Ως διάλογος εικαστικών τεχνών και τεχνολογιών διάχυτης νοημοσύνης

1 από 6

«Η αισθητική εμπειρία  αποτελεί μια δήλωση παρουσίας, μια καταγραφή και έναν πανηγυρισμό της ζωής ενός πολιτισμού, ένα μέσο προώθησης της ανάπτυξής του, και μια τελική κρίση πάνω στην ποιότητα του πολιτισμού…» ( J. Dewey)

Οι εικαστικές τέχνες υπογραμμίζουν τη βαθιά ανάγκη του ανθρώπου να εξερευνήσει και να κατανοήσει την πραγματικότητα έξω αλλά και μέσα του, να προσδιορίσει τη στάση του απέναντι σε αυτήν, και να δώσει το στίγμα του. Ακόμα, μέσω των εικαστικών τεχνών, ο άνθρωπος συναντά τον εαυτό του και τους άλλους και εκφράζει την ατομική και ομαδική του ταυτότητα. Το καλλιτεχνικό φαινόμενο αποτυπώνει τους αναρίθμητους και πολυπρισματικούς τρόπους με τους οποίους ο άνθρωπος έχει σταθεί απέναντι στον εαυτό του και τη σχέση του με τον κόσμο που τον περιβάλλει. Ως εκ τούτου, η εικαστική έκφραση συνδέεται με τις εκάστοτε συγκεκριμένες ιστορικές, κοινωνικές και πολιτισμικές συνθήκες. Σε αυτήν αποτυπώνεται μια συνεχής και ριζική μεταβολή σκοπών, αξιών, στάσεων, πεποιθήσεων
Η επαφή με την τέχνη, κάθε μορφής τέχνης  αλλά και με τις εικαστικές τέχνες με τις οποίες συνδέεται αυτό το αφιέρωμα, μυεί  τους θεατές στην αισθητική εμπειρία. Η ταυτότητα αυτή της εμπειρίας εφόσον έχει διαδραστικό χαρακτήρα και υψηλές αισθητικές ποιότητες επηρεάζει καθοριστικά και  μακροπρόθεσμα τη σχέση των προσώπων με την τέχνη .
Οι νέες τεχνολογίες με την ραγδαία εξέλιξη τους και τα αναρίθμητα καινοτόμα εργαλεία τους  είναι δυνατό να  προσδώσουν  σε αυτή την εμπειρία μια δυναμική και ένα συγκριτικό πλεονέκτημα που διαμορφώνει  μια ιδιότυπη συνθήκη εμβύθισης για τους χρήστες. Επιπλέον μπορούν να υποστηρίξουν πολλαπλούς βαθμούς διαδραστικότητας με το έργο τέχνης, ζητούμενο σήμερα κάθε σύγχρονου χώρου πολιτισμού για τους αυτονόητους λόγους της επισκεψιμότητας και της στάσης προς την τέχνη.
Η Τεχν/η/ολογία , η πρωτοποριακή έκθεση- διάλογος της τέχνης με τη σύγχρονη τεχνολογία που παρουσίασε  για πρώτη φορά στο Φεστιβάλ Τέχνη Καθ’Οδόν 2017  το πρόγραμμα Διάχυτης Νοημοσύνης  του Ινστιτούτου Πληροφορικής (ΙΠ) του ΙΤΕ, επέστρεψε φέτος  με μια νέα βιωματική έκθεση διαδραστικών συστημάτων. Η φετινή έκθεση που πραγματοποιήθηκε στη Βασιλική του Αγίου Μάρκου από 2-6 Ιουλίου , ήταν μια επιλογή από τα έργα τέχνης της Πινακοθήκης του Δήμου Ηρακλείου της οποίας η λειτουργία είναι σε προπαρασκευαστική φάση. Η Τεχν/η/ολογία συνιστά μια εναλλακτική και εξαιρετικά πρωτότυπη εμπειρία στον εικαστικό χώρο.
Ο κ.  Κωνσταντίνος Στεφανίδης** επικεφαλής της ομάδας του προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης και ιδρυτής του προγράμματος, μιλώντας για την έκθεση ΤΕΧΝ/Η/ΟΛΟΓΙΑ 2018 εξηγεί  με βάση σχετικό ερώτημα της γράφουσας,  την ταυτότητα και το σκεπτικό της έκθεσης:
«Φέτος είναι η δεύτερη –συνεχόμενη- χρονιά που το Πρόγραμμα Διάχυτης Νοημοσύνης του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ (ΙΠ-ΙΤΕ) συμμετείχε στο Φεστιβάλ Τέχνης Καθ’ Οδόν 2018 που διοργανώνει ο Δήμος Ηρακλείου, με μια έκθεση που ονομάζουμε «Τέχν/η/ολογία», δηλαδή τέχνη και τεχνολογία μαζί, δίχως να υπάρχουν διακριτά όρια μεταξύ του ενός και του άλλου.
Από τεχνολογικής σκοπιάς, οι τεχνολογίες Διάχυτης Νοημοσύνης τις οποίες σχεδιάζουμε και αναπτύσσουμε, επιφέρουν σταδιακά μία επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και χρησιμοποιούμε τους υπολογιστές, που δεν θα είναι κατ’ ανάγκη ορατοί και η υπολογιστική ισχύς θα παρέχεται παντού και στον καθένα μας ενσωματωμένη στους χώρους και στα αντικείμενα καθημερινής χρήσης που μας περιβάλλουν.  Στην «Τέχν/η/ολογία», οι τεχνολογίες αιχμής, το κατεξοχήν αντικείμενο έρευνας και ανάπτυξης του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ, συνδιαλέγονται με τις εικαστικές τέχνες. Στην περίπτωση αυτή, οι υπολογιστές όχι μόνο ενσωματώνονται στο περιβάλλον, ώστε να υπηρετούν τον άνθρωπο χωρίς να προβάλλονται οι ίδιοι, αλλά επιπλέον, προκειμένου να ενταχθούν σε χώρους που αναδεικνύουν τον πολιτισμό, πρέπει να στέκονται διακριτικά και επάξια ανάμεσα στα έργα τέχνης, προσφέροντας ένα νέο κανάλι επικοινωνίας και διάδρασης του κοινού με την τέχνη.
Η τέχνη, μία αρχαία ελληνική λέξη, σημαίνει καλλιτεχνική δημιουργία, ευφυΐα και επιδεξιότητα στην εργασία με το χέρι. Ταυτόχρονα όμως, ο όρος «τέχνη» αποτελεί και την ετυμολογική ρίζα της λέξης «τεχνολογία».  Υπό αυτό το πρίσμα, τα τελευταία χρόνια έχουμε διευρύνει τις δραστηριότητές μας, και έχουμε εντάξει στις διεπιστημονικές μας ομάδες, άτομα με έφεση και ενεργή δραστηριότητα και παρουσία στον κλάδο των εικαστικών τεχνών. Στόχος μας είναι, μέσω του συνδυασμού των εικαστικών τεχνών με την τεχνολογία, να δημιουργήσουμε μία νέα μορφή συστημάτων τα οποία θα αποτελούν ταυτόχρονα, καινοτόμα διαδραστικά συστήματα, αλλά και έργα τέχνης υψηλής αισθητικής. Μέσω του συνδυασμού αυτού, ευελπιστούμε να παρέχουμε στον πολίτη νέες, καινοτόμες και αισθητικά άρτιες κιναισθητικές εμπειρίες που να απευθύνονται στο σύνολο των αισθήσεών του.
Η συμπόρευση της τέχνης και της τεχνολογίας στη νέα αυτή εποχή που αναδύεται, ακολουθεί μια παράλληλη πορεία με το πέρασμα από την εποχή της αλληλεπίδρασης του ανθρώπου με τον υπολογιστή, στη συμπόρευση του ανθρώπου με την τεχνολογία, όπου βέβαια ο άνθρωπος θα διατηρεί πάντα – και απόλυτα – τον έλεγχό της.  Η συμπόρευση της τέχνης και της τεχνολογίας διευκολύνεται από τις νέες δυνατότητες επαύξησης της παρουσίασης των σχετικών πληροφοριών, με τρόπο πολυμεσικό και αλληλεπιδραστικό, για παραδοσιακά αντικείμενα, εκθέματα και μνημεία.
Στο πλαίσιο του προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης του Ινστιτούτου Πληροφορικής του ΙΤΕ, αναζητούμε διαρκώς νέους καινοτόμους τρόπους επικοινωνίας και στην Τεχν/η/ολογία 2018 επιχειρήσαμε να προσφέρουμε μια πρώτη ματιά στην συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης του Ηρακλείου που να εμπλέκει άμεσα τον επισκέπτη και να του προσφέρει νέους τρόπους πρόσληψης και κατανόησης των έργων. Καθώς η σχέση των παραδοσιακών εικαστικών τεχνών με τις σύγχρονες ψηφιακές τεχνολογίες επεκτείνεται συνεχώς και ανοίγονται καινούργιοι δρόμοι για να γνωρίσει και να απολαύσει το κοινό παλαιότερα και νεότερα αριστουργήματα, η προσπάθειά μας εστιάζεται στο να εισάγει στην εξίσωση τη διάσταση της διάδρασης.
Θα ήθελα να τονίσω ότι η ψηφιακή επικοινωνία των εικαστικών έργων δεν μπορεί και δεν σκοπεύει να υποκαταστήσει την μοναδική εμπειρία της θέασης του φυσικού αντικείμενου της τέχνης από τον αποδέκτη-θεατή. Μπορεί όμως να μεσολαβήσει ώστε η πρόσληψη, η ανάγνωση του έργου να καταστεί δυνατή όταν απουσιάζει η πρόσβαση στο φυσικό αντικείμενο, όπως για παράδειγμα αυτή τη χρονική περίοδο η συλλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης του Ηρακλείου δεν εκτίθεται στο κοινό, αλλά και να προσφέρει τη δυνατότητα στον επισκέπτη να δει τα έργα από διαφορετικές, καινούριες οπτικές. Μπορεί να προτείνει συνδυασμούς που να μην είναι δυνατοί  στην πράξη, να βάλει γέφυρες ανάμεσα σε θεματολογίες και τεχνικές. Ειδικά μέσα από τη διάδραση, μπορεί τελικά να ισχυροποιήσει τους δεσμούς ανάμεσα στα έργα και στους αποδέκτες των μηνυμάτων τους.»
Το ΙΠ-ΙΤΕ είναι πρωτοπόρο στις εγκαταστάσεις διαδραστικών συστημάτων σε χώρους   πολιτισμού για πάνω από μια δεκαετία τόσο στην Ελλάδα, όσο και διεθνώς. Η μακρόχρονη συνεργασία του με τον Δήμο Ηρακλείου  έχει αποδώσει σήμερα ιδιαίτερα σημαντικούς καρπούς που είναι εμφανείς στους δημόσιους χώρους και σε χώρους πολιτισμικής αναφοράς στην πόλη του Ηρακλείου. Ωστόσο ως κορυφαίο ερευνητικό και επιστημονικό ίδρυμα της Κρήτης είναι ανοικτό σε παρεμβάσεις με εκπαιδευτική συνιστώσα που αναδεικνύουν την πολιτιστική κληρονομιά και τη σύγχρονη καλλιτεχνική δημιουργία όχι μόνο τοπικά,, αλλά  και υπερτοπικά. Το ΙΠ/ΙΤΕ  είναι  άξιος  και συνάμα σεμνός πρεσβευτής της καινοτομίας και της σύγχρονης τεχνολογικής εξέλιξης  σε εθνικό και παγκόσμιο επίπεδο σε πολλά επιστημονικά πεδία..Κατά συνέπεια  ταυτόχρονα μια ανεκτίμητη παρακαταθήκη για το νησί μας σε πολλούς τομείς.
**Ο  κ. Κωνσταντίνος Στεφανίδης, Καθηγητής στο Τμήμα Επιστήμης Υπολογιστών του Πανεπιστημίου Κρήτης είναι Ιδρυτής και Επικεφαλής του Εργαστηρίου Αλληλεπίδρασης Ανθρώπου-Υπολογιστή (HCI), καθώς και Ιδρυτής και Επικεφαλής του Προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης του ΙΠ-ΙΤΕ. Από τον Ιανουάριο 2004 μέχρι τον Νοέμβριο 2016 διετέλεσε Διευθυντής του ΙΠ-ΙΤΕ. Από το 2004 έως σήμερα, ως Ιδρυτής και Επικεφαλής του Προγράμματος Διάχυτης Νοημοσύνης (AmI) του ΙΠ-ΙΤΕ, ο  κ. Κωνσταντίνος Στεφανίδης συντονίζει δραστηριότητες που στοχεύουν στην ανάπτυξη και την πρακτική αξιοποίηση των τεχνολογιών που έχουν αναπτυχθεί από το πρόγραμμα αυτό.

Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις :
Για το φεστιβάλ  του Δήμου Ηρακλείου « Τέχνη καθ’ Οδόν»: https://www.heraklion.gr/culture/art-en-route-2018/art-en-route-2018.html
Για το ΙΠ-ΙΤΕ : https://www.ics.forth.gr/index-gr.html
Για το πρόγραμμα διάχυτης νοημοσύνης   : https://www.ics.forth.gr