«Την Άνοιξη αν δεν την βρεις την φτιάχνεις
[…] Ναι την φτιάχνεις. Με εκείνα τα χρώµατα που σηµαίνουν αρµονία. Και µε εκείνες τις λέξεις που δηλώνουν αρχή…»1
Οδυσσέας Ελύτης
To δίπτυχο εικαστικό έργο τέχνης από υφάσµατα «Χαρούµενη και λυπηµένη ψυχή» της Judith Watson είναι το αποτέλεσµα ενός εµπνευσµένου διαλόγου που δύο χρόνια πριν είχαµε µε την δηµιουργό µε αφορµή την επίσκεψη της στο Μουσείο Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων Το δικό µου ανεξίτηλο συγκινησιακό βίωµα στο εργαστήριο της κ. Χαρίκλειας Μυταρά το 1995 στο πρώτο 7/µερο σεµινάριο Τεχνών του προγράµµατος «ΜΕΛΙΝΑ: Εκπαίδευση και Πολιτισµός» σε µια δραστηριότητα µε το θέµα «Μια χαρούµενη µέρα, Μια λυπηµένη µέρα» και ο θαυµασµός µου για την καλλιγραφική χειρονοµία της Judith µε κλωστή και τις µοναδικές χρωµατικές της συνοµιλίες σε ύφασµα εµπνευσµένες από την κρητική φύση, ενεργοποίησαν αβίαστα εκείνη την ηµέρα την κοινή µας απόφαση: Τη δηµιουργία ενός έργου που θα καλωσορίζει τους επισκέπτες του Μουσείου ως οπτικός και απτικός αιφνιδιασµός και θα σηµατοδοτεί το εύρος των συναισθηµάτων του ανθρώπου στη ζωή του, στη σχολική ζωή, στην κάθε µέρα….
Η υφή είναι η αντιληπτή ποιότητα επιφάνειας ενός έργου τέχνης. Η χρήση υφής, µαζί µε άλλα στοιχεία του σχεδιασµού, µπορεί να µεταφέρει µια ποικιλία µηνυµάτων και συναισθηµάτων. Η οπτική υφή ή η σιωπηρή υφή είναι η ψευδαίσθηση της φυσικής υφής Η φυσική υφή διαφοροποιείται από την οπτική υφή έχοντας µια φυσική ποιότητα που µπορεί να γίνει αισθητή αγγίζοντας την επιφάνεια του έργου τέχνης . Η συγκεκριµένη χρήση µιας υφής µπορεί να επηρεάσει την απαλότητα που µεταφέρει ένα έργο τέχνης. Για παράδειγµα, η χρήση τραχιών επιφανειών µπορεί να είναι οπτικά ενεργή, ενώ οι λείες επιφάνειες µπορούν να είναι οπτικά ξεκούραστες. Η χρήση και των δύο µπορεί να δώσει µια αίσθηση της προσωπικότητας σε ένα σχέδιο ή να χρησιµοποιηθεί για να δώσει έµφαση, ρυθµό, αντίθεση Το φως είναι ένας σηµαντικός παράγοντας για τον προσδιορισµό της φυσικής υφής, διότι µπορεί να επηρεάσει τον τρόπο µε τον οποίο παρατηρείται µια επιφάνεια. Στις εικαστικές τέχνες δεχόµαστε ότι εκτός από το σχήµα, τον όγκο και το χρώµα, όλα τα υλικά σώµατα που δέχονται φως έχουν και µια επιπλέον ιδιότητα, οπτική και απτική2
Η Judith WATSON µε τη µεγάλων διαστάσεων σε ύφασµα σύνθεση της «Χαρούµενη και λυπηµένη ψυχή » ακτινοβολεί τη δύναµη των χρωµάτων στην τέχνη και τη ζωή Επιπλέον µε την πρωτότυπη τεχνική της δίνει την ευκαιρία στους επισκέπτες του Μουσείου να αντιληφθούν οπτικές και απτικές υφές, αλλά και το γιατί και το πώς ο καλλιτέχνης αξιοποιεί την υφή σε ένα έργο τέχνης Το έργο θα είναι ελεύθερο για πολλαπλή θέαση από όλα τα σηµεία του χώρου υποδοχής του Μουσείου και θα είναι ελεύθερο µε άγγιγµα σε κάθε του σηµείο από τους επισκέπτες. Θα γίνει προσπάθεια να τεκµηριώνεται και µε γραφή BRAILLE για να είναι προσβάσιµο σε άτοµα µε µηδενική ή µειωµένη όραση.
Οι ραφές των µικρότερων και µεγαλύτερων κοµµατιών στα δύο µέρη του έργου, υπενθυµίζουν την συνύπαρξη και τον πλουραλισµό όλων των συναισθηµάτων µε θετικό και αρνητικό πρόσηµο, τα οποία διαµορφώνουν µια πυκνή σύνθεση στον ψυχισµό του κάθε ανθρώπου. Στη σχολική ζωή, χαρά και λύπη εναλλάσσονται µαζί µε την προσπάθεια του παιδιού να εξελιχθεί και να κοινωνικοποιηθεί βήµα – βήµα, µέρα µε τη µέρα. Εµπνευσµένο το έργο τέχνης της Judith είναι και από τον ∆ωδεκαµερή χρωµατικό κύκλο του ΙΤΤΕΝ3 και τα χρώµατα της κρητικής φύσης που εξαντλούν και αναπτύσσουν παράλληλα όλες τις αποχρώσεις των βασικών και συµπληρωµατικών χρωµάτων, θερµών και ψυχρών µαζί µε το δυνατό ελληνικό φως της Κρήτης.
Στο έργο της Judith Watson η χρωµατική επαφή, η γραµµή, το σχήµα, σηµατοδοτούν µια διερευνητική καλλιτεχνική έκφραση που αναπτύσσεται καθώς η καλλιτέχνης «κατοικεί µε την κλωστή» στη ζωγραφική της στο πανί , φόρµες φυλλωµάτων, σκιές δέντρων το αντιφέγγισµα του ήλιου στη θάλασσα, αισθησιακές και διφορούµενες κινήσεις των λουλουδιών στο φύσηµα του ανέµου. Ανοικτό πεδίο ερεθισµάτων από το νησί που αγαπά, µε τον ανεξάντλητο πλουραλισµό µιας συναρπαστικής χρωµατικής παλέτας η δηµιουργός αναζητά νέες οπτικές σχέσεις και επιτρέπει αναµορφώσεις.
Μια ζωντανή παλλόµενη πραγµατικότητα πριν από κάθε µετουσίωση σε αναγωγή, µεταµόρφωση εκφραστικό αποτέλεσµα συσπείρωσης ψυχρών και θερµών χρωµατισµών στο ύφασµα. Καταφέρνει µοναδικά να δηµιουργεί ένα ακαθόριστο χώρο µε τη βελόνα ως κεντρική πρωταγωνίστρια, η οποία χαρτογραφεί εύγλωττα την ψυχολογική πολυπλοκότητα της συναισθηµατικής ρευστότητας της ανθρώπινης ψυχής. Οι χρωµατικές της φόρµες καθώς διεισδύουν η µία στην άλλη, ενδυναµώνουν τις οπτικές µορφές σε µια ενιαία υφασµάτινη επιφάνεια που δρα ως καταλύτης –καθρέφτης των συσσωρευµένων εικόνων της ψυχής.
Συντελείται έτσι µια ρυθµική ανάπτυξη της εικαστικής έκφρασης που οδηγεί στην αισθητική και συγκινησιακή ιχνηλάτηση της ψυχής, αντλώντας έµπνευση από την ταπεινή ανώνυµη θέση των διαφορετικών απεικονίσεων της σκιάς µέσα στη φύση, τις άπειρες µεταβολές των τόνων, τα αποσαθρωµένα περιγράµµατα, την συναρπαστική περιπέτεια στις δαιδαλώδεις διασταυρώσεις του φωτός, στη στίξη της έντασης του ήλιου, καθώς το φως του διαπερνά τα κλαδιά ενός δέντρου ή χαϊδεύει µε ναρκισσισµό τα αφρισµένα αγριεµένα κύµατα. Το χρωµατικό βάρος θερµό ή ψυχρό, αρχίζει από κάτω προς τα πάνω, οδηγώντας τη σύνδεση να υπονοεί και να ενθαρρύνει ταυτόχρονα την ανάταση του βλέµµατος, ώστε οι φόρµες διαφορετικών πανιών και χρωµάτων να πλάθονται στο φως. Είναι µια διαδικασία που δεν είναι ποτέ γραµµική αλλά επιστρέφει µε φροντίδα στα σηµεία επαφής που γέννησε και αναρωτιέται, καταργεί , επιβεβαιώνει, έχει µνήµη και αγωνία, όπως κάθε δηµιουργική πράξη.
Γι’ αυτό και το δίπτυχο έργο της Judith Watson προτείνει µια νέα δυνατότητα θέασης οπτικής ή απτικής ή και των δύο λειτουργιών, αλλά και τις πολλαπλές θεάσεις χωρίς κανόνες για το πού, το πώς και από ποιο ή σε ποιο σηµείο. Ερεθίσµατα, εικόνες και υποθέσεις µεταµορφώσεων πνευµατικών και οπτικών διαδροµών και αναδροµών που µεταγγίζουν εσωτερικό φως σε κάθε απόπειρα, σε κάθε πρόσωπο…. ∆ισδιάστατες επιφάνειες σε δίπτυχο που λειτουργούν ως φορείς συγκινησιακής ενέργειας και συναισθηµατικού βάθους. Χειρονοµιακή καλλιτεχνική διεργασία αλλεπάλληλων επιστρώσεων υφασµάτων, παλίµψηστων γραφών µε νήµα που διαπερνά, συνενώνει, χαράσσει µονοπάτια , χαρτογραφεί διαδροµές, οριοθετεί θραύσµατα.
Η ζωγραφική πράξη και σκέψη της δηµιουργού σε µια άρρηκτη ενότητα, αποκαλύπτει ιδεατά τη δυναµική της βελόνας, όταν ανιχνεύει τον υπαινικτικό κόσµο των εικόνων και συνθέτει ιστόρηση συναισθηµάτων. ∆έσµες γραµµών, συναντήσεις αναπάντεχες χρωµάτων και φόρµας, που µονοµαχούν για ελευθερία µε την πρόθεση της δηµιουργού να ξορκίσει την αίσθηση του εγκλωβισµού κάθε στοιχείου της φύσης που παγιδεύεται, αµύνεται, απειλείται… Οπτικές αφηγήσεις πρωτότυπες και ανεπανάληπτες που συγχρονίζονται και εµπνέονται από τις εναλλαγές της φύσης και η Judith Watson συνθέτει και εναρµονίζει µε αξεπέραστη δεξιοτεχνία και άνεση.
Το δίπτυχο εικαστικό έργο «Χαρούµενη ψυχή & Λυπηµένη ψυχή» παράγεται εντέλει από την υπέρβαση της υλικότητας του, µε την χαρισµατική αντιληπτική και εκφραστική ικανότητα της δηµιουργού στον επιδέξιο χειρισµό του νήµατος και του πανιού. Σηµατοδοτεί ένα µεγαλόπρεπο αφηγηµατικό έργο, όπου πραγµατεύεται το υλικό και το άυλο, την ψυχή και το σώµα, καθώς δρουν και αντιδρούν, το πνεύµα και την γλώσσα του σώµατος που αποκρίνονται και συµµετέχουν στην αποκωδικοποίηση των πολλαπλών µηνυµάτων του κόσµου.
*Ευχαριστούµε πολύ τη δηµιουργό Judith Watson για την προσφορά του δίπτυχου έργου της ‘‘ΧΑΡΟΥΜΕΝΗ ΚΑΙ ΛΥΠΗΜΕΝΗ ΨΥΧΗ’’ που θα καλωσορίζει σύντοµα το κοινό στο Μουσείο και στο νέο µουσειολογικό του αφήγηµα
Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις:
http://www.haniotika-nea.gr/os-techni-toy-yfasmatos
www.school-life.gr
*H Μαρία Α. ∆ρακάκη είναι Επιµελήτρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων , Παιδαγωγός, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων
