«Αν είναι ο θάνατος πάντοτε
δεύτερος είναι .
Η ελευθερία πάντοτε είναι πρώτη…»
Γιάννης Ρίτσος
Τα ημιδιάφανα πανιά που αιωρούνται με τα «μολυβένια πορτραίτα» της ζωγράφου Αικατερίνης Γεωργαντά ανάμεσα στα ξύλινα θρανία αφήνονται ήρεμα με την σταθερή συμφωνία των πτυχώσεων, να κινηθούν, να συγκινήσουν, να εμπνεύσουν σε μια υπερβατική συμβολική νοερή συνάντηση μ ε τους επισκέπτες του Μουσείου Σχολικής Ζωής Δήμου Χανίων
Η συμπληρωματικότητα της πραγματικότητας. Ξύλινα θρανία, το ξύλινο βάθρο, η ξύλινη μεγαλόπρεπη έδρα, η «Εσύ με το ένα χέρι» η ιδιαίτερη καρέκλα του Δασκάλου που φορά την παραδοσιακή κρητική φορεσιά… Όλα εκεί σε μια νέα θέση και ανάμεσα τους οι εικονογραφίες της Γεωργαντά με μολύβι κάρβουνο και ακουαρέλα ασπρόμαυρη που δίνουν την εντύπωση του μετέωρου. Λανθάνουσες παρουσίες… Κοινό στοιχείο των μορφών που απεικονίζονται, όσο ιχνηλατείς νοερά τη βιογραφία τους, η αγάπη τους για την παιδεία και τον πολιτισμό, για τον άνθρωπο…. Και οι αγώνες τους, το όραμα τους….Η παρουσία της απουσίας τους που ενδυναμώνει τον κάθε αποδέκτη που βιώνει τον χώρο μέσα από την ελευθερία της συνομιλίας που ξυπνά η « κατεργασία του λευκού της ψυχής» παρόντων και απόντων
Οι αναδιπλώσεις οι πτυχώσεις των υφασμάτων, οι μικρομετακινήσεις με τη σχέση ελευθερίας και ανατροπής που διαμεσολαβούν ανάμεσα στα ξύλινα θρανία μεταμορφώνουν τη γεωμετρία του χώρου και αποκτούν οικουμενική οντότητα Οι μετακινήσεις των κατευθύνσεων των αξόνων των «μολυβένιων πορτραίτων», οι διαφορετικές θέσεις της θέασης, της αφής, αναζητούν τις μήτρες της ιστορίας, τις πηγές, τις διαδρομές των ασπρόμαυρων ταξιδιών της ιστορίας της εκπαίδευσης απελευθερώνοντας τον προσανατολισμό της σκέψης, των συναισθημάτων της σωματοποιημένης εμπειρίας προς πολλές κατευθύνσεις.
Σχέση μαθητή δασκάλου στην ακουαρέλα ΠΛΑΤΩΝ ΚΑΙ ΑΡΙΣΤΟΤΕΛΗΣ, μια δημιουργική μαθήτρια που ονειρεύεται η ΜΕΛΙΝΑ ΜΕΡΚΟΥΡΗ στο πορτραίτο με μολύβι και κάρβουνο , οι πρωτοπόροι ΠΑΙΔΑΓΩΓΟΙ ΑλΕΞΑΝΔΡΟΣ ΔΕΛΜΟΥΖΟΣ και η ΕΛΛΗ ΑΛΕΞΙΟΥ στα πορτραίτα σε μολύβι που αγωνίζονται για νέους βηματισμούς, σε πλαίσια συντηρητισμού, ματαιώσεων, ανισοτήτων , είναι οι συνδηλώσεις που φέρουν τα ζωγραφικά έργα.” Τα «Μολυβένια πορτραίτα» της ζωγράφου Κατερίνας Γεωργαντά που τυπώνονται στο πανί στο νέο μουσειολογικό αφήγημα του Μουσείου Σχολικής Ζωής «ΣΑΝ ΕΡΩΤΗΜΑ ΑΝΟΙΧΟ1για να πλησιάσουν πολύ κοντά τους επισκέπτες και να εκπέμψουν οικειότητα ,ώστε να ξεδιπλώσουν νέες αφηγήσεις και ενθυμήσεις.
Ανατρέχουν στα ιστορικοκοινωνικά πλαίσια διαφορετικών χρονικών περιόδων της ιστορίας και με το πνευματικό νοηματικό αποτύπωμα των βιογραφιών που φέρουν, δηλώνουν με τη ασπρόμαυρη απόδοση και τις δυνατές καθαρές γραμμές της Γεωργαντά την ανεπανάληπτη δύναμη του ζωγραφικού φαινομένου που υπερνικά τις διαστάσεις του χώρου και του χρόνου Ρυθμίζουν τον χρόνο, αλλά δεν αντιδικούν με τα ιστορικά προηγούμενα μονάχα ενεργοποιούν το δέος και τη δυνατότητα της πνευματικής καταγραφής της αξιακής παρακαταθήκης
Επανασυστήνονται και μετουσιώνονται σε διαχρονικά εικαστικά σημεία. Η αποτύπωση με μολύβι και με κάρβουνο, εκπέμπει τη στάση και το ύφος ζωής μέσα από τη γλαφυρότητα των μορφών Η δυναμική επαφή του μολυβένιων γραμμών, αρχικά στη σπουδή στο μικρό χαρτί και μετά στο τύπωμα σε μεγάλων διαστάσεων πανιά, εγκαθιστά τη διάρκεια προτείνει και εκφράζει αιώνια ανοιχτά ερωτήματα για την παιδεία και τον πολιτισμό και ορίζει ατμοσφαιρικά μια αιφνίδια συμπόρευση με τις πνευματικές προσωπικότητες που αγωνίστηκαν στα πεδία της αναζήτησης και του διαλόγου σε διαφορετικές εποχές .Η αγωνία της απόκρισης σε ένα , πολυεπίπεδο και πολυσήμαντο περιεχόμενο που φέρουν τα μολυβένια πορτραίτα με την πρόθεση να διαπεράσουν συγκινησιακά όλες τις ηλικίες ,όλους τους μαθητές των βαθμίδων, με κυρίαρχη συνισταμένη, τη σχέση παιδαγωγού και παιδαγωγούμενου στον χώρο και τον χρόνο της εθνικής ιστορίας της εκπαίδευσης.
Μυθικά κεφάλαια στην πατριδογνωσία του χρόνου και του χώρου, δεσμώτες και δεσμοφύλακες του φωτός. Αφαιρετική λιτότητα φόρμες με ανάταση και μαζί γήινο βάρος κάτι ανάμεσα στην ανθρώπινη μορφή και στο ιερό σύμβολο πνευματοποιούνται για να προσκαλέσουν σε εσωτερική ιχνηλάτηση κριτική σκέψη και προβληματισμό για τις πνευματικές εκπτώσεις στο σύγχρονο κοινωνικό γίγνεσθαι.
Γραμμικά έργα με σημειακές παρεμβολές με σχέδιο που δεν αποδίδει απλά οικείες μορφές αλλά σχέσεις στο μαγικό και δύσβατο πεδίο της παιδαγωγικής επικοινωνίας για αναφορές και διερεύνηση κοινωνικών λόγων που θα οδηγήσουν σε νέες συναντήσεις με δυναμικούς και ανήσυχους εργάτες της παιδείας και του πολιτισμού Και μετά θα προσκαλέσουν νέο διαφοροποιημένο κοινό. Οι εκτυπώσεις των πορτραίτων από μολύβι σπουδαίων μορφών της παιδείας και του πολιτισμού σε αέρινα υφάσματα υπομνηματίζουν στον χώρο δραματικά την αίσθηση της απουσίας με την έκδηλη όμως άυλη παρουσία, κρίσιμη για τo παρόν του μουσειακού χώρου που βιώνεται
Η σχεδιαστική φροντίδα προφανής γιατί για την εικαστικό Κατερίνα Γεωργαντά η μορφή είναι η απόλυτη έκφραση μιας ιδέας που ενδυναμώνει ιδεατά την υπερρεαλιστική υπόσταση των μολυβένιων πορτραίτων της
.Και ενώ στην αγαπημένη της τεχνική της υδατογραφίας επιλέγει να αποδίδει ιδανικά τη διαφάνεια και την ρευστότητα του φωτός, στα μολυβένια πορτραίτα η γραμμή είναι λιτή, αλλά στιβαρή απελευθερωμένη από το χρώμα με πλούτο το πνευματικό αποτύπωμα των μορφών της, την αύρα του βλέμματος των προσώπων που ζωντανεύει με το μολύβι faber, το κάλεσμα σε συνάντηση στη διαχρονία μαθητών και παιδαγωγών. Μια γραφή υψηλών μορφών του παιδείας και του πολιτισμού που περιβάλλονται από τις ακολουθίες στιγμιότυπων της ζωής της καθημερινότητας υφαίνοντας τη δυναμική εξέλιξη της ιστορίας του ανθρώπου. Επιδιώκει να εκφράσει με σεβασμό τα πρόσωπα που δημιουργεί με έμπνευση από το νοηματικό βάθος της πνευματικότητας τους Σχεδιάζει με οξύτητα με το μολύβι και το κάρβουνο αλλά και με γαλήνια επιδεξιότητα τις φιγούρες με την ανήσυχη ακινησία
Στις φρίζες που αγκαλιάζουν τους παράπλευρους τοίχους της επιτέλεσης των μολυβένιων πορτραίτων δεξιά και αριστερά, ασπρόμαυρα μικρά στιγμιότυπα σε ακουαρέλα, αποκαλύπτουν τη διαπραγμάτευση ανάμεσα στο λευκό και το μαύρο, το φως και το σκοτάδι
Μονοχρωμαατικά κατά κύριο λόγο αυτά τα σχέδια της Γεωργαντά, σπουδές σε μπλόκ σημειώσεων, χαρτογραφούν το επίπονο γίγνεσθαι της ζωής πετυχαίνοντας με την εκφραστική της λιτότητα το βάθος της συγκινησιακής φόρτισης με το εσωτερικό τους φως. Οι άνθρωποι της καθημερινότητας είναι η έμπνευση της και το πρώτο πεδίο της δημιουργικής της δράσης είναι η ίδια η πραγματικότητα, η πολύσημη οντότητα της. Ταυτόχρονα χαρτογραφεί αλάνθαστα ως ευαίσθητη αποδέκτης, τον χρόνο και τον χώρο, τη γυμνή αλήθεια του εσωτερικού και του εξωτερικού κόσμου, με ρεαλιστική αμεσότητα και απλότητα του μαύρου και του λευκού και με ένα χρώμα σε κάποια έργα να εντείνει την κρίσιμη λεπτομέρεια μιας αποφασιστικής στιγμής. Η ίδια αποδίδει ιδανικά όπως πάντα τη διάφάνεια και τη ρευστότητα του φωτός με θαυμαστές εναλλαγές στην ποιότητα και την ένταση των χρωμάτων στις τοπιογραφίες της όπου η ανθρώπινη μορφή εισάγεται ως πρωταγωνιστής της ζωής.2
Τα συγκεκριμένα έργα δημιουργήθηκαν σε διαφορετικές στιγμές , αλλά τώρα παρατάσσονται σε μια σκηνοθετημένη νοηματική ακολουθία από την επιμελήτρια για να συνθέσουν και να ανασυνθέσουν σε συμβολική σμίκρυνση μια νέα αφήγηση Μια εικαστική τελετουργική επιτέλεση στην ατμόσφαιρα της παλιάς τάξης που διαδηλώνει σιωπηρά την πίστη στον άνθρωπο και υπονοεί τις δυνατότητες των παιδαγωγών και παιδαγωγούμενων, άξιες να επαναφέρουν και να οραματιστούν την οικουμενική τάξη.
Πρόθεση της επιμελήτριας ένα ερώτημα ανοιχτό και μια συνεχής πρόσκληση μελλοντικά και σε άλλους εικαστικούς δημιουργούς, ώστε να εναλλάσσονται οι αποφασιστικές στιγμές στις φρίζες σαν φιλμική αφήγηση του Θ.Αγγελόπουλου. Με σκοπό να αποτυπώνονται σημαντικά ανθρωπιστικά μηνύματα σε ένα ιδιαίτερο πεδίο με έντονη ενέργεια ,μνήμη και ατμόσφαιρα, το οποίο θα ενδυναμώνεται από τη συμβολή των τεχνών, ως σημείο καλλιτεχνικής έρευνας και αναφοράς.
Αποκωδικοποιώντας την έννοια του τόπου και του χρόνου της ζωής. Με υποτιμημένα υλικά της σχολικής ζωής. Με μολύβι, μελάνι ,κάρβουνο νερό, με στυλό, κιμωλία, γραφίτη… Σε νέους τόπους ρεαλιστικούς ή μη..΄ Αλλά πάντα «με λογισμό και μ’ όνειρο»!!!!
1. Ιδέα, σχεδιασμός, επιμέλεια Μαρία Α. Δρακάκη, Επίβλεψη έργου Γιαννακάκης Ιωάννης, Γραφιστικά, εφαρμογή Νίκος Ιγγλεζάκης Υλοποίηση έργου: Δήμος Χανίων -ΚΕΠΠΕΔΗΧ ΚΑΜ
2. Βλ. αναλυτικά για το έργο της Κατερίνας Γεωργαντά στον ιστότοπο του Μουσείου Σχολικής Ζωής εικαστικές εκθέσεις «ΑΠΟΚΩΔΙΚΟΠΟΙΗΣΗ 2ΣΥΝ2» επιμέλεια των Δρακάκη Μ.&Ορφανίδη Γ.
Αναλυτικότερα :
www.school-life.gr
Σπουδαστήριο Νέου Ελληνισμού http://www.snhell.gr (Γιάννης Ρίτσος)
*Ευχαριστίες θερμές στην Κ. Γεωργαντά για την δωρεά των έργων της στο Μουσείο Σχολικής Ζωής Δήμου Χανίων
*Η Μ.Α.Δρακάκη είναι Επιμελήτρια του Μουυσείου Σχολικής Ζωής Δήμου Χανίων, Παιδαγωγός, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων
