«Κάθε αιφνίδια σκέψη µπορεί να γίνει ένα εικονικό συνεχές, να απλωθεί σε έναν δικό της µουσικό ρυθµό και πάλι να ξαναµαζευτεί στον µικρό της κλειστό, αναδιπλωµένο κόσµο»
Γιάννης Ψυχοπαίδης Artist’s Books,
1979-2023
“Το Σάββατο 25 και την Κυριακή 26 Μαΐου πραγµατοποιήθηκε στο πνευµατικό κέντρο Χανίων η 1η Εκπαιδευτική Συνδιάσκεψη µε θέµα: «Η φωνή των Εκπαιδευτικών και των ∆ιοικητικών» ‘από τα κάτω’». Η Συνδιάσκεψη οργανώθηκε από τη ∆ιεύθυνση Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Χανίων σε συνεργασία µε την Περιφερειακή Ενότητα (Π.Ε.) Χανίων, την Περιφέρεια Κρήτης, το Περιφερειακό Ταµείο Ανάπτυξης Κρήτης, το Κύτταρο Χαλέπας, το ∆ήµο Χανίων και το Επιστηµονικό ∆ίκτυο Εκπαίδευσης Ενηλίκων Κρήτης. Κεντρικοί οµιλητές του Συµποσίου ήταν η Καθηγήτρια του Πανεπιστηµίου Κρήτης κ. Ελένη Κατσαρού και ο Καθηγητής της Ανώτατης Σχολής Παιδαγωγικής Τεχνολογικής Εκπαίδευσης κ. Σήφης Φραγκούλης. Παράλληλα εκπαιδευτικοί Πρωτοβάθµιας και ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης από σχολικές µονάδες της Κρήτης, καθώς και από εκπαιδευτικούς φορείς όπως Κέντρα για το Περιβάλλον και την Αειφορία, Μουσεία, Πολιτιστικούς Συλλόγους παρουσίασαν εκπαιδευτικές δράσεις και καινοτοµίες που υλοποιούν µε τους µαθητές και τις µαθήτριές τους, η θεµατολογία των οποίων περιελάµβανε την προσέγγιση σύγχρονων εκπαιδευτικών ζητηµάτων”.
Το βίωµα της ώσµωσης της συγκεκριµένης 1ης Συνδιάσκεψης Πόλης, όπου οι εκπαιδευτικοί της Πρωτοβάθµιας εκπαίδευσης ήταν οι βασικοί πρωταγωνιστές, έχει εγγραφεί πλέον ως µια πλούσια ξεχωριστή παιδευτική φωνή από τη βάση, επενδυµένη µε υψηλές αισθητικές και αξιακές ποιότητες. Ξεδιπλώθηκε αναπάντεχα ως “επικοινωνούµενη εµπειρία” για να ενδυναµώσει τους συµµετέχοντες µε πολλαπλά συγκινησιακά ερεθίσµατα, προτάσσοντας αβίαστα την ηχώ του ΣΥΝ του ∆ΙΑ και της δηµιουργικής ΣΚΕΨΗΣ, σε µια αρµονική ακολουθία εικόνων, ήχων, κίνησης, που δεν απειλεί τη συνέπεια στους διδακτικούς στόχους . Οδήγησε σε µια αµείωτη ενθουσιώδη συµµετοχή όλων, γεµάτη συγκίνηση, ελπίδα, ζωηρό ενδιαφέρον επι δύο ηµέρες.
Το ΣΥΝ είναι το κλειδί σε µια οµάδα µε παιδαγωγικό πλαίσιο αναφοράς που µπορεί να υπενθυµίζει και να εξισορροπεί στους συµµετέχοντες τις βασικές αρχές επαφής, διαµόρφωσης σχέσης και επικοινωνίας. Αν η έκφραση και η απόκριση των συµµετεχόντων εκπαιδευτικών της βάσης, των µελών της Επιστηµονικής και Οργανωτικής Επιτροπής, των Συµβούλων Εκπαίδευσης των κύριων οµιλητών, των φορέων και συλλογικοτήτων που συµµετείχαν αποτυπωνόταν σε artist’s books το Πνευµατικό Κέντρο θα µεταµορφωνόταν αναµφισβήτητα σε έναν ξεχωριστό εκθεσιακό χώρο, όπου θα ξεχείλιζε “µε αυθεντικά, σπάνια και χειροποίητα έργα εικαστικής τέχνης, συλλεκτικά που έχουν τη λειτουργική δυναµική του καθαρού έργου τέχνης και το σηµασιολογικό φορτίο µε τους κώδικες που επιλέγει ο δηµιουργός να µεταδώσει. Το artist ‘s book δεν είναι έργο εφαρµοσµένης τέχνης και δεν υπόκειται σε τυπογραφικούς περιορισµούς ή συµβατικούς κανόνες εκτύπωσης. ∆ιατηρεί την εξωτερική µορφή του βιβλίου, αλλά και τον ρόλο του ως φορέα γνώσης, αποτελώντας µέσο διάδοσης των συλλογισµών του καλλιτέχνη. Ο Γιάννης Ψυχοπαίδης, o σπουδαίος καλλιτέχνης µε την µεγάλη εικαστική διαδροµή του, είναι από τους πρώτους Έλληνες καλλιτέχνες που παρουσίασαν στην Ελλάδα, τη Γερµανία το Βέλγιο και την Ιταλία παράλληλα µε τις χαρακτικές και ζωγραφικές του δηµιουργίες artist’s books, ενσωµατώνοντας συλλογισµούς, απόψεις,αµφισβητήσεις και άλλους συνειρµούς της κριτικής του σκέψης, πάνω σε κοινωνικά και άλλα θέµατα..”
Οι συνδιασκέψεις των εκπαιδευτικών έχουν ανέκαθεν τον χαρακτήρα µιας διαχρονικής παιδευτικής και πολιτισµικής παρακαταθήκης, ένα “είδος ηµερολογίου” που µέσα του εισχωρούν αυθεντικά κοµµάτια της παιδαγωγικής διαδικασίας για να εµπνεύσουν, να ανατροφοδοτήσουν και να ενδυναµώσουν τα πρόσωπα της σχολικής κοινότητας, αλλά και να αποκαλύψουν σαν τα artist’s books, φόρµες, σχήµατα, συνδέσεις, διαστάσεις, χρώµατα, ερµηνευτικά και παιδαγωγικά µέσα που αξιοποιούνται σηµειωτικά και πολυτροπικά, προκειµένου να εµπλουτίσουν το διδακτικό ρεπερτόριο του εκπαιδευτικού και να εντείνουν την ελκυστικότητα της κρίσιµης παιδαγωγικής επικοινωνίας.
[…]Στην πρώτη «µεγάλη γιορτή» της εκπαιδευτικής µας κοινότητας αναδείξατε την φωνή των εκπαιδευτικών της βάσης µε τρόπο ουσιαστικό, επίκαιρο, ζεστό κι επιστηµονικό!Στην πρώτη µας αυτή Συνδιάσκεψη οι 105 οµιλητές µέσα από τις 80 εξαιρετικές εργασίες σας, καταφέρατε να κρατήσετε αµείωτο το ενδιαφέρον, κεντρίσατε την περιέργεια και τη σκέψη µας, ευαισθητοποιήσατε την ψυχή µας…
Σας συγχαίρουµε, καθώς µέσα από το βήµα αυτό βρήκε φωνή το ελληνικό σχολείο που µε επιτυχία προετοιµάζει τους εν δυνάµει ενήλικες, τα µικρά παιδιά, για µια άλλη κοινωνία…” επισηµαίνει στην ολοκλήρωση της 1ης Συνδιάσκεψης, το πρόσωπο που εµπνεύστηκε την ιδέα και είχε την θεσµική και επιστηµονική ευθύνη της Συνδιάσκεψης, η ∆ιευθύντρια Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης κ.Τερεζάκη Χρύσα (PhD),ΠΕ70, Καθηγήτρια Σύµβουλος ΕΑΠ Εκπαίδευσης. Η κ. Τερεζάκη απηύθυνε επίσης στους εισηγητές την παράκληση να παραχωρήσουν το αρχείο των παρεµβάσεων τους στον επίσηµο ιστότοπο της ∆ιεύθυνσης για νέες αναγνώσεις, αφού υπήρξαν παράλληλες συνεδρίες, όπου δεν ήταν εφικτό να γίνει παρακολούθηση όλων των παρουσιάσεων από όλους.
Η ΣΥΝ∆ΙΑΣΚΕΨΗ σηµατοδότησε ένα αισθητικό παλίµψηστο ιδεών, αναγκών,εφαρµογών, δραστηριοτήτων για την πραγµάτωση κοινών παιδαγωγικών στόχων στα γνωστικά αντικείµενα του αναλυτικού προγράµµατος στην Πρωτοβάθµια Εκπαίδευση µε µια έκφραση και επικοινωνία ανάµεσα στους µαθητές και εµψυχωτές ουσιαστική, αποτελεσµατική, γόνιµη που δεν βαλτώνει στην ρουτίνα της καθηµερινής σχολικής πράξης. Γιατί απλά ιχνηλατείται κάθε φορά η διαφοροποιηµένη επιλογή- κώδικας που υιοθετεί ο παιδαγωγός ανάλογα µε το προφίλ το δικό του και της οµάδας του και ενώ δοκιµάζεται σε φορµαλιστικούς πειραµατισµούς, η επιλογή του µέσου,της µεθόδου και του υλικού ασκεί µεθοδικά σε πολυγραµµατισµούς και πολυτροπικότητες τα παιδιά, προβάλλοντας συµπυκνωµένες αλήθειες του γνήσιου πυρήνα της κοινότητας που δρα και εξελίσσεται. Η “φωνή από τη βάση” στην πόλη µας ανέδειξε τη θαυµαστή περιπέτεια της γνώσης, των ερωτηµάτων, της έκφρασης της επικοινωνίας και της σύνδεσης των πρωταγωνιστών της εκπαιδευτικής κοινότητας µε ιδιότυπη πνευµατικότητα και δηµιουργικότητα, που ενθαρρύνεται και υποστηρίζεται σταθερά από την Περιφερειακή ∆ιεύθυνση Εκπαίδευσης Κρήτης, από τις ∆ιευθύνσεις, από τους Συµβούλους Εκπαίδευσης και φυσικά από το επιστηµονικό δυναµικό της Ακαδηµαϊκής κοινότητας µε γόνιµες συνέργειες και αµοιβαιότητα.
Γόνιµοι διάλογοι που συντελούνται καθηµερινά στον σύλλογο ∆ιδασκόντων και στην σχολική κοινότητα συνθέτουν το “επικοινωνούµενο παιδαγωγικό και πολιτισµικό βίωµα” εκπαιδευτικών και µαθητών στο “εµπειρικό συνεχές της παιδαγωγικής διαδικασίας µε ανάλογη εκπαίδευση και ενδυνάµωση στις επαγγελµατικές κοινότητες µάθησης και πρακτικής. Για την σηµασία της ενδυνάµωσης των εκπαιδευτικών λειτουργών στις κοινότητες µάθησης µίλησε στην κεντρική εισήγηση της η κ. Ελένη Κατσαρού, Καθηγήτρια ΠΤ∆Ε Παν/µίου Κρήτης ενώ το θέµα της τακτικής αξιοποίησης του mentoring στο πλαίσιο λειτουργίας των σχολικών µονάδων, ανέλυσε στην κεντρική του εισήγηση ο κ. Ιωσήφ Φραγκούλης, Καθηγητής της Ανώτατης Σχολής Παιδαγωγικής Τεχνολογικής Εκπαίδευσης(PhD), Σύµβουλος ΕΑΠ: Σε επισηµάνσεις του επιπρόσθετα στην ολοκλήρωση-αναστοχασµό της 1ης Συνδιάσκεψης Εκπαιδευτικών Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης ο κ. Σήφης Φραγκούλης ανέφερε χαρακτηριστικά:
“[…] Από τις εργασίες της φάνηκε πως το σχολείο αποτελεί στις µέρες µας ένα ζωντανό κύτταρο της κοινωνίας στο πλαίσιο λειτουργίας του οποίου οι µαθητές δεν αποκτούν µόνο γνώσεις, αλλά καλλιεργούν ποικίλες δεξιότητες και υιοθετούν στάσεις και συµπεριφορές σε θέµατα σχετικά µε το STEM, τις τέχνες, τον πολιτισµό και την αειφορία. Οι εκπαιδευτικές µεταρρυθµίσεις δεν υλοποιούνται µόνο «εκ των άνω», ούτε µε αλλαγές στη δοµή και λειτουργία του ωρολογίου και αναλυτικού προγράµµατος. Υλοποιούνται µε µεταρρυθµίσεις που γίνονται «εκ των έσω και από τη βάση» µε συµµετοχή όλων των µελών της εκπαιδευτικής κοινότητας, µαθητών, εκπαιδευτικών, γονέων φορέων της τοπικής αυτοδιοίκησης, εκπροσώπων κοινωνικών φορέων και συλλογικοτήτων.”
Τα ερωτήµατα παραµένουν διαχρονικά για την εκπαίδευση και τον πολιτισµό, όπως εξάλλου και τα ερωτήµατα που συνδέονται µε τις επιστήµες και τις τέχνες, τη συνοχή και ανάπτυξη των κοινοτήτων. Τις απαντήσεις δίνει πάντα, καθώς συµπορεύεται µε τη διαρκή ρευστότητα του κοινωνικού γίγνεσθαι, η φωνή της βάσης της κοινωνίας των πολιτών. Στην εκπαιδευτική κοινότητα, σε κάθε βαθµίδα, στην τυπική και µη τυπική εκπαίδευση και άτυπη µάθηση, εκεί που το ταξίδι της αναζήτησης της γνώσης µε εµπνευσµένες εµψυχώσεις αποκτά αισθητικές παραµέτρους και προσωπικές συγκινησιακές νοηµατοδοτήσεις και συσχετίσεις καθώς αποκαλύπτεται η βαθύτερη περιπέτεια της δράσης του ανθρώπου στον χώρο και τον χρόνο. Στο εθνικό πρόγραµµα “ΜΕΛΙΝΑ -Εκπαίδευση και Πολιτισµός” (1995-2004) σύµφωνα µε τον Νίκο Παΐζη συντονιστή της Κεντρικής Επιτροπής του, “η διδακτική πράξη οριοθετείται ως κορυφαίο πολιτισµικό γεγονός στη ζωή του µικρού παιδιού, του εν δυνάµει ενήλικα” και επιδιώκεται συστηµατικά “να αποκατασταθεί στις συνειδήσεις δασκάλων και µαθητών µια ακόµη παραµεληµένη τέχνη: Η τέχνη να διδάσκεις, να µπορείς να γοητεύεις, να επιτρέπεις στον άλλο να απολαµβάνει τη µάθηση…” Αρχές που τεκµηριώθηκαν στη δεκάχρονη εφαρµογή του, διαρκές ζητούµενο όµως πάντα τελικά σε κάθε µορφή εκπαίδευσης και ανεκτίµητη παρακαταθήκη για την ανάγκη και προοπτική της δια βίου µάθησης στη χώρα µας.
*Οι φωτογραφίες είναι ερασιτεχνικές λήψεις της γράφουσας µε κινητό
Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις https://dipechanion.blogspot.com/
https://sch
i. Ο κατάλογος: Γιάννης Ψυχοπαίδης, Artist’s books ( 1979-2023) 108 έργα σε 44 χρόνια δηµιουργίας, επιµέλεια Λουΐζα Καραπιδάκη, εκδ. ΓΡΑΦΗΜΑ εκδόθηκε τον ∆εκέµβριο του 2023 επ’ευκαιρία διοργάνωσης της ατοµικής έκθεσης ΓΙΑΝΝΗΣ ΨΥΧΟΠΑΙ∆ΗΣ, “Artist’s Books” στη γκαλερί της Ελληνοαµερικανικής Ένωσης από τις 14 Νοεµβρίου έως και τις 22 ∆εκεµβρίου 2023
ii. Από το ∆ελτίο τύπου της ∆ιεύθυνσης Πρωτοβάθµιας Εκπαίδευσης Χανίων για την 1η Συνδιάσκεψη εκπαιδευτικών πόλης
iii. Ο παιδαγωγός John Dewey έχει µιλήσει για την ανάπτυξη ικανοτήτων, συνδεδεµένη ζωή και επικοινωνούµενη εµπειρία βλ. https://www.politeianet.gr/books/9789603353362-dewey-john-iridanos-dimokratia-kai-ekpaideusi-259406
iv. https://www.haniotika-nea.gr/os-quot-epipona-syn-quot/
v. Γιάννης Ψυχοπαίδης, Artist’s books ( 1979-2023) 108 έργα σε 44 χρόνια δηµιουργίας, επιµέλεια Λουΐζα Καραπιδάκη, εκδ. ΓΡΑΦΗΜΑ
vi. Παΐζης Ν.,(2002) “Ταξιδεύοντας στον χρόνο µε το πρόγραµµα ΜΕΛΙΝΑ. Η αξία της πολιτισµικής αγωγής στο Κόκκινος Γ-Αλεξάκη Ε., ∆ιεπιστηµονικές Προσεγγίσεις στη Μουσειακή Αγωγή, σελ. 239-243, εκδ. ΜΕΤΑΙΧΜΙΟ
