«Εἶναι ἡ προβολὴ τῆς ψυχῆς ἑνὸς λαοῦ ἐπάνω στὴν ὕλη…»
Οδυσσέας Ελύτης/ «ΤΑ ΔΗΜΟΣΙΑ ΚΑΙ ΤΑ ΙΔΙΩΤΙΚΑ»
Δέος, εθνική ανάταση, θαυμασμός απέραντος για τους δημιουργούς και συντελεστές αυτής της έκθεσης, η οποία έπεται μιας ενδιαφέρουσας διαδρομής έμπνευσης, σεβασμού, συνεργειών και συμμετοχικής καλλιτεχνικής έκφρασης, αλλά και δημιουργικής συνάντησης τεχνών, για να παρουσιαστεί τελικά, θριαμβευτικά στο Μουσείο της Ακρόπολης. Επισκέπτες αμέτρητοι κάθε ηλικίας, καθηλώνονται από την «ελληνική ψυχή» που ακτινοβολεί το εκθεσιακό αφήγημα και επιστρέφουν μένοντας ώρες στην έκθεση, για να μελετήσουν τις συναρπαστικές λεπτομέρειες των φωτογραφικών έργων στον ατμοσφαιρικό ημίφως που δονεί τις μορφές των πορτραίτων καθώς η παραδοσιακή ελληνική μουσική αναγεννά τον διάλογο του κοινού με τις ηρωικές μορφές του ελληνικού έθνους. Είναι η έκθεση που πετυχαίνει απόλυτα, χωρίς αμφισβήτηση, το ιδεώδες της ποιητικής μιας πολιτισμικής αναπαράστασης.
Μεταφέρω αυτούσια την ταυτότητα της έκθεσης από τον ιστότοπο του Μουσείου Ακρόπολης, καθώς είναι σημαντικό να κατανοήσει ο επισκέπτης που δεν θα προλάβει να την επισκεφτεί σημαντικές λεπτομέρειες που σηματοδοτούν τον πρωτότυπο χαρακτήρα της και την ανεπανάληπτη υψηλή αισθητική της: «Από τις 20 Δεκεμβρίου 2022 έως και τις 2 Απριλίου 2023, με πρωτοβουλία του Ιδρύματος Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, παρουσιάζεται στο Μουσείο Ακρόπολης η εμβληματική έκθεση με τίτλο «Ένδυμα Ψυχής», σε συνεργασία με το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο.Η έκθεση τελεί υπό την αιγίδα της Α.Ε. της Προέδρου της Δημοκρατίας Κατερίνας Σακελλαροπούλου.
«Στην Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων του Μουσείου, φιλοξενούνται με μια ξεχωριστή τέχνη 70 ενδυμασίες και στολές του προπερασμένου αιώνα, που διαφύλαξε και διαφυλάττει η αγάπη και το μεράκι ανθρώπων, ιδιαίτερα το Εθνικό Ιστορικό Μουσείο αλλά και άλλα Μουσεία της χώρας. Ο αείμνηστος Ιωάννης Μαζαράκης – Αινιάν, Γενικός Γραμματέας του Εθνικού Ιστορικού Μουσείου, ήταν εκείνος που με ανοιχτούς ορίζοντες σκέψης εμπιστεύθηκε τις αυθεντικές ενδυμασίες της συλλογής του Μουσείου σε δύο καλλιτέχνες, τον φωτογράφο Βαγγέλη Κύρη και τον εκφραστή της κεντητικής τέχνης Ανατόλι Γεωργίεφ, για να τις παρουσιάσουν με έναν καλλιτεχνικό τρόπο, φορεμένες από σύγχρονους ανθρώπους. Οι καλλιτέχνες ώσμωσαν δημιουργικά τη φωτογραφία πάνω σε ύφασμα και, κεντώντας λεπτομέρειες των ενδυμάτων, δημιούργησαν μια νέα τέχνη με εξαιρετικά έργα που θα παρουσιάζονταν σε μια έκθεση για το κοινό στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο με την ευκαιρία των 200 χρόνων από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Καθώς όμως, για λόγους ανωτέρας βίας (πανδημίας) δεν στάθηκε αυτό δυνατό, με αφορμή και την φετινή επέτειο συμπλήρωσης των 100 χρόνων από τη μικρασιατική καταστροφή, η έκθεση υλοποιείται σήμερα στην Αίθουσα Περιοδικών Εκθέσεων του Μουσείου Ακρόπολης με την πλήρη μορφή της, καθώς σ’ αυτήν περιέχονται και ενδύματα από τη Μ. Ασία.
Στην έκθεση θαυμάζουμε τα 70 έργα κατανεμημένα σε πέντε κύριες ενότητες: ενδυμασίες που ανήκαν σε ιστορικά πρόσωπα, τοπικές φορεσιές από την μητροπολιτική Ελλάδα, την νησιωτική Ελλάδα και την Κρήτη, την Κύπρο και τις «χαμένες πατρίδες». Στολές και ενδύματα που έχουν σχέση με ήρωες της επανάστασης του ’21, με επώνυμα και ανώνυμα πρόσωπα του 18ου και του 19ου αι. Ορισμένα μόνον από τα έργα που παρουσιάζονται στην έκθεση αυτή, έχουν δει το φως πέρυσι και φέτος σε εκθέσεις των καλλιτεχνών στην Καλαμάτα, την Ύδρα, τη Σύρο, την Κύπρο, την Κορέα (Σεούλ) και τελευταία στο Μουσείο αρχαίας Ελεύθερνας στην Κρήτη, με έμφαση εκάστοτε σε ενδυμασίες του χώρου παρουσίασής τους. Όμως, η συνολική μεγάλη παρουσίαση φιλοξενείται σήμερα στο Μουσείο Ακρόπολης και οφείλει την υλοποίησή της στο Ίδρυμα Μαριάννα Β. Βαρδινογιάννη, στο Εθνικό Ιστορικό Μουσείο και στο Ιστορικό Μουσείο Κρήτης για τις κρητικές ενδυμασίες.
Στην έκθεση συναντούμε δύο ξεχωριστές δημιουργίες που αναφέρονται διακριτικά στην αρχαιότητα ως μικρός φόρος τιμής στα μουσεία που παρουσιάζονται: το πρώτο έργο αναφέρεται στο ένδυμα της περίφημης Κυρίας της Ωξέρ, η οποία εκτίθεται στο Μουσείο του Λούβρου στο Παρίσι και συγκρίνεται με πρωτοαρχαϊκά γλυπτά, όπως η Κόρη της Ελεύθερνας στην Κρήτη. Ανάλογα επίσης κεντήθηκε δείγμα από διακοσμητικές λεπτομέρειες αρχαϊκής Κόρης του Μουσείου Ακρόπολης, όπως αυτές αποτυπώθηκαν πάνω στο λευκό της επιδερμίδας του μαρμάρου, μικρή αναφορά σε ένα παρελθόν που διαλαλεί την κοινότητα της ομορφιάς του ντυμένου με διαχρονική διάρκεια, έως το σήμερα»
Το ουσιώδες κρύβεται στην ποιητική δύναμη της σύνθεσης της εξαιρετικής εκθεσιακής αφήγησης. Οι δημιουργοί αξιοποιούν την τοπική ενδυμασία με σεβασμό ως συνέχεια μιας ιδέας ή μιας ιστορικής συνέχειας, θεμελιωμένης στις ακλόνητες ανθρώπινες αξίες. Κάθε μορφή καθρεφτίζει την εσωτερικότητα της. Κύριο μέλημα των δημιουργών ο άνθρωπος στον χρόνο και το αξιακό νόημα σε μια αφηγηματική ιστόρηση με συγκίνηση και παλμό. Οραματική μετάπλαση του παρελθόντος μέσα από τον αξιακό συμβολισμό του ενδύματος που μεταγγίζεται στο σύγχρονο γίγνεσθαι, με τα ερμηνευτικά μέσα ενός σπουδαίου καλλιτέχνη φωτογράφου και ενός χαρισματικού δεξιοτέχνη της κεντητικής που ντύνουν και φωτίζουν με συναρπαστικό τρόπο πρόσωπα του σήμερα με ιδιαίτερη ομορφιά. Εθνική ανάταση, δέος για την αισθητική εγρήγορση που προκαλούν με την επιμελημένη δουλειά τους, προσμονή εθνικού κλέους μέσω της σύγχρονης καλλιτεχνικής έκφρασης στην οποία συνηγορούν η φωτογραφία και η κεντητική. Εθνική υπερηφάνεια αισθητική ολοκλήρωση και πληρότητα το αποτέλεσμα. Μέσα από την παραδοσιακή μουσική ηχεί το ελληνικό έθνος και η περιπέτεια της μεταμόρφωσης μιας εικόνας με τη δύναμη του ονείρου, της έμπνευσης, της υπέρβασης, αγγίζει το συγκλονιστικό βίωμα που αιφνιδιάζει. Φως και σκοτάδι ορίζουν την δραματικότητα των μορφών της έκθεσης με έμφαση στις ψυχογραφικές αποδόσεις των χαρακτήρων. Και έτσι με την ιερή δύναμη της απαράμιλλης συνάντησης των τεχνών και των αξιών, ενεργοποιούνται ιδεατά οι δυνάμεις ελευθερίας, πνεύματος, ψυχής, αιωνιότητας του φωτός στο κοινό που προσλαμβάνει τα έργα τέχνης.
Ο Γενικός Διευθυντής του Μουσείου της Ακρόπολης, Καθηγητής κ. Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης προλογίζοντας την έκθεση επισημαίνει χαρακτηριστικά σε ένα απόσπασμα του κειμένου του που καλωσορίζει τους επισκέπτες στην έκθεση:
[…] Ενδύματα παλαιά, η τέχνη της ύφανσης κι η τέχνης της συντήρησης της μνήμης από τη μια και οι τέχνες της φωτογραφίας και της κεντητικής από την άλλη, ουσιαστικά τέχνες τέσσερις, συνυφάνθηκαν κι οσμώθηκαν σε σύνολο μας με τον παρόντα χρόνο να αιωρείται πάνω στον παλιό, ορίζοντας το τελάρο μέσα στο οποίο αποδίδεται η νέα αυτή τέχνη….».
Οι άχρονες δυνάμεις ζωής και θανάτου έχουν φωλιάσει σε αυτά τα ανεπανάληπτα έργα τέχνης στα οποία πρόσωπα του σήμερα διαφυλάττουν με απόλυτο σεβασμό την αίσθηση της εσωτερικής ελευθερίας Μιας απαράμιλλης αξιακής ορμής που συναρμόζει την Ελλάδα με τον ιστορικό χωροχρόνο. Διαχρονική και ακλόνητη η δύναμη της συνάντησης των τεχνών όταν η έμπνευση, ο σεβασμός στην παράδοση, το μεράκι και το χάρισμα των δημιουργών συναντώνται και εναρμονίζονται με άμιλλα στη συν δημιουργία, χωρίς την αγωνία της πρωτιάς, σκέφτομαι. Ευγνώμων που το βίωσα… Καλή συνέχεια στο ταξίδι της έκθεσης!!!
**Οι φωτογραφίες τραβήχτηκαν από την γράφουσα με ερασιτεχνική λήψη κατά την επίσκεψη της στην έκθεση
*Η Μ.Δρακάκη είναι Επιμελήτρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής Δήμου Χανίων, Παιδαγωγός, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων με ειδίκευση στην Πολιτισμική Επικοινωνία και Πολιτιστική Διαχείριση
Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις:
https://www.theacropolismuseum.gr/periodikes-ektheseis/endyma-psyhis
https://www.nhmuseum.gr/ekdoseis/laografia/item/17310-endyma-psyxis
http://users.uoa.gr/~nektar/arts/poetry/odysseas_elyths_ta_dhmosia_kai_ta_idiwtika.htm
