«Η μουσική είναι ένας ηθικός κανόνας. Δίνει ψυχή στο σύμπαν, φτερά στη σκέψη, απογειώνει τη φαντασία, χαρίζει χαρά στη λύπη και ζωή στα πάντα»
– Πλάτων –
Ο Κωνσταντίνος Παπαδάκης και η Τατιάνα Νικολοπούλου ερμήνευσαν έργα των J. S. Bach, F. Chopin, F. Liszt, O. Messiaen, Τ. Τakemitsu, F. Schubert στο Μεγάλο Αρσενάλι το Σάββατο 12 Μαρτίου σε ρεσιτάλ πιάνου που διοργανώθηκε από την ΚΕΠΠΕΔΗΧ ΚΑΜ, προκειμένου να καθιερωθεί στον μεγαλόπρεπο μνημειακό χώρο ένα βήμα έκφρασης και ανάδειξης νέων ερμηνευτών κλασικής μουσικής.
Οι δύο νέοι εντυπωσίασαν με τις ατμοσφαιρικές ερμηνείες τους που ανέδειξαν την άρτια τεχνική τους, τη διαφοροποιημένη συγκινησιακή εκφραστικότητα τους, αλλά και την αξιοζήλευτη γνήσια σχέση τους με την τέχνη της μουσικής, οδηγώντας αβίαστα τους ακροατές σε λυρικές εναλλαγές. Το μουσικό ταξίδι μια διεργασία μέθεξης για το κοινό, με μια διάχυτη αίσθηση τελετουργική που έφτανε στην κορύφωση, αλλά και στην αποκάλυψη, ανάλογα με το αργό ή γρήγορο tempo …
Μοναδικές μουσικές εικόνες από δύο ερμηνευτές που συναρπάζουν με την αφοσίωση τους στη σπουδή της μουσικής, με την ιερή προσήλωση με την οποία αγγίζουν τα πλήκτρα του πιάνου όταν ερμηνεύουν, με την εκφραστική της γλώσσας του σώματος τους, καθώς και αυτή εναρμονίζεται ολοκληρωτικά με τις διακυμάνσεις της έντασης των μουσικών έργων, αλλά και με την ωριμότητα που απαντούν στις κοινές και για τους δύο ερωτήσεις μου!!! Δύο νέοι ερμηνευτές που τεκμηριώνουν το βάθος της ερμηνείας τους με τη στάση τους κατά τη διάρκεια του ρεσιτάλ, αλλά και με τις θέσεις τους για τη σπουδή της μουσικής στον διάλογο μας παρακάτω:
1.Η ερμηνεία μουσικών έργων, πολύ σπουδαίων μουσικών, πόσο σας επιτρέπει να εισάγετε προσωπικά σας στοιχεία στην ερμηνεία;
ΤΑΤΙΑΝΑ Προστρέχω σε ερμηνείες, ιδιαίτερα μουσικών παλαιότερης γενιάς για καθοδήγηση και έμπνευση. Από αυτή τη σκοπιά, οι ερμηνείες σπουδαίων μουσικών όχι μόνο δεν είναι περιοριστική, αλλά είναι και διδακτική. Η εισαγωγή προσωπικών στοιχείων στην ερμηνεία δεν έχει τόσο να κάνει με παλαιότερες εκτελέσεις, αλλά με το πόσο πιστά αποδίδουμε την παρτιτούρα. Η κύρια δουλεία του ερμηνευτή είναι να κάνει όσο πιο ξεκάθαρη γίνεται αντιληπτή την καταγραφή της μουσικής ιδέας του συνθέτη. Το προσωπικό στοιχείο κάθε ερμηνευτή διαφαίνεται με τον ίδιο τρόπο που γίνεται αντιληπτή σε έναν τρίτο η προσωπικότητα ενός ατόμου. Με λίγα λόγια το προσωπικό στοιχείο ‘’αναδύεται’’ ούτως ή άλλως σε μία ερμηνεία. Ωστόσο, κάνω συνειδητή προσπάθεια σε κάθε εφαρμογή προσωπικών στοιχείων να μην είναι μια απλή συναισθηματική παρόρμηση, αλλά να συμβαδίζει με κάποιον τρόπο στο μουσικό κείμενο.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Αυτό είναι μια πολύπλοκη ερώτηση η οποία ανάλογα με το άτομο στο οποίο θα ερωτηθεί θα αλλάξει η απάντηση. Κατά τη γνώμη μου δεν έχουμε μεγάλο περιθώριο για “ελευθερίες”, μιας και προσπαθώ να μεταφέρω στο κοινό ναι μεν την ιδέα που έχω για το έργο αλλά όσο πιο πιστά προς την παρτιτούρα. Με αυτό τον τρόπο νιώθω ότι αντιμετωπίζω με ένα σεβασμό τον συνθέτη. Σαφώς ανάλογα με την εποχή στην οποία συντέθηκε το έργο αλλά και την ιδιοσυγκρασία του συνθέτη οι “ελευθερίες” μεγαλώνουν ή μικραίνουν, π.χ. σε μια σονάτα Μπετόβεν θα προσπαθήσω να αποδώσω με την ύψιστη ακρίβεια τις σημειώσεις του συνθέτη χωρίς προσωπικές απόψεις, ενώ στη φαντασία Σκριάμπιν για παράδειγμα μπορεί και να φτάσω σε σημείο να πάω εντελώς κόντρα στην παρτιτούρα, εάν πιστεύω ότι θα αποδώσει καλύτερα το έργο. Τέλος μεγάλη σημασία για εμένα παίζει το ποσό γνωστό ή μη είναι ένα έργο, με μεγαλύτερη αυθεντικότητα στην παρτιτούρα θα ερμηνεύσω μια μπαλάντα Σοπέν και πιθανότατα περισσότερες ελευθερίες μια μπαλάντα για πιάνο του Βιενιάφσκι.
2.Πόσο έχει επηρεάσει η σπουδή της μουσικής την ιδιοσυγκρασία σας και τη ζωή σας;
ΤΑΤΙΑΝΑ: Η σπουδή της μουσικής έχει γαλουχήσει σημαντικά τον χαρακτήρα μου και μου έχει διδάξει αξίες όπως η κοινωνική ευθύνη και η πειθαρχία στον εαυτό, ενώ με έχει βοηθήσει να διοχετεύσω αρνητικές πτυχές του χαρακτήρα μου δημιουργικά. Π.χ. το πείσμα μπορεί να έχει πολύ θετικό πρόσημο, αν μεθοδευτεί με σωστό τρόπο και δεν αφεθεί στο να γίνει εμμονή.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Σίγουρα σε ένα μεγάλο βαθμό μιας και ανά περιόδους τουλάχιστον η μελέτη καταλαμβάνει το 1/3 της ημέρας. Ιδιοσυγκρασιακά πιστεύω με έχει αλλάξει δραματικά, σαφώς και διατηρώ μια βάση της προσωπικότητας μου, αλλά όπως και οι “λένε” οι ψυχολόγοι “η προσωπικότητά σου είναι το άθροισμα των τριών προσωπικοτήτων που περνάς πιο πολύ χρόνο μέσα στη μέρα σου”. Aυτό έχει ως αποτέλεσμα πολλές φορές να αλλάζω εντελώς στάση, συμπεριφορά, βάση του ρεπερτορίου που μελετάω το δεδομένο διάστημα.
3. Ποιο είναι τα κρίσιμα σημεία για μια συναρπαστική θέαση και ακρόαση ενός ρεσιτάλ πιάνου τόσο για το κοινό, όσο και για τους ερμηνευτές;
ΤΑΤΙΑΝΑ: Για να μπορεί να αγγίξει η μουσική τον ακροατή, αυτός οφείλει να ακούει ενεργητικά, δηλαδή χρειάζεται να προσηλωθεί σε αυτό που του προσφέρεται. Η κλασική μουσική απαιτεί αφοσίωση στην ακρόαση, αλλιώς μειώνεται σε άλλον έναν ήχο στο υπόβαθρο. Από την πλευρά του ερμηνευτή, φυσικά είναι η σωστή προετοιμασία για ένα ρεσιτάλ, άλλα και η συναισθηματική κατάσταση την ώρα της συναυλίας.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Όσο αφορά στον ερμηνευτή, νιώθω ότι είναι η σιωπή πριν ξεκινήσει ένα έργο και πριν τελειώσει, είναι αυτά τα λίγα δευτερόλεπτα που είναι λες και σταμάτησε ο χρόνος. Για τον ακροατή είναι κάτι πολύ προσωπικό το οποίο δεν μπορώ να απαντήσω. Και να προσπαθούσα να απαντήσω δεν θα γινόταν, διότι, όταν ο ίδιος πάω σε ένα ρεσιτάλ, είναι σαν να βλέπω ένα ντοκιμαντέρ. Mαθαίνω νέα πράγματα, ακούω απόψεις είναι αντίστοιχο με τη διάλεξη φυσικής στην οποία θα πήγαινε ένας φυσικός να ενημερωθεί.
4. Πώς οραματίζεστε τη σχέση σας με τη μουσική και το πιάνο την επόμενη δεκαετία;
ΤΑΤΙΑΝΑ: Πλέον εκτός από το καινούργιο ρεπερτόριο που θέλω να μάθω στο μέλλον, με ενδιαφέρουν και οι συνεργασίες που θα μπορούσα να κάνω. Οπότε τα επόμενα χρόνια θα ήθελα να συμπράξω με όσους περισσότερους ανθρώπους και τρόπους γίνεται, ό,τι και αν περιλαμβάνει αυτό.
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ Σε δέκα χρόνια θα είμαι 30 χρόνων πέφτει λίγο μακριά, παρόλα αυτά θα ήθελα να πραγματοποιήσω πολλά ρεσιτάλ… Mέχρι τότε, πιθανότατα να έχω μια μικρή τάξη πιάνου.
5. Η μουσική παιδεία και η ευρύτερη αισθητική καλλιέργεια πώς μπορεί να επιτευχθεί χωρίς αποκλεισμούς για κάθε άτομο κατά τη γνώμη σας;
ΤΑΤΙΑΝΑ: Η μουσική παιδεία, όσο περίεργο και αν ακούγεται δεν είναι -αποκλειστικά- ευθύνη των μουσικών. Ο μουσικός είναι ο τελευταίος φορέας αυτής της τέχνης σε μια μακρά ακολουθία κοινωνικών διαδικασιών και προϋποθέσεων. Πιο συγκεκριμένα, το πόσο ‘’προσβάσιμη’’ είναι η μουσική παιδεία σε μια χώρα έχει να κάνει με το κατά πόσο η χώρα αυτή περιλαμβάνει στη δωρεάν, βασική της εκπαίδευση τη διδαχή της μουσικής. Στην Ελλάδα δυστυχώς, παρά την ύπαρξη και δραστηριοποίηση μεγάλων μουσικών, η μουσική αντιμετωπίζεται σαν προνόμιο και όχι σαν βασικότατο σκέλος στη μόρφωση και φυσιολογική ανάπτυξη ενός ανθρώπου. Ένα απτό σύμπτωμα αυτής της νοοτροπίας που βίωσα στο παρελθόν, είναι μια καθηγήτρια του λυκείου που φοίτησα, η οποία τον καιρό που αποφάσιζα ότι θέλω να ακολουθήσω τη ζωή του μουσικού είπε ‘’Aφού Τατιάνα είσαι καλή μαθήτρια, γιατί δεν σπουδάζεις κάτι πιο χρήσιμο(;!);’’. Πώς λοιπόν ένας άνθρωπος που έχει τέτοια ερεθίσματα να μπορέσει να επωφεληθεί από τη μουσική τέχνη ή να αντιληφθεί το πόσο απαραίτητη είναι;
ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ: Σε αυτήν την κοινωνία που ζούμε; Μόνο να προσπαθήσουμε γίνεται, πιθανότατα αποτυχημένα. Επί Σοβιετικής Ένωσης γνωρίζω ότι είχε επιτευχθεί αυτό, όταν διάσημα ονόματα, όπως ο Σβιατσλαβ Ρίχτερ, Ε. Γκίλελς κ.λπ. παίζανε σε όλη τη Σ.Ε. μέχρι και στο τελευταίο χωριουδάκι και σαφώς δωρεάν προς το κοινό. Αλλά αυτό ήταν μόνο το κερασάκι στην τούρτα. Θα χρειάζονταν οι τέχνες να βρίσκονται στα προγράμματα σπουδών σε όλη την πρωτοβάθμια και δευτεροβάθμια εκπαίδευση, να διδάσκονται από καταρτισμένο προσωπικό, δημόσια ωδεία.
*Οι φωτογραφίες που πλαισιώνουν το αφιέρωμα παραχωρήθηκαν από του δύο μουσικούς για τις ανάγκες της συνέντευξης! Τους ευχαριστώ θερμά για την εμπιστοσύνη και τον χρόνο που μου αφιέρωσαν!
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ:
https://www.chania-culture.gr/event/resital-pianou-k-papadake-kai-t-nikolopoulou
https://www.greek-language.gr/greekLang/ancient_greek/tools/corpora/anthology/content.html?t=527&m=1
