«Ροές της θάλασσας κι εσείς των άστρων μακρινές επιρροές – παρασταθείτε μου!
απ’ τα νερά της νύχτας τ’ ουρανού κοιτάξετε πως ανεβαίνω
αμφίκυρτη σαν τη νέα Σελήνη και σταλάζοντας αίματα…»
ΟΔΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ, “ΜΑΡΙΑ ΝΕΦΕΛΗ”, 1978
Μια εικαστική εγκατάσταση με πολλαπλούς συμβολισμούς εντός του πιο χαρακτηριστικού μνημείου στο Ενετικό Λιμάνι των Χανίων, σηματοδότησε πρόσφατα την επανεκκίνηση της εκθεσιακής λειτουργίας της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων, μετά την ιδιότυπη συνθήκη της πανδημίας.
Πρόκειται για την εικαστική εγκατάσταση της Μαριάννας Στραπατσάκη σε επιμέλεια Μαρίας Μαραγκού, η οποία σηματοδοτεί επιπλέον τη στρατηγική επιλογή της Δημοτικής Πινακοθήκης να ενδυναμώνει συστηματικά την επικοινωνία της με το κοινό με εξωστρεφείς πρακτικές. Μια από αυτές, η συστηματική συνεργασία με το Λιμενικό Ταμείο Χανίων, προκειμένου να φιλοξενούνται στον εκθεσιακό χώρο, στο Γυαλί Τζαμί, δυνατά εικαστικά έργα που καλλιεργούν την αισθητική και ταυτόχρονα προάγουν στις συνειδήσεις των πολιτών τη ζωντανή σχέση τους με το μνημείο, προσφέροντας σταθερά επιμελημένες εμπειρίες σύγχρονης καλλιτεχνικής δημιουργίας. Η κ.Μαρία Μαραγκού, δραστήρια Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Μουσείου Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης, λειτούργησε ως ασφαλής γέφυρα για το ταξίδι του έργου στα Χανιά και τη συνέργεια της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων με το Μουσείο Σύγχρονης Τέχνης Κρήτης.
Τα «Φαντάσματα της Μεσογείου ή οι Αντικατοπτρισμοί του Παρελθόντος» της Μαριάννας Στραπατσάκη είναι μια δυναμική εικαστική εγκατάσταση που προσκαλεί τους επισκέπτες για πολλαπλές αναγνώσεις, με τον σοφό διάλογο των υλικών και των μέσων που αξιοποίησε ευρηματικά η δημιουργός. Αρχικά αιφνιδιάζει με την τολμηρό συνταίριασμα του νερού, του πλεξιγκλάς και της λαμαρίνας που με το φως και τα χρώματα του χώρου, συνθέτουν μια γοητευτική παλέτα μυστηριακών αντανακλάσεων.
Ο αχός της ροής του νερού που εμπεριέχεται στις στήλες, υποβάλλει μυστηριακά τους θεατές, καθώς οι εικόνες του αρχαίου ναού στις οθόνες των υπολογιστών που ακουμπούν στο βυθό, εναλλάσσονται ασταμάτητα. Όσο πλησιάζεις στο έργο και επιδιώκεις μια πιο βαθιά συνομιλία μαζί του, ανακαλύπτεις τους συμβολισμούς και την έμπνευση της δημιουργού, αλλά και την πρόθεση της να οδηγήσει τους αποδέκτες στη ρέουσα και ακατάλυτη μνήμη του παγκόσμιου πολιτισμού με αναφορές στην ελληνικότητα, που προφανώς υπονοούν τη δική της βιωματική σχέση.
Σταχυολογώντας κάποιες χαρακτηριστικές φράσεις από το κατάλογο που πλαισιώνει την έκθεση, επιβεβαιώνουμε την ιδιαίτερη πολυσημία του έργου :
«Στιβαρές κολόνες και ρέον ύδωρ. Σταθερά θεμέλια αλλά και ροή του κόσμου. Το αρχέγονο νερό ρευστοποιεί τα πάντα , το αρχέγονο φως προβάλλει σε αντανάκλαση τη μνήμη. Τα δύο αυτά βασικά στοιχεία της Ζωής εμπεριέχονται στην κολόνα, τον Άξονα του κόσμου..»
(Νικόλαος ΚΑΛΤΣΑΣ, Διευθυντής του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου)
«[…] Και δημιουργείται ο κοσμικός άξονας που ενώνει τα διαφορετικά, ο axismundi, βυθισμένος στο κέντρο στον ομφαλό του κόσμου-γης, σταθερό σημείο αναφοράς. Είναι ο στύλος, η κολόνα των πολιτισμών της Μεσογείου, η μεσοποταμιακή, η αιγυπτιακή, η ελληνική η οποία θα γίνει ο axis mundi και του δυτικού κόσμου. Και έτσι με τον κοσμικό άξονα βρισκόμαστε στο στερεότερο σημείο της Δημιουργίας, εγγυητή της μορφής , του κόσμου απέναντι στην προ της δημιουργίας άμορφη ρευστότητα….
[…] Αναφορά στη Δημιουργία με κέντρο τα ύδατα, τα οποία προηγούνται κάθε μορφής και είναι φορείς κάθε δημιουργίας. Τα ύδατα ως δεξαμενή όλων των δυνατοτήτων της ύπαρξης…» (Ανδρέας ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ, Αναπληρωτής Καθηγητής, Ανώτατη Σχολή Καλών Τεχνών, Αθήνα, Απρίλιος 2012)
«Το πώς ένα αρχαίο ερείπιο ενδυναμώνεται ως σημασία προστρέχοντας σε ένα σύγχρονο εικαστικό προβληματισμό , ανιχνεύει η Μαριάννα Στραπατσάκη[…]Πρόκειται για μια ζωγραφική με αναφορές στο παιχνίδι φως-θάλασσα-αρχαίος ναός πάνω σε λαμαρίνα σε σχήμα στήλης…»
( Μαρία ΜΑΡΑΓΚΟΥ, Ελευθεροτυπία, 30/01/1990)
«Το βίντεο της επιτρέπει να δείξει αυτό που δεν μπορούμε να δούμε με γυμνό μάτι και να δημιουργήσει ένα διάλογο ανάμεσα σε δύο τρόπους έκφρασης, το στατικό και το κινητικό , μεταξύ δύο εποχών του πολιτισμού μας , την ελληνική αρχαιότητα και τον 20ο αιώνα τον αιώνα της τεχνολογίας…»
Marie-France AVRIL, Mοντελιέ REG/ART, Μάιος 1989
«Με το ρυθμό και το μοντάζ το βίντεο θα περάσει το θεατή σε διάφορες εποχές, τη σκοτεινή εποχή που ο ναός φαίνεται σαν ένας εφιάλτης εξασθενημένος και πνιγμένος στο ταραγμένο νερό. Πρόκειται για τον αντικατοπτρισμό του ναού στην λαμαρίνα, οπτικό εφέ ασυνήθιστο που θυμίζει ότι αυτός ο χώροςείναι το συναπάντημα των ανθρώπων και των θεών-μεταλλική εποχή όπου η ίδια η πέτρα αρχίζει να μιλάει…» ( Robert CΑΗΕΝ, βιντεοκαλλιτέχνης, Απρίλιος 1989)
Το συγκεκριμένο έργο της Μαριάννας Στραπατσάκη έχει φιλοξενηθεί σε πολλούς χώρους πολιτισμού και έχει συνομιλήσει δημιουργικά με διάφορες ομάδες κοινού αποσπώντας αβίαστα κάθε φορά σημαντικό ενδιαφέρον. Αξίζει να σημειωθεί ότι η δημιουργός της εγκατάστασης είναι εικαστικός , βιντεοκαλλιτέχνης και υπηρετεί σήμερα ως Αναπληρώτρια Καθηγήτρια στο Τμήμα Τεχνών, Ήχου και Εικόνας του Ιόνιου Πανεπιστημίου.
Στα Χανιά, η έννοια της σύγχρονης τέχνης με το έργο της Μαριάννας Στραπατσάκη στο εσωτερικό του μνημείου που έχει καταγραφεί στη συλλογική μνήμη ως το πρώτο τζαμί που χτίστηκε από τους Οθωμανούς στην Κρήτη, αποκτά μια νέα δυναμική η οποία προσθέτει επιτυχώς στις αναγνώσεις του κοινού επιπλέον «αντικατοπτρισμούς» της μνήμης. Το Γυαλί Τζαμισί, λαμπρό δείγμα της ισλαμικής τέχνης της Αναγέννησης, ήταν έργο Αρμένιου αρχιτέκτονα και έχει εγγραφεί στις συνειδήσεις των πολιτών στην αέναη ροή του χρόνου με πολλές χρήσεις. Φιλοξενώντας στα σπλάχνα του το σύγχρονο αυτό καλλιτεχνικό έργο εναρμονίζεται άψογα με την έμπνευση της δημιουργού και της επιμελήτριας, οι οποίες συμπράττοντας στην επιλογή του συγκεκριμένου εκθεσιακού χώρου, υπογραμμίζουν εύστοχα τον ατελεύτητο ρυθμό των εποχών που διαμορφώνει τη «ρέουσα μνήμη» της πολιτιστικής κληρονομιάς.
Το έργο στο Γυαλί Τζαμί αποτελεί, εν κατακλείδι, μια πρωτότυπη εικαστική εγκατάσταση που ενεργοποιεί τον στοχασμό και προσκαλεί τους επισκέπτες να μοιραστούν τη δική τους προσωπική σχέση με τους λογής-λογής αντικατοπτρισμούς του παρελθόντος και έξω από τα όρια του χρόνου. Ένα πολυδιάστατο εικαστικό έργο στο οποίο συνομιλούν οι διαστάσεις του χρόνου με τις αξίες της πολιτιστικής κληρονομιάς και της σύγχρονης καλλιτεχνικής έκφρασης. Μια δημιουργία που μας παροτρύνει να εντάξουμε τη μνήμη την προσωπική, στη συλλογική, σε ένα φωτεινό όραμα που δεν την εγκλωβίζει σε στεγανά και φανατισμούς, αλλά αντίθετα την απελευθερώνει και την καθιστά γεννήτρια διαλόγων πολιτισμού. .
Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις:
http://www.mariannestrapatsakis.gr/
https://pinakothiki-chania.gr/marianna-strapatsaki-ta-fantasmata-tis-mesogeioy-i-oi-antikatoptrismoi-toy-parelthontos/
https://www.chaniatourism.com/el/see-do/archaeological-sites-historical-monuments/105-giali-tzamisi.html
*******************
#Η σημερινή αναφορά σηματοδοτεί την επιστροφή της στήλης ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ ΩΣ μια προσπάθεια της γράφουσας να συμβάλλει αποτελεσματικά μέσω του τύπου στην επικοινωνία των πολιτισμικών αγαθών στην πόλη , στον τόπο, στην χώρα, στην Ευρώπη .
*******************
