«Για µένα υπάρχει η Ελλάδα η δική µου. ∆εν είναι η Ελλάδα η τρέχουσα.
Και το έργο µου σαν βράχος στο κύµα που τη χτυπά.Αντιστέκεται…»
“ΣΥΝ ΤΟΙΣ ΑΛΛΟΙΣ”, 37 Συνεντεύξεις του Οδυσσέα Ελύτη
Ο τίτλος του συλλέκτη δεν είναι απλώς τίτλος, είναι τίτλος τιµής και κυριολεκτικά και µεταφορικά… Ιδίως αν συµπληρωθεί µε µια επιπλέον πράξη, τη δωρεά της συλλογής σ’εκείνο το κοινωνικό µόρφωµα που είναι ειδικά θεσµοθετηµένο για να δέχεται αντάξια τέτοιου είδους “δώρα”, όπως µουσείo, πινακοθήκη, βιβλιοθήκη, µε τον απαιτητικό ρόλο της διαφύλαξης και της επικοινωνίας στο παρόν, του πολιτισµικού και παιδευτικού φορτίου που φέρει το “δώρο”!
Επιµελητικές προτάσεις που ενθαρρύνουν την κριτική ανασυγκρότηση µιας σπάνιας συλλογής ως πεδίου ερµηνείας και διαλόγου που αιχµαλωτίζει ευρηµατικά το αισθητικό και νοηµατικό κριτήριο του κοινού σε έναν πολιτιστικό οργανισµό, αποτελούν από την πλευρά του συλλέκτη προς την κοινότητα προσφορά ανεκτίµητη . Μέγιστο δώρο που σηµατοδοτεί διαδικασία κοινωνικής αντίληψης, µέληµα καλής πρακτικής και γενναιόδωρη απόδοση υλικής και άυλης αξιακής παρακαταθήκης. Σε κάθε προσπάθεια ερµηνείας σε µια εκθεσιακή αφήγηση δεχόµαστε σήµερα ότι εµπλέκονται τρεις εννοιολογικοί κόσµοι: Οι ιδέες και οι αξίες, αλλά και τα σύµβολα των πολιτισµών από τους οποίους προέρχονται, τα ερµηνευτικά µέσα και τεκµήρια, οι ιδέες, αξίες και οι στόχοι αυτών που συνθέτουν την εκθεσιακή αφήγηση, αλλά και των επισκεπτών, που φέρουν τη δική τους ιδεολογική σκευή. Στην «ερµηνευτική σπείρα» της έκθεσης , αλλά και κάθε εκθεσιακής αφήγησης, συµπεριλαµβάνονται οι ερµηνείες που παρήγαγε η κοινωνική πραγµατικότητα σε κάθε λαό, η ερµηνεία των δηµιουργών και ειδικών επιστηµόνων, αλλά και η ερµηνεία του επιµελητή και των εµπλεκόµενων στο εκθεσιακό αφήγηµα, αλλά και του κοινού. ∆ια πλεγµένα ερµηνεύµατα, νοήµατα, σύµβολα ,που ενσωµατώνονται υπόρρητα και προϋποθέτουν σπουδή και περιπετειώδη συστηµατική παρατήρηση, όχι µονάχα θέαση…. Η εµπειρία του κοινού στις δαιδαλώδεις διαδροµές της µεταγλώσσας των εκθέσεων χρήζει συστηµατικής διαµεσολάβησης και φροντίδας. Για να ανακαλύψουν οι παραλήπτες αβίαστα τις βαθύτερες δοµές της γεωµετρίας της δοµής της έκθεσης ή τουλάχιστον για να συνοµιλήσουν µε τον µεγάλο αριθµό των έργων γόνιµα και ουσιαστικά.
“ 150 καρέ της µοναδικής Nelly΄s στη ∆ηµοτική Πινακοθήκη Χανίων. Εκτός, όµως, από αρχαιότητες και µνηµεία του ελληνισµού, οι φωτογραφίες της συλλογής Κρασάκη – ορισµένες από τις οποίες εκτίθενται για πρώτη φορά – ιχνογραφούν τις εκδηλώσεις των ∆ελφικών Εορτών, παραδοσιακές φορεσιές, πορτρέτα, επιφανείς προσωπικότητες και γυµνά µε διάσηµες χορεύτριες της εποχής.”ii
Είναι το δεύτερο δώρο “υψηλής ιστορικής αισθητικής και παιδευτικής αξίας που αποδίδεται στον χώρο της ∆ηµοτικής Πινακοθήκης Χανίων από τον Μιχάλη και την Τίνα Κρασάκη, το οποίο µετουσιώνεται “σε ύψιστη συµβολική προσφορά για την πόλη για τον πολίτη κάθε ηλικίας, πρόκληση για πολυτροπική εµπειρία, πρόσκληση για εκπαιδευτικές επισκέψεις που προσφέρουν εµπειρίες αξιοµνηµόνευτες εκπαίδευσης και πολιτισµού”iii
.«Η Έλλη Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη, περισσότερο γνωστή µε το ψευδώνυµο Nelly’s γεννήθηκε το 1899 στο Αϊδίνι τής Μικράς Ασίας και πέθανε το 1998 στην Αθήνα.Το 1920 πηγαίνει στη ∆ρέσδη τής Γερµανίας να σπουδάσει ζωγραφική και µουσική, αλλά γρήγορα στρέφεται προς τη φωτογραφία. Από τους Γερµανούς δασκάλους της, Hugo Erfurth και Franz Fiedler, αποκόµισε την πικτοριαλιστική τεχνική και την κλασική αισθητική”iv.
Στο σηµείωµα του αξιότιµου συλλέκτη Μιχάλη Κρασάκη στον ιδιαίτερα επιµεληµένο κατάλογο της έκθεσης «NELLY’S-ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΡΑΣΑΚΗ» ο ίδιος συµπυκνώνει στις πρώτες παραγράφους µε αµεσότητα, την επίδραση της πρώτης επαφής του µε τα τεκµήρια – έργα τέχνης της χαρισµατικής φωτογράφου για τη βαθµιαία συγκρότηση της συλλογής του, για το πάθος που τον συνεπήρε και προσανατόλισε ακαριαία τη συλλεκτική του επιθυµία σε αυτό το πεδίο, για την επιστηµονική του πρακτική, αλλά και ευρύτερα για το πεδίο αναφοράς της διαδικασίας της ιστορικής ανθρωπολογίας των συλλογών του “Η συλλογή είναι τεκµήρια αλλά και διαδικασία που κινητοποιεί µια ειδική κατηγορία σχέσεων ανάµεσα στους ανθρώπους και τα πράγµατα, αλλά και ανάµεσα στους ανθρώπους µε αντικείµενο τα πράγµατα” ( ∆ιδασκάλου-Σκουτέρη, 2003:47)
Μένοντας στη φράση-κατακλείδα του κ. Μιχάλη Κρασάκη που αποκαλύπτει την αµοιβαιότητα και τον σεβασµό που καλλιεργείται και µεταγγίζεται σε µια οικογένεια όταν µοιράζεται κοινό όραµα διάσωσης και ανάδειξης πολιτισµικών αγαθών,[…]: “ Ένα µεγάλο ευχαριστώ στη σύζυγο µου Τίνα που επί τόσες δεκαετίες µοιράζεται µαζί µου το πάθος για τις καλές τέχνες στέκεται πάντα δίπλα µου στηρίζοντας όλες τις αποφάσεις και όλα τα βήµατα για την ανεύρεση σηµαντικών έργων τέχνης και ενισχύοντας κάθε δράση και κάθε ενέργεια µου που στοχεύει στη διάσωση και την ανάδειξη της πολιτιστικής κληρονοµιάς της Ελλάδας” v η επανεκκίνηση της εβδοµαδιαίας συναντήσης µας ΠολιτισµΩΣ στην εφηµερίδα ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ. Σηµατοδοτείται από µια διπλή συνέντευξη από µια αδιαίρετη δυάδα που διαπνέεται από συλλεκτική προσήλωση, επιστηµονική εξειδίκευση, σεµνότητα και άρρηκτη σχέση µε τον ελληνικό πολιτισµό.
Ο κύριος Μιχάλης Κρασάκης και η κυρία Τίνα Κρασάκη µε αφορµή την έκθεση «NELLY S-ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΡΑΣΑΚΗ» που θα ολοκληρωθεί στις 10 Νοεµβρίου στη ∆ηµοτική Πινακοθήκη Χανίων, µε µεγάλη επισκεψιµότητα και συνεχείς παράλληλες δράσεις, σε µια συνέντευξη που µας βοηθά να τους γνωρίσουµε και να τους ευχαριστήσουµε και µέσω του τύπου για την συνεχή και συνεπή προσφορά τους στην πόλη των Χανίων, στην Κρήτη, στην Ελλάδα.
1. Ποιοι είναι οι βασικοί άξονες των κινήτρων του συλλέγειν κύριε Μιχάλη Κρασάκη;
Το βασικό κίνητρο του ανθρώπου που συλλέγει έργα τέχνης πρέπει να είναι η ανυστερόβουλη αγάπη για το αντικείµενο του πόθου του. Όταν υπεισέρχονται άλλοι παράγοντες, όπως η πρόθεση να δηµιουργηθεί µια συλλογή για εντυπωσιασµό, επίδειξη ή ακόµη και για οικονοµικούς λόγους, µε την έννοια της επένδυσης, τότε δεν µιλάµε για πραγµατικούς συλλέκτες. Ο συλλέκτης ξεχωρίζει για τον τρόπο σκέψης του. Είναι κάτι που δεν µπορούν να αντιληφθούν εύκολα οι µη συλλέκτες και οι «απλοί» φιλότεχνοι, δηλ. εκείνοι που αγαπούν µεν τη τέχνη, αλλά δεν θέλουν ή δεν έχουν τη δυνατότητα να εµπλακούν στο κυνήγι του «θησαυρού». Ο αληθινός συλλέκτης δεν κόπτεται για το πόσο αξίζει, ή µπορεί να αξίζει, ένα κοµµάτι της συλλογής του ή αν θα εντυπωσιάσει κάποιους που θα το δουν ή θα το προσπεράσουν αδιάφοροι. Το βασικό κίνητρο του είναι η αφοσίωσή του στη τέχνη.
2. Πώς ανταποκρίνονται οι αποδέκτες των εκθέσεων στις οποίες παρουσιάζονται τα τελευταία χρόνια οι συλλογές σας ή µέρος αυτών; Μπορείτε να µας αναφέρετε στιγµές που σας έχουν συγκινήσει από τις δύο τελευταίες εκθέσεις των συλλογών σας στη ∆ηµοτική Πινακοθήκη Χανίων που είναι γεγονός ότι ξεπέρασαν κάθε προσδοκία ως προς την επισκεψιµότητα;
Παράλληλα στον ενθουσιασµό πολλών επισκεπτών, που υποθέτω ότι πηγάζει από το γεγονός ότι βλέπουν για πρώτη φορά στην Κρήτη πίνακες των µεγάλων Ελλήνων ζωγράφων του 19ου αιώνα, φιλελληνικά έργα τέχνης ή αυθεντικές φωτογραφίας της Έλλης Σουγιουλτζόγλου-Σεραϊδάρη, γνωστής ως Nelly΄s, µε συγκινεί ιδιαίτερα η διαπίστωση µε πόση µεγάλη αγάπη και ζήλο αγκαλιάζουν τις εκθέσεις αυτές οι µαθητές, οι φοιτητές και γενικότερα οι νέοι άνθρωποι. Πραγµατικά νιώθω µεγάλη χαρά και συγκίνηση να τους βλέπω να στέκονται σχεδόν µε δέος µπροστά στο ένα ή το άλλο αντικείµενο, να το παρατηρούν, να το φωτογραφίζουν, να το συζητούν µε τις φίλες ή τους φίλους τους. Είναι κάτι που µε ενθαρρύνει να παρουσιάσουµε στο προσεχές µέλλον και άλλα τµήµατα της συλλογής, που δεν έχουν εκτεθεί µέχρι σήµερα. Η ∆ηµοτική Πινακοθήκη Χανίων είναι µια φιλόξενη στέγη, που πληροί τις προδιαγραφές για την υλοποίηση σπουδαίων εκθέσεων, όπως έχει αποδείξει επανειληµµένα.
3. Πώς συµβάλλει κατά τη γνώµη σας ο επιµελητής και ο εκθεσιακός χώρος που παρουσιάζεται η συλλογή σας, προκειµένου να επιτευχθεί η ανάδειξη της σπουδαιότητας και σπανιότητας των τεκµηρίων που περιλαµβάνει;
Πολύ σωστή η επισήµανσή σας, κυρία ∆ρακάκη! Τόσο ο εκθεσιακός χώρος, που στην περίπτωση των Χανίων είναι ιδανικός, όσο και ο επιµελητής ή η επιµελήτρια, όπως τώρα µε την έκθεση της Nelly΄s, που ανέλαβε και υλοποίησε µε σφρίγος η σπουδαία εικαστικός Στέλλα Κουκουλάκη, παίζουν καταλυτικό ρόλο για την ανάδειξη των εκθεµάτων και γενικότερα για την επιτυχία µιας τέτοιας πολιτιστικής εκδήλωσης. Στην τωρινή έκθεση φωτογραφίας, που αναπτύσσεται και στους τρεις ορόφους της ∆ηµοτικής Πινακοθήκης µπορεί ο επισκέπτης να δει, να θαυµάσει, να απολαύσει το εξαιρετικό έργο της Nelly΄s ανά ενότητες, πράγµα που τον βοηθά παράλληλα να κατανοήσει καλύτερα τον τρόπο σκέψης, την πορεία και γενικότερα την καλλιτεχνική δηµιουργία της κορυφαίας Ελληνίδας φωτογράφου.
4. Το πάθος του συλλέκτη από ποιους παράγοντες αναζωπυρώνεται κατά τη γνώµη σας;
Αυτό που ενδιαφέρει ένα συλλέκτη είναι να αποκτήσει την ψηφίδα που του λείπει, να τη βρει και να την εναποθέσει ανάµεσα στις άλλες ψηφίδες που συνθέτουν τη συλλογή, φροντίζοντας για την «ωρίµανσή» της και ελπίζοντας να ολοκληρώσει µια µέρα το όνειρό του. Βέβαια, πρόκειται για ανεκπλήρωτη επιθυµία, αφού ποτέ κανένας συλλέκτης έργων τέχνης δεν κατόρθωσε στο πέρασµα των αιώνων να δηµιουργήσει την τέλεια συλλογή. Πάντα θα ψάχνει, πάντα κάτι θα βρει, κάνοντας συχνά µεγάλες παραχωρήσεις στην ιδιωτική του ζωή και ενίοτε υποβάλλοντας τον εαυτό του σε στερήσεις, αλλά πάντα κάτι θα του λείπει!
5. Η αισθητική ή η γνώση ή η διαίσθηση είναι οι κρίσιµες βάσεις για την αξία µιας συλλογής;
Νοµίζω ότι και οι τρεις έννοιες που αναφέρατε, κυρία ∆ρακάκη, συνιστούν από κοινού τη βασική προϋπόθεση για τη δηµιουργία µιας συλλογής έργων τέχνης. Θα ξεκινούσα από τη γνώση. Ασχολούµενος κανείς συστηµατικά µε ένα επιµέρους τοµέα, είτε αυτός λέγεται ζωγραφική, είτε γλυπτική είτε φωτογραφία, διαβάζει, ακούει, βλέπει. Πηγαίνει σε µουσεία, σε γκαλερί, σε παλαιοπωλεία. Παρατηρεί, επεξεργάζεται, συγκεντρώνει πληροφορίες, αποθησαυρίζει. Με δυο λόγια, µαθαίνει! Μετά τη γνώση ακολουθεί η αισθητική. Ιδιότητα που δεν είναι έµφυτη, όπως πιστεύουν κάποιοι. Είναι και αυτό κάτι που µαθαίνεται. Και µια µέρα, προστίθεται και η διαίσθηση, που βοηθά το συλλέκτη στην κρίση του να ξεχωρίζει το σηµαντικό από το ασήµαντο.
6. Μιλήστε µας για την ηµερίδα που θα πραγµατοποιηθεί ως παράλληλη δράση της σπουδαίας έκθεσης της συλλογής σας στην ∆ηµοτική Πινακοθήκη Χανίων. Ποιο είναι το θέµα και η στοχοθεσία της;
Ο στόχος είναι διττός. Αφενός να αναδειχθούν η πολιτισµική µοναδικότητα και η ιστορική συνάφεια του έργου της Nelly΄s, και αφετέρου να συνεργαστούν µεταξύ τους στον πολιτιστικό τοµέα οι δύο µεγαλύτερες πόλεις της Κρήτης. Την πρόταση για την πραγµατοποίηση της ηµερίδας στα Χανιά υπέβαλε ο «Γεωπολιτισµικός Κύκλος Ηράκλειτος» που εδρεύει στο Ηράκλειο και αποτελείται από ανθρώπους των γραµµάτων και της τέχνης. Η ιδέα µε ενθουσίασε και πιστεύω ότι θα είναι ένα ακόµη σπουδαίο πολιτιστικό γεγονός για ολόκληρη την Κρήτη, αφού το συνέδριο θα πραγµατοποιηθεί σε συνεργασία µε την Αντιδηµαρχία Πολιτισµού Χανίων και τον Φιλολογικό Σύλλογο Χανίων «Ο Χρυσόστοµος».
1. Κυρία Τίνα Κρασάκη πώς θα ορίζατε την τέχνη της συντήρησης των ζωγραφικών έργων; ∆ιαφοροποιείται ο ορισµόςτης ανάλογα µε το τεκµήριο το οποίο χρήζει συντήρησης;
Ο όρος «συντήρηση έργων τέχνης» σηµαίνει «επιδιορθώνω και διαφυλάττω», υπό την έννοια ότι επιχειρώ να φέρω το έργο στην αρχική του κατάσταση και ακολούθως να το διατηρήσω και να το προφυλάξω από διάφορους πιθανούς κινδύνους. Είναι µια µορφή τέχνης πολύ ιδιάζουσα. Ειδικά ο συντηρητής παλαιών πινάκων ζωγραφικής πρέπει να συνδυάζει πολλές διαφορετικές ιδιότητες και να διαθέτει, εκτός από µια ολοκληρωµένη θεωρητική κατάρτιση, τις εµπειρικές εκείνες δεξιότητες που απαιτούνται, δηλ. µια πολύχρονη πρακτική εξάσκηση, έτσι ώστε να έχουµε ένα άρτιο τελικό αποτέλεσµα. Πιστεύω ότι αυτό ισχύει όχι µόνο για τους πίνακες, αλλά για όλα τα έργα τέχνης που χρήζουν αποκατάστασης.
2. Η τέχνη της συντήρησης αποτελεί έναν σοβαρό παράγοντα στη διάσωση και διατήρηση της πολιτιστικής κληρονοµιάς του ανθρώπου και έτσι αντιµετωπίζεται πια παγκόσµια. Ποια είναι τα απαραίτητα βήµατα της διαδικασίας στο δικό σας επιστηµονικό πεδίο;
Καταρχάς ο συντηρητής παλαιών πινάκων ζωγραφικής δεν επιτρέπεται να υποκαθιστά τον ζωγράφο. Σε καµία περίπτωση δεν πρέπει να επιζωγραφίζει αυθαίρετα τα τµήµατα του έργου που έχουν υποστεί φθορές, θεωρώντας ότι έτσι θα κερδίσει χρόνο ή ότι θα ξεγελάσει τον παρατηρητή. ∆υστυχώς κάποιες ερασιτεχνικές επεµβάσεις πληγώνουν ένα ήδη ταλαιπωρηµένο έργο ακόµη περισσότερο. Αυτό που χρήζει αποκατάστασης πρέπει να επιδιορθώνεται µε τέτοιο τρόπο ώστε η επέµβαση να µην είναι ορατή µε γυµνό µάτι. ∆ηλ. ενώ θα υπάρχει παρέµβαση από τρίτο χέρι, ο παρατηρητής να µη µπορεί να το δει. Για να γίνει αυτό µε σωστό τρόπο πρέπει να λαµβάνονται υπόψη το στυλ, η εποχή δηµιουργίας του έργου, η σύσταση των χρωµάτων και πάρα πολλοί άλλοι παράγοντες. Βέβαια ο κάθε πίνακας έχει τις ιδιαιτερότητές του και κάθε φορά ο συντηρητής βρίσκεται µπροστά σε µια νέα πρόκληση. Ένα από τα πρώτα βήµατα του συντηρητή είναι η εξέταση της ζωγραφικής επιφάνειας -και µε τη βοήθεια σύγχρονων τεχνολογικών µέσων- για να διαπιστωθούν τυχόν αλλοιώσεις, ραβδώσεις, χτυπήµατα, γραµµικές παραµορφώσεις ή βαθουλώµατα. Ακολουθεί η απόσπαση απειροελάχιστων τµηµάτων χρώµατος, συνήθως από τις άκρες του καµβά, και η ανάλυση τους µε τη βοήθεια διαλυτών. Έπονται ο σταδιακός καθαρισµός, πιθανώς το φοδράρισµα, οι στερεώσεις, τα φιξαρίσµατα των χρωµάτων και ενδεχοµένως το κλείσιµο οπών, η αποκατάσταση εκδορών, η αφαίρεση παλαιών ρετούς και επιζωγραφίσεων, συχνά µε τη βοήθεια χειρουργικού νυστεριού. Στη συνέχεια ξεκινά η διαδικασία της χρωµατικής επέµβασης-επικοινωνίας µε τον πίνακα, που απαιτεί άριστες γνώσεις της τεράστιας παλέτας των χιλιάδων χρωµατικών τόνων. Και τέλος, η διαδικασία ολοκληρώνεται µε την επίστρωση προηγµένων βερνικιών που δεν αλλοιώνονται στο πέρασµα του χρόνου και που αποτελούν το προστατευτικό «κέλυφος» του έργου.
3. Η συντήρηση της τέχνης εξασφαλίζει τη µακροβιότητα των έργων τέχνης και παράλληλα, τη συνέχιση του ίδιου του πολιτισµού Ποιες είναι οι προϋποθέσεις για µια αντάξια συντήρηση ενός έργου τέχνης σύµφωνα µε τη διεθνή εµπειρία σας;
Βασική προϋπόθεση είναι ο συντηρητής να έχει γευτεί µια καλή εκπαίδευση σε µία από τις αναγνωρισµένες ακαδηµίες συντήρησης της Ευρώπης, να διαθέτει καλό µάτι, να έχει άριστη γνώση των υλικών, σταθερό χέρι και φυσικά να υπάρχουν στο εργαστήριο του όλα τα απαραίτητα τεχνικά και τεχνολογικά µέσα, όπως µικροσκόπια, φασµατογράφοι, προβολείς φωτός ηµέρας, κλπ. καθώς και τα αναγκαία υλικά, όπως χρωστικές ορυκτών, διαλύτες, ζωικές κόλλες, οργανικές χρωµατοφόρες ουσίες, ποιοτικά βερνίκια, κλπ.]. Ένα εξ ίσου σπουδαίο στοιχείο για µια πράγµατι άρτια συντήρηση ενός έργου τέχνης, είναι η συνεχής πρακτική ενασχόληση µε το αντικείµενο. Προσωπικά θεωρώ ότι η σηµαντικότερη προϋπόθεση πρέπει να είναι η βούληση να διασωθεί σωστά η πολιτιστική κληρονοµιά µας και ο συντηρητής να επιτελεί το έργο του µε αγάπη καιµεράκι.
Η αγάπη, το µεράκι, η αφοσίωση, η αισθητική, η γνώση, λέξεις κλειδιά και στις δύο συνεντεύξεις που πάρθηκαν σε διαφορετικό χρόνο και χώρο από τους κύριο και κυρία Κρασάκη συνθέτουν αναµφισβήτητα το µεγαλείο της περίπτωσης «ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΡΑΣΑΚΗ». Αυτό το αφιέρωµα δεν έχει αναφορά στη δική µου ερµηνεία και νοηµατοδότηση των έργων τέχνης που εκτίθενται, ούτε και στους συντελεστές της µοναδικής σε αισθητική νόηµα και τεκµήρια έκθεσης καλλιτεχνικής φωτογραφίας που παρουσιάζεται στη ∆ηµοτική Πινακοθήκη Χανίων. Επιλογή συνειδητή προκειµένου να αξιοποιηθεί ο άµεσος και ουσιαστικός λόγος των προσώπων που προσφέρουν γενναιόδωρα την εµπειρία της επαφής µε τη συλλογή τους και όχι µόνο… Προσφέρουν επιπλέον τον πολύτιµο χρόνο τους για τη διαµεσολάβηση στη γόνιµη διάδραση µας µε όλες τις παραµέτρους της έκθεσης σε όλη τη διάρκεια της έκθεσης πριν και µετά. “Για να κινείται η αντίληψη και να παραµένει ακµαία και δηµιουργική η πρόσληψη των νοηµάτων του έργου της χαρισµατικής δηµιουργού φωτογράφου µε την υπογραφή NELLY ‘S που σηµατοδότησε ένα φωτεινό οπτικό διάµεσο διαφύλαξης του κλασικού ελληνικού ιδεώδους και της απόδοσης του εσωτερικού ανθρώπινου κάλλους µε µια υποβλητική αρµονία…”vi.
**Η πρώτη φωτογραφία είναι ερασιτεχνική λήψη της γράφουσας µε κινητό από την επίσκεψη της στην έκθεση
***Η φωτογραφία των κκ Μιχάλη και Τίνας Κρασάκη είναι ευγενική παραχώρηση των ίδιων για τις ανάγκες των συνεντεύξεων τους και τους ευχαριστώ θερµά όπως και για την τιµή της εµπιστοσύνης και του χρόνου που µου αφιέρωσαν !!
*Η Μαρία Α. ∆ρακάκη είναι Επιµελήτρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων µε ειδίκευση στην πολιτισµική επικοινωνία και πολιτιστική διαχείριση
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -ΠΗΓΕΣ
Ηλιοπούλου Ι. Ανθολόγηση-Επιµέλεια ( 2021) Η Ελλάδα του Ελύτη, εκδ. Ίκαρος
Nelly’s ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΡΑΣΑΚΗ, ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ-∆ΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΧΑΝΙΩΝ, Κατάλογος Έκθεσης µε αυθεντικές φωτογραφίες της συλλογής Κρασάκη, 13 Ιουλίου- 10 Νοεµβρίου 2024
∆ιδασκάλου-Σκουτέρη Ελ. ( 2003) στο ΕΘΝΟΓΡΑΦΙΚΑ, τόµος12-13, Πελοποννησιακό Λαογραφικό Ίδρυµα, Ναύπλιο, σ.47-49
https://www.haniotika-nea.gr/os-parallilismoi-sti-fotografia/
https://www.haniotika-nea.gr/os-syllektiki-parakatathiki-sti-dimotiki-pinakothiki-chanion/
ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
i σελ.35-36 Από το βιβλίο “Η ΕΛΛΑ∆Α ΤΟΥ ΕΛΥΤΗ”, επιµέλεια Ιουλίτα Ηλιοπούλου, εκδ. ΙΚΑΡΟΣ,Αθήνα
ii ( ιστότοπος ∆ηµοτικής Πινακοθήκης Χανίων https://pinakothiki-chania.gr/exhibitions/nelly-s-syllogi-krasaki/
iii https://www.haniotika-nea.gr/os-syllektiki-parakatathiki-sti-dimotiki-pinakothiki-chanion/
iv https://www.photologio.gr/megaloi-fotografoi/nellys/
v Nelly’s ΣΥΛΛΟΓΗ ΚΡΑΣΑΚΗ, ΠΕΡΙΦΕΡΕΙΑ ΚΡΗΤΗΣ-∆ΗΜΟΤΙΚΗ ΠΙΝΑΚΟΘΗΚΗ ΧΑΝΙΩΝ, Κατάλογος Έκθεσης σελ.19
vi https://www.haniotika-nea.gr/os-parallilismoi-sti-fotografia/
