«[…]Μου φύγε ‘να συννεφάκι
πάει τη λύπη στα βουνά
Ψάχνει να χτίσει ένα σπιτάκι
στο πάντα και στο πουθενά…»
Οδυσσέας Ελύτης/
«ΤΑ ΡΩ ΤΟΥ ΕΡΩΤΑ»[1]
Η Βαλεντίνα Παπαδηµητράκη είναι συγγραφέας, ραδιοφωνική παραγωγός, ηθοποιός, καλλιτεχνική διευθύντρια πολιτιστικού φορέα θεάτρου και δηµιουργός θεατροπαιδαγωγικών προγραµµάτων. Αυτό που την χαρακτηρίζει και τη συνδέει µε όλες αυτές τις πτυχές καλλιτεχνικής έκφρασης του πολιτισµικού γίγνεσθαι είναι η αέναη έµπνευση της και η δηµιουργικότητα, αλλά κυρίως η ανεξάντλητη αγάπη της για τον άνθρωπο και τον πολιτισµό, µε ιδιαίτερη αδυναµία στα παιδιά.
Γιατί σε όλα τα παραπάνω η Βαλεντίνα είναι πρώτιστα εµψυχώτρια και ερµηνεύτρια που µελετά ακατάπαυστα και αφουγκράζεται την απόκριση των παιδιών και σχεδιάζει ξανά και ξανά µε άξονα την σπουδή της παιδικής ψυχής. Ως ερµηνεύτρια – εµψυχώτρια δοµεί τα νοήµατα των αφηγήσεων της µε ευαισθησία ανοιχτή στις διαφορές , στην αλλαγή, στην καινοτοµία και επενδύει στην απόκριση των ακροατών της, των θεατών της, των αναγνωστών των πολιτισµικών έργων που σχεδιάζει και προσφέρει γενναιόδωρα στην κοινότητα. Γι’ αυτό δεν είναι καθόλου τυχαίος ο διαδραστικός χαρακτήρας της βραβευµένης εκποµπής της για παιδιά «Ανέβα Μήλο, κατέβα Ρόδο» που σηµειώνει µεγάλη ακροαµατικότητα και ξεκίνησε για 6η συνεχή χρονιά µε ανανεωµένη εβδοµαδιαία παρουσία κάθε Σάββατο στις 10 το πρωί ζωντανά στο ∆ίκτυο FM 91,5.
Μια εκποµπή µε παιδαγωγική πρόθεση και υπόβαθρο που στοχεύει στην ενθάρρυνση της δηµιουργικής εµπλοκής των παιδιών, στην ενεργητική ακρόαση, στη µάθηση, ως αναδηµιουργία του εαυτού. Η Βαλεντίνα Παπαδηµητράκη εργάζεται µε µεγάλη επιµέλεια κατά τη διεργασία της προετοιµασίας της εκποµπής της πάντα, γιατί έχει απόλυτη επίγνωση και σεβασµό, στην παιδική ηλικία, κρίσιµο περίοδο διαµόρφωσης του χαρακτήρα του ανθρώπου. Η εκποµπή της για παιδιά, δεν είναι απλά µια ώρα ψυχαγωγίας επενδυµένη µε µουσική. Συνιστά µια αξιακή παρέµβαση µεταγραφής της πολυσηµίας των τεχνών που επιδιώκει να συµβάλλει στην καλλιέργεια της στάσης του εν δυνάµει συνειδητοποιηµένου, συµµετοχικού και ευαισθητοποιηµένου νεαρού αποδέκτη της. Επιδιώκει και το έχει κατάφέρει να σηµατοδοτεί ένα αναγνωρίσιµο καλλιτεχνικό αποτύπωµα στο πολιτισµικό γίγνεσθαι µέσω της µαγείας του ραδιοφώνου. Ανιχνεύει τις αισθητικές και αξιακές ποιότητες της λογοτεχνίας του θεάτρου του παραµυθιού της µουσικής και προνοεί να προσφέρει µεταγνώση και παιδαγωγικές προτάσεις στους ενήλικες ακροατές γονείς παιδαγωγούς πρόσωπα που αλληλεπιδρούν µε παιδιά Αναδεικνύει επιµεληµένα ερεθίσµατα πολιτισµικών αγαθών που συνθέτουν µια πρωτότυπη πλούσια , συµµετοχική ερµηνευτική γνωστική εµπειρία που ασκεί την κριτική σκέψη και ενεργοποιεί αβίαστα το ενδιαφέρον µικρών και µεγάλων. Η εκποµπή ρέει χωρίς ούτε λεπτό να χάνει το βελούδινο µελωδικό ερµηνευτικό της άγγιγµα.
Στον διάλογο µας παρακάτω είναι απόλυτα εµφανές στις απαντήσεις της Βαλεντίνας το πάθος και το µεράκι της για ό, τι απευθύνεται στο παιδί , µε την υπέρτατη ευθύνη για το πώς επικοινωνείται:
ΟΙ ΕΡΩΤΗΣΕΙΣ
1.
Ραδιόφωνο για παιδιά ή παιδικό ραδιόφωνο;
Ποιος όρος κατά τη γνώµη σας αποδίδει αποτελεσµατικότερα την ταυτότητα της εκποµπής σας;
Είτε µιλάµε για ραδιόφωνο, είτε για θέατρο, είτε για βιβλίο, προτιµώ τον όρο “για παιδιά”. Ο προσδιορισµός “παιδικό” χρησιµοποιείται συνήθως από κεκτηµένη ταχύτητα, όµως αισθάνοµαι ότι υποβαθµίζει, όχι µόνο το παραγόµενο έργο, αλλά και τους αποδέκτες του. Τα παιδιά -ιδιαίτερα στις µέρες µας- είναι ένα πολύ απαιτητικό κοινό. Ένα πολιτιστικό προϊόν που απευθύνεται σε παιδιά προϋποθέτει πολύ νοιάξιµο και σκέψη, µεράκι και καθαρή πρόθεση. ∆εν είναι κάτι εύκολο, γρήγορο και χωρίς κόπο το να φτιάχνεις πολιτιστικά έργα για παιδιά.
2.
Ποιος θεωρείτε ότι µπορεί να είναι ο ρόλος της εκποµπής σας και ο ρόλος του ραδιοφώνου ευρύτερα στη σύγχρονη εποχή;
Το ραδιόφωνο είναι ένα µέσο που αφήνει τον αποδέκτη του ελεύθερο, δεν τον καθηλώνει, δεν τον κρατά ακίνητο και παθητικό, όπως τα µέσα που στηρίζονται στην εικόνα. Είναι ένας τρόπος επικοινωνίας πιο κοντά στο ανθρώπινο µέτρο, που αφήνει χώρο στη φαντασία, το συναίσθηµα, την εσωτερική κίνηση. Ειδικά στην εποχή µας υπάρχει ανάγκη για επικοινωνία και ψυχαγωγία µε τέτοιες αποχρώσεις και το ραδιόφωνο µπορεί και εξακολουθεί να την προσφέρει. Το “Ανέβα µήλο, κατέβα ρόδι” απευθύνεται κατά βάση σε παιδιά Νηπιαγωγείου και πρώτων τάξεων του ∆ηµοτικού. Αρχική µου πρόθεση είναι να κερδίσω τα παιδιά, ώστε να γνωρίσουν και να αγαπήσουν το ραδιόφωνο. Παράλληλα, µε ενδιαφέρει πολύ να συµβάλω στη γλωσσική ανάπτυξη και την αισθητική τους καλλιέργεια. Η εκποµπή δίνει έµφαση στον λόγο -προφορικό και γραπτό, αφηγηµατικό, ποιητικό, µεταφορικό- και προσκαλεί τα παιδιά να εξερευνήσουν τις δυνατότητές του µέσα από το παιχνίδι. Κι ακόµα, προτείνει συγγραφείς και βιβλία, παραστάσεις και ποιοτική µουσική για παιδιά. Κάπως έτσι “συναντηθήκαµε” µε τον Παναγιώτη Ορφανίδη και το ∆ίκτυο fm 91,5. Ο σταθµός αγκάλιασε και στήριξε την όλη ιδέα από την πρώτη στιγµή. Έτσι, εισπράξαµε µε µεγάλη ικανοποίηση την απήχηση και την ευρεία αποδοχή που είχε η εκποµπή όχι µόνο από τα παιδιά, αλλά και από γονείς και εκπαιδευτικούς.
3.
Πώς τα νέα µέσα, δηλαδή η εξέλιξη του διαδικτύου, επηρεάζουν και την ταυτότητα της δικής σας εκποµπής;
Πιστεύω πως δεν την επηρεάζουν άµεσα. Απλά κάνουν πιο συνειδητή την επιλογή µου η κάθε εκποµπή να αποτελεί µια αφήγηση. Να κινείται γύρω από έναν θεµατικό άξονα, ο οποίος φωτίζεται µέσα από κείµενα, τραγούδια, σχόλια, διάλογο µε κάποιον καλεσµένο. Ακριβώς επειδή τα παιδιά µέσω του διαδικτύου είναι εκτεθειµένα σε ερεθίσµατα ατάκτως ερριµµένα, µε ενδιαφέρει ιδιαίτερα να υπάρχει νοηµατική συνοχή στον τρόπο µε τον οποίο συγκροτείται η εκποµπή.
4.
Πώς θα ιεραρχούσατε ως προς την στοχοθεσία της εκποµπής σας τους δύο βασικούς άξονες του οπτικοακουστικού εγγραµµατισµού; Παιδεία στα µέσα ή παιδεία στην πληροφορία; Γιατί;
Ως προς αυτό, µε βρίσκει σύµφωνη η ενοποιηµένη εννοιολογική προσέγγιση, όπως έχει προταθεί από την Unesco. Παιδεία στα µέσα και την πληροφορία, µε ενιαία στόχευση. Πιστεύω πως µε αυτόν τον τρόπο µπορούµε να οξύνουµε τα αντανακλαστικά των παιδιών απέναντι στην πληθώρα των πληροφοριών και να καλλιεργήσουµε σφαιρικά τις δεξιότητές τους για ουσιαστική συµµετοχή στα µέσα που προσφέρει η τεχνολογία. Ωστόσο, κατά τη γνώµη µου, ένα ερώτηµα που χρειάζεται να µας απασχολεί είναι από ποια ηλικία δίνουµε στα παιδιά µας πρόσβαση στην τεχνολογία και το διαδίκτυο, µε ποιο τρόπο, για ποιο λόγο και µε ποιους όρους. Οι συνέπειες από την αλόγιστη επαφή των παιδιών µε τις οθόνες και το διαδίκτυο είναι πλέον γνωστές, δεν µπορούµε να τις παραβλέπουµε.
5.
Τι είναι αυτό που προσθέσατε ή θα θέλατε να εισάγετε στην εκποµπή σας σε αυτή της την επανεκκίνηση;
Είχα ανάγκη για µια αισθητή ανανέωση, γι’ αυτό και πρότεινα στον Λεωνίδα Μαριδάκη, µε τον οποίο συνεργάζοµαι πολύ τακτικά τα τελευταία χρόνια, να γράψει µουσική και να τραγουδήσει το σήµα έναρξης της εκποµπής. Το αποτέλεσµα έχει το κέφι και τη φρεσκάδα που χρειαζόµουν. Επιπλέον, η Στέλλα και ο Μάρκος, τα παιδιά του Λεωνίδα, έδωσαν φωνή στις ενότητες της εκποµπής, µε τη γλύκα και την τρυφερότητα της ηλικίας τους. Στον καινούργιο αυτό κύκλο ζωντανών µεταδόσεων εγκαινιάζεται και µια συνεργασία µε το Θέατρο του παπουτσιού πάνω στο δέντρο -τον πολιτιστικό φορέα του οποίου είµαι η δηµιουργός και καλλιτεχνική διευθύντρια. Κατά τη διάρκεια της ραδιοφωνικής σεζόν, θα µεταδώσω κάποιες από τις θεατρικές παραστάσεις της εικοσαετούς και πλέον πορείας του θεάτρου, που είχαν την τύχη να καταγραφούν και να γίνουν βιβλία – cd από τις Εκδόσεις Κέδρος. Τέλος, η εκποµπή παραµένει ανοιχτή σε συνέργειες µε εκπαιδευτικούς, σχολεία και καλλιτεχνικές οµάδες που θέλουν να µοιραστούν τη δουλειά τους µε το κοινό, µέσα από τις ραδιοφωνικές συχνότητες του ∆ικτύου fm 91,5.
6.
Πέρα από την εκποµπή, τι άλλο ετοιµάζεις αυτό το διάστηµα;
Σύντοµα ολοκληρώνω το θεατροπαιδαγωγικό πρόγραµµα “Παιδιά χτες, παππούδες σήµερα”, το οποίο υλοποιεί το Θέατρο του παπουτσιού πάνω στο δέντρο υπό την Αιγίδα και µε την οικονοµική υποστήριξη του Υπουργείου Πολιτισµού. Παράλληλα, ανυποµονώ για την κυκλοφορία του καινούργιου µου βιβλίου, “Μια φωλιά για µένα”, από τις εκδόσεις Καλειδοσκόπιο, σε εικονογράφηση της Μαρίνας ∆ηµοπούλου.
* Η Μαρία Α. ∆ρακάκη είναι Επιµελήτρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων Παιδαγωγός, Εκπαιδεύτρια Ενηλίκων µε ειδίκευση στην Πολιτισµική Επικοινωνία και Πολιτιστική ∆ιαχείριση
Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις:
https://diktyofm.gr/
https://kaleidoscope.gr/el/
F/B Θέατρο Του Παπουτσιού Πάνω Στο ∆έντρο
https://www.facebook.com/p/%
