«[…]Για αυτές τις πατρίδες θέλω να πω. Γι’ αυτό το παραπάνω βάρος που γέρνει τις πλάτες όσο πονούν από την ανάμνηση. Δεν ξέρω αν είναι νοσταλγία ή πένθος. Ξέρω μόνο ότι σου σφίγγει την καρδιά και σου αφήνει σημάδια. Αυτό είναι το μυστήριο και με τις καρδιές και με τις πατρίδες. Δεν ξέρεις αν αυτό που τις σημάδεψε είναι μουτζούρα ή σταυρουδάκι. Δεν ξέρεις αν τις λέρωσες ή αν τις σταύρωσες σαν πόρτα την Ανάσταση για ευλογία….»
Γιάννης Σκαραγκάς
(Από το βιβλίο του “Η ΚΥΡΑ ΤΗΣ ΡΩ”, εκδ. ΚΡΙΤΙΚΗ, σελ. 78)
Τη δημιουργό Ευαγγελία Γουλά την γνώρισα στις τάξεις δημοτικών σχολείων της Ν. Αλικαρνασσού της ΠΕ Ηρακλείου να διδάσκει με πάθος την οπτική γλώσσα των εικαστικών τεχνών προσφέροντας στους μαθητές της ευκαιρίες χαράς και συνδημιουργίας με ποικίλα εκφραστικά υλικά. Ταυτόχρονα εκτός από την αφοσίωση της στο αντικείμενο της αισθητικής αγωγής, είχε αφιερωθεί με αξιοσημείωτη ενσυναίσθηση στη μελέτη της ζωής των κοινοτήτων των Ρομά, στις σχέσεις, στις συνήθειες τους, στις αξίες τους! Η παιδαγωγική επικοινωνία με τους μαθητές Ρομά είχε μετουσιωθεί σε μια ασφαλή σχέση εμπιστοσύνης που της έδινε τη δυνατότητα να βρίσκεται για πολλές ώρες στους καταυλισμούς, προκειμένου να τους υποστηρίξει στα εμπόδια που συναντούσαν στην καθημερινότητα τους για την ισότιμη πρόσβαση στα αγαθά του πολιτισμού και της εκπαίδευσης.
Μετά από χρόνια τη συναντώ ξανά, έχοντας δημιουργήσει δύο κινηματογραφικά έργα και έχοντας ολοκληρώσει το μεταπτυχιακό της με εξειδίκευση στον Εθνογραφικό Κινηματογράφο. Επιλέγω να εστιάσω παρά τις διακρίσεις της στα κινηματογραφικά της έργα, στο εικαστικό της έργο, που αφιερώνεται στην αλήθεια της γυναίκας !Είναι ένας δυνατός ύμνος στη γυναικεία προσφορά, την αθόρυβη, σεμνή, αλλά κρίσιμη προσφορά της γυναίκας διαχρονικά, μέσα από τους διαφορετικούς ρόλους που υπηρετεί στη διαδρομή της ζωής της. Ένας ύμνος συγκλονιστικός στην υπερήλικη γυναίκα που εξωτερικά δείχνει να έχει πληγεί από το επίπονο ταξίδι της ζωής, αλλά η δημιουργός επιλέγοντας λιτές φόρμες. αλλά και έμφαση στην αντανάκλαση της κίνησης της μορφής τους , αναδεικνύει ευρηματικά μέσα από το παιχνίδι της σκιάς, ένα πλούσιο σε αξίες και συμβολισμούς σημειωτικό κώδικα. Η γλώσσα του σώματος των ηλικιωμένων πρωταγωνιστριών της, όπως αποδίδεται στα μικροσκοπικά γλυπτά της, αποκαλύπτει τον εσωτερικό κόσμο της γυναίκας και στρέφει το βλέμμα μας στη στάση των αφανών ηρωίδων που κουβάλησαν στο πέρασμα του χρόνου και διαχειρίστηκαν επάξια δυσβάσταχτα φορτία κοινωνικά, αλλά και προσωπικά….
Η εικαστικός και σκηνοθέτης τιμά την τρίτη ηλικία και μέσα από τις γλαφυρές οπτικές αναπαραστάσεις των γυναικείων μορφών της, περικλείει τον αγώνα κάθε γυναίκας που όχι μόνο δεν λύγισε, αλλά θωράκισε με τον γενναίο ακλόνητο ψυχισμό της, την οικογένεια, τον σύντροφο, τα παιδιά της, το εργασιακό της περιβάλλον, την μικρή κοινωνία που έζησε, προσφέροντας με τους βηματισμούς της, δυναμικά στηρίγματα ανθρωπιάς και ήθους, αξιοπρέπειας και ιδανικών, που μετουσιώθηκαν σε διαχρονικά έργα παρακαταθήκης για τον ελληνικό λαό.
Γιατί αυτές «οι γριούλες» της Ευαγγελίας, είναι γυναίκες της Ελλάδας , της ορεινής και της νησιωτικής, αλλά θα μπορούσε να είναι και οι γυναίκες του αστικού τοπίου, που παρέμειναν ως το τέλος να περιφρουρούν και να υπερασπίζονται με συνεχείς αγώνες προσωπικών αναμετρήσεων, την πάλη με τα στερεότυπα φύλου και τις διάφορες μορφές βίας. ΟΙ σκιές τους σπαρακτικός ύμνος μιας σκληρής μοναχικής καθημερινότητας μέσα στο πλήθος της μεγαλούπολης ή σε και σε κάθε σημείο της υπαίθρου… Η μάνα, η γιαγιά, η σύντροφος, σημαδεμένη από τις εμπειρίες του κύκλου της ζωής, των σχέσεων της, των ματαιώσεων, των αδιέξοδων και των αμφιταλαντεύσεων… Γενναία και ακλόνητη εσωτερικά, σημαδεμένη και εύθραυστη εξωτερικά, αγωνιά να μην προδώσει τους πολλαπλούς της ρόλους και προσφέρει γενναιόδωρα, αντισταθμιστικά, πεισματικά, καθώς μονομαχεί με αυτά που στοιχειώνουν τη ζωή της.
Στην ιστοσελίδα της εικαστικού και σκηνοθέτιδας Ευαγγελίας Γουλά διαβάζουμε για την ταυτότητα των συγκεκριμένων έργων:
«Πρόκειται για μια σειρά έργων που αναπαριστούν μικρογραφίες ηλικιωμένων γυναικών που ζουν απομονωμένες στην ελληνική ύπαιθρο. Η εικαστικός προσεγγίζει σε μια μεταφυσική αναπαράσταση την γυναικεία ύπαρξη, έτσι όπως αναδύεται από το παρελθόν και την ιστορία Νεότερης Ελλάδας. «Οι γριούλες» συμβολίζουν τη μνήμη και είναι εμπνευσμένες από τις γυναίκες της Κατοχής , της Αντίστασης, του Μεσοπολέμου, του Εμφυλίου Πολέμου και της μεταγενέστερης εποχής. Είναι οι γυναίκες που σαν «στοιχειά» αντιμετώπισαν την αντιξοότητα της ζωής, μένοντας στο παρασκήνιο πίσω από τους ήρωες, περιμένοντας έξω από νοσοκομεία, φυλακές, κρατητήρια, σταθμούς και που σήμερα αποτελούν τους τελευταίους εν ζωή φορείς μνήμης της Ελλάδας του 20ου αιώνα.
Το μέγεθος των έργων δεν ξεπερνά τα 25 εκατοστά. Οι ξύλινες μαυροφορεμένες φιγούρες αναδεικνύουν το αποτύπωμα του χρόνου μέσα από τη στρέβλωση και τη φθορά του σώματος. Οι δυναμικές σκιές και τα άκαμπτα είδωλα της κάθε φιγούρας αντικατοπτρίζουν τον εσωτερικό κόσμο της ανθρώπινης οντότητας και ακροβατούν μεταξύ χρόνου και μη χρόνου, ύπαρξης και μη ύπαρξης, μυθοπλασίας και πραγματικότητας, με την μορφή της γυναίκας να στοιχειώνει τον χώρο»
Οι δημιουργίες της καθώς παρατηρώ μια μια ξεχωριστά, ενεργοποιούν ενθυμήσεις από αντίστοιχες γυναικείες μορφές που έχουν εμπνεύσει τη ζωή μας, από το περιβάλλον μας αλλά και από την κοινωνική πραγματικότητα γιατί διαθέτουν οντική υπόσταση και δράση και συμπυκνώνουν κοινωνικές αξίες μιας άδηλης ανθρώπινης δράσης που έχει μείνει στο περιθώριο συνειδητά ή ασυνείδητα… Οι οπτικές μορφές των έργων της δημιουργού ενσωματώνουν ιδεολογίες, κοινωνικούς λόγους για έννοιες και ακτινοβολούν με τη ρεαλιστική αποτύπωση των γραμμών τους που υπονοεί τη γραμμή της ζωής, αξίες προσφοράς ,δικαίωσης, ανθρωπιάς. Με τις συνδηλώσεις τους μας ταξιδεύουν σε πρόσωπα και σύμβολα που έχουν εγγραφεί στις συνειδήσεις μας ως πρότυπα δυνατής, αλλά σιωπηλής, αθόρυβης προσφοράς.
Η δημιουργός Ευαγγελία Γουλά μιλώντας για το συγκεκριμένο εικαστικό έργο της αναφέρει: «Με το έργο μου «Οι γριούλες», στόχος είναι η διατήρηση της λαογραφικής και πολιτισμικής κληρονομιάς μέσα από τα χαρακτηριστικά των ηλικιωμένων γυναικών τα οποία έρχονται από το παρελθόν, διατηρούνται στο παρόν, ενώ τείνουν να αφανιστούν στο μέλλον. Οι λιγοστές εν ζωή σήμερα, ηλικιωμένες μαυροφορεμένες γυναίκες, που φέρουν το φορτίο και τις κακουχίες του 20ου αιώνα, θα σβήσουν οριστικά μέσα σε αυτόν που διανύουμε.
Με το πέρασμα του χρόνου η εικόνα της γυναίκας έχει αλλάξει σημαντικά. Στην σύγχρονη κοινωνία οι άνθρωποι εξελίσσονται και ο τρόπος ζωής τους δεν μοιάζει σχεδόν σε τίποτα με αυτόν του περασμένου αιώνα. Έτσι, αυτές οι χαρακτηριστικές μαυροφορεμένες και πένθιμες φιγούρες γυναικών, με τις μαντήλες στο κεφάλι και τη μαγκούρα στο χέρι θα αποτελούν σύντομα παρελθόν.
Η διαδρομή της γυναίκας μέσα στους αιώνες, από την ελληνική αρχαιότητα έως την σύγχρονη κοινωνία, παρουσιάζει πολλές εναλλαγές. Για παράδειγμα, οι ηρωίδες του αρχαίου ελληνικού θεάτρου, όπως η Αντιγόνη, η Ιφιγένεια, η Μήδεια, αφήνουν τις συγκλονιστικές τους ιστορίες ως κληρονομιά της ανθρωπότητας. Στην ελληνική λογοτεχνία η γυναίκα εμφανίζεται ξανά μέσα από τον Αλέξανδρο Παπαδιαμάντη, ο οποίος δημιούργησε ηρωίδες σύμβολα, και, με κορυφαία όλων τη «Φόνισσα», εξιστόρησε όσα συνέβαιναν στο σκοτάδι της ελληνικής κοινωνίας στα τέλη του 19ου και στις αρχές 20ου αιώνα.
Με το έργο «Οι γριούλες» επιχειρώ να προσφέρω στην λαογραφική και πολιτισμική κληρονομιά της Ελλάδας, φέρνοντας στην σκηνή τις αφανείς ηρωίδες της Κατοχής , της Αντίστασης, του Μεσοπολέμου, του Εμφυλίου Πολέμου και της μεταγενέστερης εποχής αναδεικνύοντάς τες ως πρωταγωνίστριες αποδίδουμε την αρμόζουσα τιμή και αναγνωρίζουμε το μερτικό τους στην ιστορία»
Οι γριούλες» της Ευαγγελίας Γουλά σηματοδοτούν εύγλωττα μέσα από την οπτικοποίηση των μορφων τους που αποδίδουν το σωματοποιημένο βάρος του χρόνου, μια πρόσκληση για μια βαθύτερη ψυχογραφική ερμηνεία της γυναικείας προσφοράς στο πέρασμα του χρόνου μέσα από την επιμελημένη ιχνηλάτηση της φόρμας των αναπαράστασεων της και την αξιοποίηση του φωτός και της σκιάς για μια δεύτερη ανάγνωση….Αξίζει να σημειωθεί ότι το παιχνίδι της σκιάς στις γριούλες μετατρέπει ευρηματικά την κίνηση στις φιγούρες, σε αφήγηση και νόημα που μπορεί επίσης να συνδεθεί με τις συνήθειες των υπερήλικων γυναικών και να αξιοποιηθεί επιχειρηματικά επιπλέον ως οπτική ταυτότητα σε σύγχρονα χρηστικά αντικείμενα!!!( είναι ήδη σε εξέλιξη από τη δημιουργό αυτό το project)
Όσο υπάρχουν ευαισθητοποιημένοι καλλιτέχνες, όπως η Ευαγγελία Γουλά, με ανθρωποκεντρικό προσανατολισμό στην έκφραση τους, η γυναικεία υπόσταση και η αδιάλειπτη προσφορά της γυναίκας στον χώρο και στον χρόνο, θα τιμάται αντάξια μέσα από τη δυναμική των τεχνών !!!
*Σε επόμενο αφιέρωμα θα γίνει αναφορά μέσα από συνέντευξη της στη σκηνοθετική της δράση και τις διακρίσεις της στο πεδίο του Κινηματογράφου. Γιατί και τα ντοκιμαντέρ της εντρυφούν στον γυναικείο ψυχισμό και συνδέουν θαυμαστά την έμπειρη ευαισθητοποιημένη ματιά της με τη ρεαλιστική χαρτογράφηση της καθημερινής ζωής των ΡΟΜΑ.
Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις
https://glypto.wordpress.com/2010/10/01/%CE%B3%CE%BF%CF%8D%CE%BB%CE%B1-%CE%B5%CF%85%CE%B1%CE%B3% CE%B3%CE%B5%CE%BB%CE%AF%CE%B1-goula-evaggelia/
https://www.facebook.com/romni13/
https://www.facebook.com/evaggelia.goula
https://www.inexarchia.gr/story/think/skinothetida-eyaggelia-goyla-mila-gia-roma-itsai-romni-vakeresa-mange
