Τη φράση «πιάσε κόκκινο» την αξιοποιούµε όταν δεν θέλουµε σε ένα διάλογο που µια φράση εκφέρεται ταυτόχρονα και από τους δύο συνοµιλητές, να οδηγήσει σε σύγκρουση. Ένα παιδικό λογοπαίγνιο που όµως έχει καθιερωθεί και σε διαλόγους ενηλίκων και τελικά αποφορτίζει πιθανή υποβόσκουσα ένταση, όταν τα πρόσωπα του διαλόγου ακουµπήσουν µε το δάχτυλο τους αυθόρµητα, κόκκινο χρώµα δίπλα τους.
Αφετηρία για τις σκέψεις που παρατίθενται στο περιεχόµενο του άρθρου, το έργο του διακεκριµένου Ούγγρου ζωγράφου Feher Laszlo από τη συλλογή του Μουσείου Φρυσίρα, το οποίο συµπεριλαµβάνεται στο «ΦΩΤΟ∆ΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ»² στα προσφερόµενα µαθησιακά αντικείµενα που έχουν µετασχολιαστεί και είναι διαθέσιµα για παιδαγωγική αξιοποίηση.
Στην περιγραφή διαβάζουµε:
«Ο Feher Laszlo γεννήθηκε στο Szekesfebervar της Ουγγαρίας το 1953. Σπούδασε στη Hungarian Fine Arts Academy. Έχει εκθέσει σε πολλές ευρωπαϊκές πόλεις και στο Λος Άντζελες. Ο πίνακας είναι δηµιουργία του 2000, λάδι σε καµβά, και έχει διαστάσεις 250x180cm. Αναπαριστά ένα κορίτσι µε κόκκινα µαλλιά, το οποίο βαδίζει στην αιχµηρή άκρη (προεξέχον τµήµα) µιας γεωµετρικής κατασκευής, που προβάλλει σε µαύρο φόντο. Το έργο προσφέρεται για χρήση στο µάθηµα των Εικαστικών, αλλά και ως µέσο σε όποιο διδακτικό αντικείµενο κρίνει ο εκπαιδευτικός – πιθανόν ως έναυσµα ακόµη και στα Μαθηµατικά…».
Στο παρόν κείµενο το συγκεκριµένο έργο τέχνης αξιοποιείται ερµηνευτικά µε άλλη στόχευση φυσικά, για να ενισχύσει σηµειωτικά τον προβληµατισµό και τα µηνύµατα της συντάκτριας.
Αν η εκπαίδευση και ο πολιτισµός συνοµιλούν πραγµατικά, σηµαίνει ότι ο διάλογος τους συντελείται µε στρατηγική από την κεντρική εξουσία, αλλά και µε προσδιορισµένες χρονικά πολιτικές από τα αρµόδια Υπουργεία Παιδείας και Πολιτισµού. Πολιτικές που χαρακτηρίζονται από συστηµική προσέγγιση παρεµβάσεων και ενιαίων αρχών στις υπάρχουσες εκπαιδευτικές και πολιτιστικές δοµές και οργανισµούς, σε επίπεδο κεντρικό, περιφερειακό και τοπικό, στον δηµόσιο, αλλά και στον ιδιωτικό τοµέα.
Μια στρατηγική για τον πολιτισµό πρέπει να είναι πλατιά, για να διεισδύει σε όλους τους τοµείς της πολιτικής, να είναι µακρόχρονη και να έχει προσδιορισµένες πολιτικές. Η χάραξη της στρατηγικής είναι η περιγραφή των στόχων, η πρόβλεψη, το στοχοδιάγραµµα της εφαρµογής. Κάθε πρόβλεψη χρειάζεται έναν συγκεκριµένο χρονικό ορίζοντα στη βάση µιας δεκαετίας συνήθως.
Συγκεκριµένα στην περίπτωση του γόνιµου διαλόγου της εκπαίδευσης µε τον πολιτισµό οι προϋποθέσεις είναι οι παρακάτω:
Μια σύγχρονη πολιτιστική πολιτική αντιλαµβάνεται την εκπαίδευση στον πολιτισµό ως µέρος της αγωγής του πολίτη. Ο όρος «πολιτισµός» συναρτάται µε το χρόνο και τον τρόπο διαχείρισής του, την κοινωνικότητα, τη δηµιουργικότητα, τη συνολική ποιότητα ζωής. Συναρτάται µε τη γνώση , την πληροφόρηση, τη συµµετοχή, την επικοινωνία, τις δυνατότητες ατοµικών παρεµβάσεων και πρωτοβουλιών. (∆ρακάκη, 2014)Για την επίτευξη των παραπάνω στόχων το ΥΠΠΟ θα πρέπει να ενεργοποιεί τις Υπηρεσίες και τους εποπτευόµενους ή χρηµατοδοτούµενους από αυτό πολιτιστικούς φορείς στον τοµέα της δια βίου εκπαίδευσης. Η πολιτιστική πολιτική λοιπόν θα πρέπει να προτάσσει την εκπαιδευτική της συνιστώσα η οποία θα επιδιώκει να διευκολύνει την πρόσβαση και την επικοινωνία του κοινού, κάθε ηλικίας κοινού, µε την πολιτιστική κληρονοµιά και την µύηση στην τέχνη και την καλλιτεχνική δηµιουργία.
Αντίστοιχα, µια σύγχρονη εκπαιδευτική πολιτική µε πολιτισµική συνιστώσα, αντιλαµβάνεται τη σχέση σχολείων και πολιτιστικών οργανισµών µε χαρακτηριστικά που διέπουν την οργάνωση της κρατικής παιδείας και υιοθετούν παρεµβάσεις που διευκολύνουν τον σχεδιασµό και υλοποίηση των εκπαιδευτικών επισκέψεων µε ενιαίες αρχές, διαµορφώνοντας, κατά το δυνατό, οµοειδείς πολτισµικές εµπειρίες στην περιφέρεια και στο κέντρο και παρέχοντας µε βάση αυτές, τεχνογνωσία και λύσεις στο κέντρο.
Ορόσηµο στην εκπαιδευτική και πολιτιστική πολιτική της χώρας µας στρέφοντας για πρώτη φορά στα ελληνικά δεδοµένα το βλέµµα και των δύο Υπουργείων Πολιτισµού και Παιδείας ταυτόχρονα (µε κοινούς άξονες πολιτικής σε µια κοινή στρατηγική παρέµβασης) στο παιδί µαθητή ∆ηµοτικού σχολείου, ήταν το εθνικό πρόγραµµα «ΜΕΛΙΝΑ: ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» (1995-2004). Η αξιολόγηση του καθώς και η τεκµηρίωση του υπάρχει καταγεγραµµένη σε δύο τόµους από το Πανεπιστήµιο Πατρών ( εκδ.1996 και εκδ. 2003) όπου προσδιορίζονται τα ΜΕΣΑ της πολιτικής των δύο υπουργείων στο χρονικό ορίζοντα 9ετών: Τα θεσµικά µέσα εκπαιδευτικής και πολιτιστικής πολιτικής , τα οργανωτικά και τα οικονοµικά µέσα, τα µέσα υποδοµών , τα µέσα διάδοσης πολιτισµικών αγαθών.
Στη συνοµιλία ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗΣ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ µε κινητήρια δύναµη την τυπική εκπαίδευση, αναδείχτηκε τότε εύστοχα, η αναγκαιότητα της επαφής µε την τέχνη, µε την πρόβλεψη δύο ειδών επαφής από την Κεντρική Επιτροπή του εθνικού προγράµµατος: «α) οι µαθητές πηγαίνουν να συναντήσουν την τέχνη και β) η τέχνη πηγαίνει να συναντήσει τους µαθητές»( Παΐζης & Θεοδωρίδης, 1995, σ.27)
Σε αυτό το είδος επαφής µε τους µαθητές, διαπιστώθηκε από όσους εκπαιδευτικούς το βίωσαν, ότι η επικοινωνία µε την τέχνη δεν αφέθηκε στην τύχη και δεν υποστηρίχθηκε αποσπασµατικά. Υπήρξε συστηµατική µέριµνα δια του συντονιστικού και επιστηµονικού ρόλου της Κεντρικής Επιτροπής Συντονισµού του προγράµµατος «ΜΕΛΙΝΑ» που λειτούργησε συνθετικά και συνδετικά επί 9 έτη ανάµεσα στα δύο Υπουργεία Παιδείας και Πολιτισµού
• για τήρηση ενιαίων αρχών, ως προς τις αισθητικές ποιότητες του περιεχοµένου εκπαιδευτικού υλικού
• ως προς τις παιδαγωγικές αρχές
• ως προς τη δυναµική ανανέωση του εκπαιδευτικού υλικού µε βάση τις ιδιαιτερότητες των χώρων πολιτισµικής αναφοράς
• ως δυνατότητα πρόσβασης σε όλους τους µαθητές ανεξαιρέτως µε την προοπτική της βαθύτερης εµπλοκής µε το πολιτισµικό γίγνεσθαι µέσα από τις αρχές της φιλοσοφίας του προγράµµατος «ΜΕΛΙΝΑ».
Αν συµβούν αυτά εν έτει 2023, ή µάλλον αν ξανασυµβούν, όπως τότε, σαφώς εύλογα θα σπεύσουν και εκπαιδευτικοί , αλλά και επαγγελµατίες του πολιτισµού, να «πιάσουν κόκκινο» επιτέλους…Και αν ο συγκεκριµένος πίνακας του Feher Laszlo ήταν σε µια αίθουσα σύσκεψης όπου ο Υπουργός Παιδείας και η Υπουργός Πολιτισµού συνοµιλούσαν συστηµατικά, θα έπιαναν και οι δύο κόκκινο, ακουµπώντας το κεφάλι του κοριτσιού και θα χαµογελούσαν ευχαριστηµένοι µε όσα θεσµοθέτησαν δια της συνέργειας τους. Γιατί θα είχαν καταφέρει, όχι µόνο να προλάβουν µια αντιπαράθεση µε ανταγωνιστική πρόθεση, αλλά θα είχαν επιτύχει επιπλέον µε τις πολιτικές τους, να αποδώσουν στο κόκκινο χρώµα του παιδικού κεφαλιού του έργου τέχνης, τον συµβολισµό της ανανεωτικής δυναµικής µιας έκρηξης δηµιουργικότητας. Μιας δηµιουργικότητας δια των τεχνών που έχει ανάγκη περισσότερο από ποτέ σήµερα, στη συνθήκη µετά την πανδηµία, το εκπαιδευτικό σύστηµα στη χώρα µας. Για να πάρει φως, δυναµική και προοπτική όπως και ο Miro αποδίδει στους αποδέκτες του έργου του µε τον «κόκκινο ήλιο» του…..
Θα αναρωτιόταν όµως σίγουρα και οι δυο τους, ίσως και κάποιοι από εµάς γιατί άραγε βρέθηκε στο σκοτάδι και στην άκρη µιας αιχµηρής γωνίας αυτό το κοριτσάκι….
Για περισσότερα έργα τέχνης µε ΚΟΚΚΙΝΟ επισκεφτείτε µια άλλη πολύ ενδιαφέρουσα διαδραστική ψηφιακή πλατφόρµα στη διεύθυνση:
https://artsandculture.google.com/color?col=RED
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -ΠΗΓΕΣ
• Παΐζης Ν.& Θεοδωρίδης Μ(1995) Εκπαίδευση και Πολιτισµός, Πρόγραµµα ΜΕΛΙΝΑ, εκδ. ΥΠΕΠΘ-ΥΠΠΟ-ΓΓΕΕ, Αθήνα σ.27 ( ΣΥΛΛΟΓΗ ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΤΙΚΟΥ ΥΛΙΚΟΥ ΠΡΟΓΡΑΜΜΑΤΟ «ΜΕΛΙΝΑ :ΕΚΠΑΙ∆ΕΥΣΗ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ» , ΜΟΥΣΕΙΟ ΣΧΟΛΙΚΗΣ ΖΩΗΣ ∆ΗΜΟΥ ΧΑΝΙΩΝ)
• ∆ρακάκη Μ. (2014 «Μέσα µάθησης : Η επιµέλεια µιας µουσειακής έκθεσης στο πλαίσιο πολιτιστικής πολιτικής µε εκπαιδευτική συνιστώσα.» στο Πρακτικά 5ου ∆ιεθνούς Συνεδρίου , ∆ιεθνείς και Ευρωπαϊκές Τάσεις στην Εκπαίδευση, επµ. Κασιµάτη Αι-Αργυρίου Μ. (ΑΣΠΑΙΤΕ) – ΕΕΜΑΠΕ στο 2014 Ανώτατη Σχολή Παιδαγωγικής και Τεχνολογικής Εκπαίδευσης https://primarymusic.gr/conference/proceedings/Vol.A_EduPolicies2014-8.3.2015.pdf
• ΦΩΤΟ∆ΕΝΤΡΟ ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ http://photodentro.edu.gr/cultural/r/8526/195?locale
• ΜΟΥΣΕΙΟ ΦΡΥΣΙΡΑ www.frissirasmuseum.com
Πηγή εικόνας :Joan Miró, κόκκινος ήλιος
https://nipiokatastasi.wixsite.com/odosnipion/post/2018/02/14/%CE%BF-%CE%BA%CF%8C%CE%BA%CE%BA%CE%B9%CE%BD%CE%BF%CF%82-%CE%AE%CE%BB%CE%B9%CE%BF%CF%82-%CF%84%CE%BF%CF%85-%CF%87%CE%BF%CF%85%CE%AC%CE%BD-%CE%BC%CE%B9%CF%81%CF%8C
*Η Μαρία ∆ρακάκη είναι επιµελήτρια του Μουσείου Σχολικής
Ζωής ∆ήµου Χανίων, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων, Παιδαγωγός.
1. [πηγή: Οδυσσέας Ελύτης, Ποίηση, Ίκαρος, Αθήνα 2002, σ. 244-246] http://photodentro.edu.gr/photodentro/elytis7_pidx0049790/
2. Το Φωτόδεντρο > Πολιτισµός είναι ένας θεµατικός συσσωρευτής πολιτισµικών εκπαιδευτικών πόρων για την Πρωτοβάθµια και τη ∆ευτεροβάθµια εκπαίδευση. Συγκεντρώνει και παρέχει ενοποιηµένη αναζήτηση σε χιλιάδες επιλεγµένους ψηφιακούς πόρους από πολιτισµικές συλλογές που βρίσκονται είτε στην Ευρωπαϊκή Πύλη πολιτισµικού περιεχοµένου «Europeana” (europeana.eu) είτε σε ψηφιακά αποθετήρια µουσείων ή άλλων φορέων.
