«Η τέχνη είναι ένα ψέμα που μας βοηθάει να ανακαλύψουμε την αλήθεια…»
Πάμπλο Πικάσο, 1881-1973, Ισπανός ζωγράφος
Το Μουσείο Σχολικής Ζωής περνά σε μια νέα εποχή με μια δυναμική επανεκκίνηση που συμπεριλαμβάνει σε βάθος χρόνου πολλές καινοτόμες δράσεις σε όλες του τις λειτουργίες. Η εποχή covid λειτούργησε υπέρ της προετοιμασίας αυτής της ολικής επαναφοράς του Μουσείου. Γιατί με βάση τη νέα νομική του οντότητα (υπό την εποπτεία της ΚΕΠΠΕΔΗΧ ΚΑΜ) σε όλη την υποχρεωτική περίοδο «αδράνειας» για τους χώρους πολιτισμού, σχεδιάζονται μεθοδικά και πολύ επιμελημένα βηματισμοί που αναμένεται να αναδείξουν μια αντάξια μετάβαση στην ανανεωμένη επιστημονική ταυτότητα του οργανισμού.
Η τέχνη, κάθε μορφής τέχνη, είναι το κύριο επικοινωνιακό-παιδευτικό του μέσο . Το Μουσείο Σχολικής Ζωής Δήμου Χανίων μπορεί να επικοινωνήσει κάθε στοιχείο της πολιτιστικής κληρονομιάς και της σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας σε διάφορες ομάδες κοινού μετουσιώνοντας την (εκ)παιδευτική διαδικασία σε ένα κρίσιμο πολιτισμικό γεγονός, όπου εκπαιδευτής και εκπαιδευόμενος, δάσκαλος και μαθητής, εμψυχωτής και ομάδα αλληλοεπιδρούν ως ερμηνευτές και δημιουργοί. Κάθε πολιτισμικό αγαθό προσεγγίζεται μέσα από μια διαφοροποιημένη γνήσια διαδικασία επικοινωνίας και έκφρασης συνθέτοντας μια εμπειρία με θετικό πρόσημο που δημιουργεί απόλαυση μέσω της συναισθηματικής εμπλοκής των συμμετεχόντων.
Στη διαδικασία το παιδαγωγικό πλαίσιο αναφοράς εισάγει τους στόχους των δραστηριοτήτων σε ένα επικοινωνιακό συγκείμενο, όπου διάφοροι συμβολικοί κώδικες πρωταγωνιστούν και επιστρατεύονται για να συναντήσουν το προσωπικό νόημα κάθε αποδέκτη.
Με αυτές τις αρχές δύο καταξιωμένοι επιστήμονες του Πολυτεχνείου Κρήτης ο Νεκτάριος Μουμουτζής και η Αικατερίνη Βαβουράκη την ερχόμενη εβδομάδα από 2-9 Αυγούστου σχεδίασαν και θα προσφέρουν στον χώρο του Μουσείου για μαθητές που βρίσκονται στο κατώφλι της μετάβασης από την Πρωτοβάθμια στη Δευτεροβάθμια Εκπαίδευση, ανοικτά εργαστήρια STEAM με τον τίτλο:
« Εργαστήρια Παρασκευής Γευμάτων & Διαλυμάτων:Αλγόριθμοι & Χημικές Ενώσεις»
Σκοπός των θερινών εργαστηρίων στο πλαίσιο της επανεκκίνησης του Μουσείου, οι μαθητές να συμμετάσχουν σε αυθεντικές καταστάσεις μάθησης με εμπειρίες STEAM, για να κατανοήσουν βασικές έννοιες και δεξιότητες μέσα από τη διεπιστημονική προσέγγιση και να αντιληφθούν τη διαχείριση προβλημάτων, όπως η ακριβής παρατήρηση, η αποτελεσματική συνεργασία, η κιναισθητική αντίληψη, η ευρηματικότητα, η κριτική σκέψη, δεξιότητες που αποτελούν χρήσιμα εργαλεία για τους θετικούς επιστήμονες και τις καινοτομίες του αύριο. Η εκπαίδευση STEAM περιλαμβάνει τη συσχέτιση των Επιστημών με τη Τέχνη, ώστε να ενισχύσει τη δημιουργικότητα και το σχεδιασμό, αλλά και να κάνει ελκυστική και ενδιαφέρουσα τη διαδικασία διερεύνησης ενός προβλήματος και την παραγωγή ενός έργου.
Η τέχνη ανατροφοδοτεί την επιστήμη και αντίστροφα, χωρίς όρια.
Πρώτη δράση: Cooking STEAM – Μικροί Επιστήμονες στην Κουζίνα
Απευθύνεται σε μαθητές και μαθήτριες που έχουν τελειώσει την ΣΤ’ Δημοτικού και ετοιμάζονται να φοιτήσουν στο Γυμνάσιο. Συνδυάζει την Κρητική Διατροφή και τη μαγειρική με το θεατρικό παιχνίδι, τη μουσική, τα μαθηματικά και την πληροφορική. Πραγματοποιείται σε τρεις (3) 2ωρες συναντήσεις σε 2 τμήματα στο Μουσείο Σχολικής Ζωής στα Νεροκούρου. Συμμετέχουν: Μαρία Αρχοντάκη (εμψυχώτρια), Στέφανος Αρχοντάκης (μάγειρος), Γιώργος Γυπάκης (μουσικός – εκπαιδευτική οργανοποιία), Λάζαρος Χαραλαμπίδης (πληροφορικός).
Α’ Τμήμα:
Δευτ. 2 Αυγούστου 10:00-12:00
Τετ. 4 Αυγούστου 10:00-12:00
Παρ. 6 Αυγούστου 10:00-12:00
Β’ Τμήμα:
Δευτ. 2 Αυγούστου 12:30-14:30
Τετ. 4 Αυγούστου 12:30-14:30
Παρ. 6 Αυγούστου 12:30-14:30
Δήλωση συμμετοχής στη διεύθυνση: https://forms.gle/HS7vkaibSBz15Nt38
Δεύτερη δράση: Η Χημεία στη ζωή μας – Μικροί Επιστήμονες σε εργαστήριο Χημείας
Απευθύνεται σε μαθητές και μαθήτριες που έχουν ολοκληρώσει την ΣΤ’ Δημοτικού και Α’ Γυμνασίου. Εισαγωγή στις βασικές έννοιες της Χημείας: Από το άτομο στο μόριο- Υδατικά διαλύματα- Κύκλοι χημικών στοιχείων. Πραγματοποιείται σε τρεις (3) 2ωρες διαλέξεις/ εργαστήρια στο Μουσείο Σχολικής Ζωής στα Νεροκούρου.
Τρ. 3 Αυγούστου 10:00-12:00
Πεμ. 5 Αυγούστου 10:00-12:00
Δευτ. 9 Αυγούστου 10:00-12:00
Δήλωση συμμετοχής στη διεύθυνση: https://forms.gle/rt8UrVZ8yUFRnvNv5
Στην πρώτη δράση η βασική ιδέα είναι η εξής: «Μια συνταγή είναι, ουσιαστικά, μια διαδοχή καλά καθορισμένων βημάτων για το μετασχηματισμό συγκεκριμένων πρώτων υλών με τη βοήθεια ορισμένων “εργαλείων” σε γεύματα. Μπορούμε, λοιπόν, μέσα από συνταγές μαγειρικής να προσεγγίσουμε τις βασικές έννοιες που σχετίζονται με τους αλγορίθμους και έτσι να μυήσουμε τους νέους μας (αλλά και τους μεγαλύτερους) στα μυστικά της Πληροφορικής!. Επιπλέον οι δραστηριότητες έχουν έντονα καλλιτεχνικά στοιχεία, με αφήγηση, μουσική και κατασκευή μουσικών οργάνων από βρώσιμα υλικά»
Η δεύτερη δράση εστιάζει στην εμπειρία παρασκευής σε μικρής κλίμακας εργαστηριακό πάγκο, στην εξοικείωση με την έννοια των κύκλων των χημικών στοιχείων και στην ευαισθητοποίηση για περιβαλλοντικά θέματα από τις συνέπειες της διατάραξης τους.
«Η δράση περιλαμβάνει 3 διαλέξεις (διάρκειας 50min) και, 3 εργαστήρια (διάρκειας 50min) και έχουν ως βασικό στόχο να κατανοήσουν οι μαθήτριες και οι μαθητές που θα συμμετέχουν, τις βασικές έννοιες της Χημείας όπως η δομή της ύλης, από το άτομο στο μόριο, τα χημικά στοιχεία και τις χημικές ενώσεις, την παρασκευή υδατικών διαλυμάτων και την πραγματοποίηση χημικών αντιδράσεων για μικρούς επιστήμονες»
Και αν διαβάζοντας όλα τα παραπάνω αναρωτιέστε πώς οι θετικές επιστήμες συστρατεύονται με τις τέχνες στο Μουσείο Σχολικής Ζωής Δήμου Χανίων για να προσφέρουν εμπειρίες ευαισθητοποίησης, συμμετοχής, συνειδητοποίησης σε έφηβους για την πηγή και την μορφή της ίδιας της καλλιτεχνικής δημιουργίας, αλλά και της επιστημονικής αναζήτησης, μια ενδεικτική απάντηση θα μπορούσε να είναι το παρακάτω απόσπασμα από το αρχείο της Συλλογής Εκπαιδευτικού Υλικού του προγράμματος «ΜΕΛΙΝΑ-Εκπαίδευση και Πολιτισμός που φιλοξενείται στο Μουσείο»:
« – Η τέχνη-αλλά και η επιστήμη-αναγνωρίζει την αξία του αυθόρμητου, αλλά παθιάζεται και με τις συμβάσεις, τους κανόνες, τον έλεγχο και τη βάσανο της δημιουργίας. Καταργεί τους κανόνες, δημιουργεί νέους και τους καταργεί ξανά. Η εκπαίδευση αντίθετα δεν μπορεί να χειριστεί το αυθόρμητο, Αναγάγει τον κανόνα σε στόχο. Αντιστέκεται στην αντικατάσταση του παλαιού κανόνα και στην ουσία υποτιμά την ίδια την ύπαρξη των κανόνων αφού αδυνατεί να τους προσαρμόζει κοινωνικά και πολιτιστικά.
-Η τέχνη –αλλά και η επιστήμη-απολαμβάνει την ποιότητα στο διαφορετικό. Μιμείται, αλλά επιζητά το πρωτότυπο. Αναγνωρίζει τη σημασία της λέξης μοναδικό. Η εκπαίδευση αντίθετα απειλείται από το διαφορετικό και δεν αναγνωρίζει στα μέλη τις αξίες μοναδικότητας που να την ανανεώνουν και να την εμπλουτίζουν
-Η τέχνη-αλλά και η επιστήμη-σε προκαλεί να διαβάσεις προσωπικά κάτω από τις γραμμές και τα σύμβολα. Η εκπαίδευση στον αντίποδα, έμμεσα σου επιβάλλει να αναπαράγεις τις πληροφορίες, τους κώδικες, τα σύμβολα και τις αξιολογικές ιεραρχήσεις άλλων. Σε μια τέτοια ανάλυση κωδίκων οι πληροφορίες χάνουν την όποια «χρησιμότητα» τους και περνούν σε δεύτερο επίπεδο. Τότε πια τα Μαθηματικά, η Γλώσσα, το Εμείς και ο Κόσμος, η Γεωγραφία, η Φυσική, η Χημεία, η Ιστορία στο σχολείο δεν είναι παρά μαθησιακά αντικείμενα –εγκυκλοπαίδειες που τροφοδοτούν τα παιδιά πληροφορίες-γνώσεις. Έτσι κι αλλιώς τελειώνοντας ο προηγούμενος αιώνας τελειώσαμε και εμείς με την μονόδρομη, δασκαλοκεντρική και «μελλοντικά χρήσιμη» αποθησαύριση γνώσεων»( Παΐζης Εμμ. Νικόλαος, Μαθηματικός, Ερευνητής και Συντονιστής του προγράμματος “ΜΕΛΙΝΑ”, 2006)
Βιβλιογραφία -Πηγές
Οι Φωτογραφίες των έργων τέχνης είναι του καλλιτέχνη ADAM HILLMAN
https://www.theinspiration.com/2020/06/sliced-food-by-adam-hillman/
Παΐζης Ν., (2006) εισήγηση «Κι όμως η τέχνη θέτει τις δικές της προτεραιότητες» στο Πρακτικά 1ου Πανελλήνιου Συνεδρίου Σχολικών Πολιτιστικών Προγραμμάτων , «Πολιτισμός και Αισθητική στην εκπαίδευση» , Ελληνική Εταιρεία για την Προστασία Περιβάλλοντος και Πολιτισμικής Κληρονομιάς, Αθήνα ΕΚΠΑ-Τμήμα Εκπαίδευσης &Αγωγής στην Προσχολική ηλικία ( σε ψηφιακή μορφή)
Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις:
Διοργάνωση:
• Δήμος Χανίων (https://www.chania.gr/)
• ΚΕΠΠΕΔΗΧ-ΚΑΜ (https://www.chania-culture.gr/)
• Νεκτάριος Μουμουτζής, Εργαστήριο Διανεμημένων Πληροφοριακών
Συστημάτων και Εφαρμογών Πολυμέσων (TUC/MUSIC) της Σχολής
Ηλεκτρολόγων Μηχανικών και Μηχανικών Υπολογιστών του
Πολυτεχνείου Κρήτης (http://www.music.tuc.gr/)
• Δρ. Κατερίνα Βαβουράκη, Εργαστήριο Διαχείρισης Τοξικών και
Επικίνδυνων Αποβλήτων, της Σχολής Χημικών Μηχανικών και Μηχανικών Περιβάλλοντος, του Πολυτεχνείου Κρήτης (https://www.chenveng.tuc.gr/)
***Τα εργαστήρια STEAM δεν προϋποθέτουν οικονομική συμμετοχή γιατί υποστηρίζονται εξολοκλήρου από την ΚΕΠΠΕΔΗΧ ΚΑΜ και το Μουσείο Σχολικής Ζωής. Θερμές ευχαριστίες στον Αντιδήμαρχο Πολιτισμού και Πρόεδρο της ΚΕΠΠΕΔΗΧ ΚΑΜ κ. Ιωάννη Γιαννακάκη για την συνεχή φροντίδα του και την υποστήριξη του , αλλά και στους επιστήμονες κ. Ν.Μουμουτζή και κ. Κ. Βαβουράκη για την εμπιστοσύνη τους στο όραμα και την αποστολή του Μουσείου Σχολικής Ζωής.
