«[…}Η τέχνη στο βάθος είναι μετατροπή κάποιας μνήμης σε παρόν.Με τη διαφορά ότι η μνήμη-πρέπει να το προσέξουμε αυτό-έχει κι εκείνη τη σύσταση ακριβώς του φυσικού κόσμου. Έχει δηλαδή μια επιφάνεια ταραγμένη από εφήμερα γεγονότα κι έναν πυρήνα σταθερό και σκληρό σαν το σταλαγμίτη που σχηματίζουν σε απίθανο μάκρος χρόνου με την εξακολουθητική τους πτώση οι σταγόνες»
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ, «ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ»¹
Το έργο τέχνης του Νίκου Μπολάκη είναι το πρώτο έργο σύγχρονης καλλιτεχνικής έκφρασης που εντάχθηκε στο μουσειολογικό αφήγημα του Μουσείου Σχολικής Ζωής Δήμου Χανίων από τα πρώτα χρόνια λειτουργίας του .Και αυτό γιατί είναι μια αναπαράσταση της οπτικής ταυτότητας του Μουσείου με ψηφίδες από τον χαρισματικό δημιουργό που με πάθος και μεγάλη αφοσίωση υπηρετεί αποκλειστικά την τέχνη του ψηφιδωτού.
Το λογότυπο σχεδιάστηκε από τον Νίκο Ιγγλεζάκη, μετά από καταιγισμό ιδεών που πραγματοποιήθηκε στον διάλογο του με τους δύο δημιουργούς του Μουσείου στο σχεδιασμό της πρώτης έκθεσης του ( 2006) και το λογότυπο συζητήθηκε πολύ στη συνέχεια γιατί προφανώς αιφνιδίασε για την τολμηρή οπτική ευρηματικότητα του: Μια κουκουβάγια με καμπύλες γραμμές να πρωταγωνιστούν και με τα χρώματα της να μπλέκονται σηματοδοτώντας τη δημιουργικότητα με το κόκκινο, με το μπλε όλα τα μπλε της σχολικής ζωής και με το πράσινο, το πράσινο του πίνακα που αντικατέστησε τον μαυροπίνακα. Ωστόσο το συγκεκριμένο λογότυπο τεκμηριώθηκε με τις σύγχρονες θεωρίες επικοινωνίας με εργασία που βαθμολογήθηκε με άριστα στο πλαίσιο μεταπτυχιακού της γράφουσας στο ΕΑΠ.²
Και προφανώς όσοι θέλησαν να αντιγράψουν την ιδέα του Μουσείου άρχισαν «ελαφρά τη καρδία» να επαναλαμβάνουν κουκουβάγιες σε κακέκτυπα, χωρίς όμως να μπουν στη διαδικασία να μελετήσουν και να αναδείξουν αυτό που το δικό τους Μουσείο θα επιχειρούσε… Γιατί ένα λογότυπο δεν είναι απλά μια εικόνα και η γραφιστική τέχνη έχει να καταθέσει πολλά παραδείγματα λαμπρά που έχουν χτίσει με τον αξιακό και αναγνωρίσιμο χαρακτήρα τους το brand name ενός πολιτιστικού οργανισμού, καθώς είναι απαραίτητο να σχεδιάζονται από εξειδικευμένους επαγγελματίες των εφαρμοσμένων τεχνών και επικοινωνιολόγους.
Η μορφή της κουκουβάγιας με γραμμική απόδοση των αρχικών του ονόματος του Μουσείου, επιλέχτηκε στο Μουσείο Σχολικής Ζωής Δήμου Χανίων, γιατί αφενός διαχρονικά για την Ελλάδα είναι το σύμβολο της σοφίας και αφετέρου γιατί είναι εδραιωμένη οπτική μορφή στη συνειδήσεις διαχρονικά που παραπέμπει άμεσα και ενστικτωδώς στην εκπαίδευση και ταυτίζεται με τη γνώση. Επίσης η κουκουβάγια συνδέθηκε και με μια άλλη οπτική ταυτότητα πολύ δημοφιλή και αναγνωρίσιμη στην τυπική εκπαίδευση της χώρας μας, ως σήμα κατατεθέν των σχολικών βιβλίων που διανέμονταν δωρεάν από τον Οργανισμό Εκδόσεων Διδακτικών Βιβλίων σε όλες τις βαθμίδες της τυπικής εκπαίδευσης με τα 4 αρχικά γράμματα να την συντροφεύουν και να κοσμούν κάθε οπισθόφυλλο σχολικού εγχειριδίου (ΟΕΔΒ)
Το λογότυπο κάθε οργανισμού φέρει πάντα μια ιστορία, μια αλληλουχία σκέψεων που βρίσκει διέξοδο οπτικά προς τον παρατηρητή. Έννοιες που ξεπηδάνε μέσα από μια εικόνα. Όσο πιο εύκολα αποτυπώνεται στη μνήμη ένα λογότυπο και εκφράζει άμεσα και δημιουργικά το αντικείμενο των παροχών του οργανισμού, τόσο πιο αποτελεσματικός γίνεται ο τρόπος να γίνουν αντιληπτές οι υπηρεσίες που προσφέρει καθώς και οι αξίες που πρεσβεύει ο συγκεκριμένος οργανισμός.
Η εικαστική αναπαράσταση του Νίκου Μπολάκη είναι φιλοτεχνημένη τηρώντας με απόλυτο ρεαλισμό τις επιλογές των τριών χρωμάτων που υπονοούν τα αρχικά του ονόματος του Μουσείου (μ, σ, ζ) και συνθέτουν τη μορφή της κουκουβάγιας με γραμμή καλλιγραφική και με μονοκονδυλιά η οποία ενισχύεται και με το λεκτικό μέρος σε μαύρο που παρατίθεται με το ίδιο στυλ γραφής αποκαλύπτοντας το όνομα του οργανισμού³.
Στη σύγχρονη έκφραση της, η τέχνη του ψηφιδωτού σηματοδοτεί τη δημιουργικότητα εμπνευσμένων δημιουργών που σέβονται το μεγαλείο της ελληνικής παράδοσης της ψηφιδογραφίας, αλλά δεν παύουν να πειραματίζονται σε νέα υλικά και να αποτυπώνουν με προσωπικό ύφος, πρωτότυπα θέματα από την καθημερινότητα, προκειμένου να δημιουργήσουν μια νέα γλώσσα που εκφράζει επίκαιρους προβληματισμούς.
Ο Νίκος Μπολάκης γεννήθηκε στο χωριό Νεροκούρου Χανίων το 1950. Εργάστηκε από το 1975 στη Ρόδο στον σταθμό παραγωγής της ΔΕΗ και όταν συνταξιοδοτήθηκε επέστρεψε στην Κρήτη και παρακολούθησε για πρώτη φορά μαθήματα ψηφιδωτού το 2006 τα οποία υλοποιούνταν με την ευθύνη της Νομαρχιακής Αυτοδιοίκησης Χανίων. Δάσκαλοι του ο Γιάννης Στεφανουδάκης και ο Γιάννης Κοπανάκης. Από τότε δημιουργεί με μεράκι και πάθος ξεχωριστά ψηφιδωτά. Έχει συμμετάσχει με έργα του σε ομαδικές εκθέσεις στα Χανιά στο και τη Ρόδο, αλλά έχει πραγματοποιήσει και ατομική έκθεση στο Νεώριο MORO στα Χανιά. Δουλεύει ασταμάτητα με πάθος, απίστευτη υπομονή και πειθαρχία μεγάλα ψηφιδωτά έργα που εντυπωσιάζουν με τη λεπτομέρεια και την εκφραστικότητα τους.
Ο Νίκος Μπολάκης όμως προσθέτει κάτι επιπλέον στο σύγχρονο ψηφιδωτό. Διαχειρίζεται με δημιουργικότητα, δεξιοτεχνία και επιμονή το ιδιότυπο ανθεκτικό υλικό του μαρμάρου, δημιουργώντας ο ίδιος τις πολύχρωμες ψηφίδες από κομμάτια που περισσεύουν στα εργαστήρια μαρμάρου. Επιπλέον έχοντας διαπραγματευτεί στα 50 και πλέον μεγάλων διαστάσεων έργα του, διάφορα θέματα, γεωμετρικά μοτίβα, αγιογραφίες, φύση, τοπία, πορτραίτα, εμπνέεται και έχει επιλέξει τα τελευταία χρόνια να αποτυπώνει λογότυπα χώρων πολιτισμού. Είναι ένας “ερασιτέχνης ψηφιδοθέτης” όπως πολύ σεμνά χαρακτηρίζει ο ίδιος τον εαυτό του, ο οποίος ζει για την τέχνη του και την αξιοποιεί ως μέσο συναισθηματικής αποφόρτισης και όχι για να βιοποριστεί.
Κάθε έργο του είναι ένα κομμάτι της ζωής του που περικλείει ατέλειωτες ώρες αυτοσυγκέντρωσης, αυτοπειθαρχίας, αναζητήσεων, μελέτης, αναστοχασμού! Ζωντανεύει τα λογότυπα χώρων πολιτισμικής αναφοράς επιθυμώντας να μεταγγίσει τις συμβολικές αξίες και τις αισθητικές δυνατότητες της τέχνης του ψηφιδωτού στους επισκέπτες των χώρων αυτών, οι οποίοι υπηρετούν μέσω της αποστολής όλες τις μορφές τέχνης, τους τον πολιτισμό, την εκπαίδευση.
Το πρώτο λογότυπο που φιλοτέχνησε είναι το λογότυπο του Μουσείου Σχολικής Χανίων το οποίο ολοκλήρωσε το 2011 και είναι αναρτημένο στον χώρο υποδοχής του Μουσείου. Η δημιουργία του αυτή του έδωσε και την ευκαιρία να συνομιλήσει με μεγάλο αριθμό μαθητών για την θαυμαστή «τέχνη της υπομονής και του χρόνου», μαγεύοντας κυριολεκτικά τους μικρούς επισκέπτες.
Στη νέα έκθεση του Μουσείου το έργο του σε καίρια θέση στον χώρο υποδοχής και πάλι ανάμεσα στα ονόματα των δωρητών και μαζί με το animation της ανανεωμένης οπτικής ταυτότητας και της ιστορίας της θα σηματοδοτεί συμβολικά και τη συνεχή υποστήριξη και έννοια των ανθρώπων της περιοχής Νεροκούρου δίνοντας πολύ εύστοχα και εύγλωττα το μήνυμα της διαχρονικότητας της τέχνης του ψηφιδωτού .
Ο καλλιτέχνης Νίκος Μπολάκης έχει φιλοτεχνήσει άλλο ένα έργο του που συνδέεται με το Μουσείο Σχολικής Ζωής Δήμου Χανίων και είναι εμπνευσμένο από λεπτομέρεια της διακοσμητικής ζώνης ενός ενδεικτικού χρονολογίας 1952 από την συλλογή του. Στη δράση του Συλλόγου Φίλων του Μουσείου Σχολικής Ζωής «ΨΗΦΙΔΕΣ ΔΥΝΑΜΗΣ» το 2019 ο Νίκος Μπολάκης είχε αναλάβει εθελοντικά πάντα να εμψυχώσει και να εποπτεύσει μια σειρά συναντήσεων στο Μουσείο Σχολικής Ζωής που θα ενεργοποιούσαν όλους όσοι αγαπούν το Μουσείο και ενστερνίζονται το όραμα του προκειμένου να δημιουργήσουν όλοι μαζί με την καθοδήγηση του στον ελεύθερο χρόνο τους στον χώρο του Μουσείου, ένα συλλογικό έργο με συμβολικές προεκτάσεις.
Η συνδημιουργία θα προέτρεπε σε σύνδεση και συνέργειες ευαισθητοποίησης, αλλά και συσπειρώσεις των πολιτών της τοπικής κοινωνίας για την επίσπευση της υλοποίησης του υπαίθριου θεάτρου στον περιβάλλοντα χώρο του Μουσείου που όπως είναι γνωστό έχει συζητηθεί πολύ. Για το υπαίθριο θέατρο είχε εκπονηθεί μελέτη από την Ειρήνη Αποστολάκη επί Δημαρχίας Τάσου Βάμβουκα και υπήρχε δέσμευση από την προηγούμενη αλλά και τη νυν δημοτική αρχή για την υλοποίηση του έργου. Το έργο παραμένει μέχρι στιγμής υπόσχεση, αλλά το ψηφιδωτό είναι έτοιμο εδώ και χρόνια, από το 2019 για να τοποθετηθεί ως συμμετοχικό καλλιτεχνικό έργο όπως είχαν συμφωνήσει οι συμμετέχοντες στα εργαστήρια του Νίκου Μπολάκη στα εγκαίνια του υπαίθριου θεάτρου σε χαρακτηριστικό σημείο, ίσως σε κάποιο από τα διαζώματα του.
Η νέα εποχή του Μουσείου πλησιάζει με μια νέα έκθεση που θα αλλάξει το μουσειολογικό του αφήγημα στους εσωτερικούς χώρους. Οι δεσμεύσεις για το μεγάλο έργο που θα αναπτύξει και εξωτερικά το Μουσείο είναι υπαρκτές. Η υλοποίηση του μεγάλου έργου έχει τεθεί από τις τοπικές αρχές ως φυσική συνέπεια μετά το άνοιγμα του Μουσείου με τη νέα έκθεση της μόνιμης συλλογής του.
Καλή χρονιά με ελπίδα ότι οι προσδοκίες, προσωπικές και συλλογικές όλων θα γίνουν πράξη μαζί με την υγεία που δικαιωματικά αποτελεί προϋπόθεση για να ανθίσει ο,τιδήποτε σε κάθε πεδίο ευρύτερα. Ευχές για υγεία πνευματική ψυχική σωματική και για έργα αντάξια οραμάτων και προσδοκιών σε όλη την ανθρωπότητα!
Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις:
https://www.haniotika-nea.gr/psifides-dinamis/
https://www.haniotika-nea.gr/os-techni-tis-ipomonis-ke-tou-chronou/
1 Σελ. 584, εκδόσεις ΙΚΑΡΟΣ
2. Βλ. αναλυτικά στον επίσημο ιστότοπο του Μουσείου www.school-life.gr στο πεδίο επιστημονική έρευνα ΕΑΠ, Μεταπτυχιακό πρόγραμμα σπουδών Διοίκηση Πολιτισμικών Μονάδων, Θεματική ενότητα 61, εργασία 1η , Επιβλέπων καθηγητής , Φιλήμων Μπαντιμαρούδης, Πολιτισμική Επικονωνία, Χανιά 2007
3. https://www.haniotika-nea.gr/os-techni-tis-ipomonis-ke-tou-chronou/ 6 Ιουνίου, 2019
