«Έχει και η ψυχή τον δικό της κονιορτό που εάν σηκωθεί μέσα μας αέρας, αλίμονο. Οι ορμές χτυπάνε στα παράθυρα, τα τζάμια θρυμματίζονται. Λίγοι ξέρουν ότι ο υπερθετικός στα αισθήματα σχηματίζεται με το φως, όχι με τη δύναμη. Κι ότι χρειάζεται χάδι εκεί που βάζουν μαχαίρι.»
(Οδυσσέας Ελύτης,
O μικρός ναυτίλος, Ίκαρος, 198)
Το φως είναι το συστατικό της τέχνης που προβάλλει τη δυνατότητα μιας άλλης ανάγνωσης της καλλιτεχνικής δημιουργίας, που μεταμορφώνει ευρηματικά το μήνυμα του έργου τέχνης και σε προκαλεί να το αποτιμήσεις από πολλά διαφορετικά σημεία.Το φως ως εμπειρία τέχνης αφυπνίζει την περιέργεια σου και σε προτρέπει να απολαύσεις πολλές οπτικές, με σημείο αναφοράς το έργο, να παίξεις ακολουθώντας το παιχνίδι του δημιουργού ή και γιατί όχι να φτιάξεις τα δικά σου παιχνίδια-εμπειρίες φωτός, αλληλεπιδρώντας με το βλέμμα και τον νου σου στο φως που εκπέμπει, αλλά και υποδηλώνει ο καλλιτέχνης με το έργο του. Δεν είναι τυχαίος ο στίχος του Ελύτη «ο υπερθετικός στα αισθήματα σχηματίζεται με το φως» και αυτό όσοι αγαπούν την τέχνη και τους ιδιότυπους κώδικες επικοινωνίας της, το γνωρίζουν πολύ καλά! Το φως μεταμορφώνει και επιδρά καταλυτικά στην ψυχή!.
Η έκθεση της Αντωνίας Παπατζανάκη στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων με τον τίτλο «Φωτομετρίες» σε επιμέλεια Θοδωρή Κουτσογιάννη, αναδεικνύει τον μεγαλειώδη ρόλο του φωτός στη ζωή, την επιστήμη, την έρευνα, την τέχνη και αποκαλύπτει έναν κόσμο διαφορετικό που αξίζει να τον αφουγκραστείς!
Η έκθεση πραγματοποιείται στο πλαίσιο του προγράμματος της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων «ΕΠΕΣΤΡΕΦΕ-Κρήτες καλλιτέχνες επιστρέφουν δημιουργικά στα Χανιά». Σύμφωνα με τον επιμελητή Δρ Θοδωρή Κουτσογιάννη « Ως μότο του προγράμματος προτάσσεται ο τίτλος του γνωστού ποιήματος του Κωνσταντίνου Καβάφη ( Επέστρεφε, 1912) . Σαφώς αυτή η σύνθεση του Αλεξανδρινού ποιητή έχει έντονα αισθαντικό, ερωτικό χαρακτήρα. Μήπως όμως δεν είναι έντονα συγκινησιακή και πλήρης αισθήσεων, άρα εν τέλει κατά κάποιο τρόπο ερωτική, η βιωματική σχέση με τον τόπο καταγωγής? Ακόμα και ασυνείδητα η σωματική μνήμη εγγράφει στο εσώτερο ψυχοπνευματικό υπόβαθρο τα ερεθίσματα που δέχεται κανείς από τον τόπο των πρώτων βιωμάτων του, από τον χώρο της καταγωγής του. Κι αυτό το απόθεμα, πάλι ηθελημένα ή μη, εκφαίνεται τελικά στη δράση του ατόμου, πόσο μάλλον σε έργα πρωτίστως δημιουργικά, όπως de facto είναι αυτά των καλλιτεχνών…»
Η έκθεση «Φωτομετρίες» ξεκίνησε στις 10 Σεπτεμβρίου και θα ολοκληρωθεί στις 5 Ιανουαρίου. Παρουσιάζονται 80 έργα της δημιουργού Αντωνίας Παπατζανάκη που ζει και εργάζεται στη Νέα Υόρκη. Η κύρια πρώτη ύλη της πάντα το ΦΩΣ. Η δουλειά της χαρακτηρίζεται από την πολύχρονη μελέτη της στην προσέγγιση της δομής των πραγμάτων, όπου καθοριστική σημασία έχει η έννοια και η χρήση του φωτός.
Η ίδια μιλώντας για τη σχέση της με το φως στα έργα της επισημαίνει:
« Εδώ και σχεδόν τριάντα χρόνια , το έργο μου είναι αφιερωμένο στην εξερεύνηση των υλικών ιδιοτήτων, των μορφολογικών ποιοτήτων και της εννοιολογικής πολυπλοκότητας του φωτός. Χρησιμοποιώ το φως ως μέσο δημιουργίας έργων που συνδέουν την γλυπτική και την αρχιτεκτονική με την εμπειρία του φωτός. Το έργο μου εκπέμπει φως, το οποίο αλληλεπιδρά και μεταμορφώνει την οπτική μας αντίληψη για τον περιβάλλοντα χώρο του. Επιπλέον το αμετάβλητο τεχνητό φως του έργου λειτουργεί ως δείκτης των μεταβολών του φυσικού φωτός, καθιστώντας ορατό το πέρασμα του χρόνου. Τα έργα μου διερευνούν την αλληλεπίδραση του φωτός με την ύλη τόσο στον χώρο, όσο και σε τρισδιάστατες επιφάνειες Επίσης το φως αποτέλεσε την ώθηση για την εξερεύνηση των οπτικών φαινομένων και των μεθόδων ενσωμάτωσης τους σ’ ένα γλυπτό. Στη διαδικασία αυτή έχουν μεγάλη σημασία οι εννοιολογικοί συσχετισμοί, καθορίζοντας τις σχέσεις ανάμεσα στην ιδέα του έργου και τις ιδιότητες των υλικών με την τελική μορφή του φωτεινού γλυπτού.
Κάθε υλικό διαθέτει ιδιότητες που προκαλούν συγκεκριμένες συναισθηματικές αντιδράσεις και νοητικές εικόνες. Το υλικό και η μορφή ενός έργου τέχνης σχετίζονται στενά μεταξύ τους. Το φως είναι υπερφορτισμένο παγκόσμιο σύμβολο, άμεσα συνδεδεμένο με τη ζωή και μεταφορικά με την αλήθεια. Ως βασικό στοιχείο της οπτικής μας αντίληψης συσχετίζεται με τη διαδικασία της έρευνας , της σκέψη και της αξιολόγησης. Στη Φυσική , η ταχύτητα του φωτός σε σχέση με τον χρόνο αποτελεί το μέτρο των κοσμικών αποστάσεων. Πραγματικά και συμβολικά, το φως είναι φορέας μνήμης. Η διπλή ουσία του-μάζα και ενέργεια-αντιστοιχεί στη δισυπόστατη ανθρώπινη φύση-σώμα και πνεύμα. Και αυτή η αντιστοιχία ανοίγει ένα ασυνείδητο κανάλι επικοινωνίας στον θεατή και το έργο …»
Εμπνεόμενη από την ενότητα των αντίθετων του Ηράκλειτου συγκροτεί τα έργα της αντιπαραθέτοντας διαφανή υλικά που επιτρέπουν τη διέλευση του φωτός με αδιαφανή υλικά που το περιορίζουν, κατορθώνοντας έτσι να σχηματίσουν πρωτότυπες φωτεινές συνθέσεις. «Το φως των έργων ξεπερνώντας τα όρια τους ως αντικείμενα κατακλύζει τον χώρο και αναδεικνύει τη δυνατότητα η ανθρώπινη συνείδηση να υπερβεί την υλική πραγματικότητα» υπογραμμίζει η καλλιτέχνης μιλώντας για τις πολλαπλές αναγνώσεις-θεάσεις του έργου ανάλογα με τη θέση του, τη θέση του θεατή και τον διάλογο που συντελείται ανάμεσα στο φυσικό και το τεχνητό φως.
Αναδεικνύεται, λοιπόν, η σημασία του φωτός: το φως, όντας άυλο, αποκτά υλικές ιδιότητες και γίνεται απτό και αισθητό. Παράλληλα, εξετάζεται η οπτική εμπειρία που δημιουργείται στον θεατή της εγκατάστασης φωτός εστιάζοντας στην αλληλεπίδραση της αισθητικής εμπειρίας που του δημιουργείται με αυτή τη σημασία που αποδίδει αρχικά ο καλλιτέχνης χρησιμοποιώντας το φως ως δομικό υλικό στο καλλιτεχνικό του έργο. Το φως λειτουργεί ως πρώτη ύλη και δημιουργεί σε συνδυασμό με υποτιμημένα βιομηχανικά υλικά όπως πλεξιγκλάς, αλουμίνιο, ανοξείδωτο χάλυβα , ορείχαλκο κ.ά, γεωμετρικές πρωτότυπες νοηματικές αφηγήσεις και τρισδιάστατες αυτόφωτες δυναμικές εγκαταστάσεις που λειτουργούν ως μαγικά σήματα στον χώρο. Το πώς τα έργα γίνονται αντιληπτά από τους παρατηρητές έχει σίγουρα μεγάλο ενδιαφέρον και αποτελεί ένα στοίχημα έμπνευσης και δημιουργικής θέασης που μόνο μια εμπειρία φωτός στην τέχνη θα μπορούσε να διαμορφώσει.
Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις:
http://www.haniotika-nea.gr/antonia-fos-anakalipti-ke-apokalipti/
http://www.art22.gr/
http://www.ekfrasi-art.gr/main/index.php/el/exhibitions/past-exhibitions/2013/item/98-antonia-papatzanaki-diathlaseis
