“Μεταξύ κίνησης και δράσης
Πέφτει η Σκιά
∆ιότι δικό σου είναι το Βασίλειο
Μεταξύ αντίληψης και δηµιουργίας
Μεταξύ κίνησης και απάντησης
Πέφτει η Σκιά
Η ζωή σου είναι πολύ µακριά
Μεταξύ πόθου και σπασµού
Μεταξύ δύναµης και ύπαρξης
Μεταξύ ουσίας και πτώσης
Πέφτει η Σκιά…”
T.S. Eliot “Κούφιοι Άνθρωποι”i,(µετάφραση Γ. Σεφέρης)
Το “Σπίτι του Πολιτισµού” στο Ρέθυµνο φιλοξενεί έως 8 ∆εκεµβρίου, από την Τρίτη 8 Οκτωβρίου, το 7ο Φεστιβάλ τέχνης ΝΣ 2024, το οποίο επιµελείται η δυναµική και άοκνη δηµιουργός Χρυσούλα Σκεπετζή µε τον τίτλο κλειδί “ΚΑΤΩΦΛΙ III”. Οι δράσεις του φεστιβάλ φιλοξενούνται στη Γκαλερί Μορφές και στο Σπίτι του Πολιτισµού. Συµµετέχουν σε αυτό 51 και πλέον άνθρωποι των γραµµάτων και των τεχνών.
Στο πλαίσιο των πολύ σηµαντικών παρεµβάσεων µε όχηµα την τέχνη, η ΣΥΝ κατοίκηση αποτελεί µια πολύ ενδιαφέρουσα πρόκληση τόσο για τους καλλιτέχνες που συµµετέχουν στη συλλογική εικαστική εγκατάσταση, όσο και για τους αποδέκτες του ενεργοποιηµένου εικαστικά χώρου στο Σπίτι του Πολιτισµού.
H επιµελήτρια της έκθεσης “ΣΥΝ κατοίκηση” Χουρίκ Τοροσιάν επισηµαίνει στον κατάλογο της έκθεσης: «[…]Το σπίτι ίσως η πιο κοινή και συµβολική λέξη της καθηµερινότητας µας, καθορίζει το πιο γνώριµο και ασφαλές χώρο συµβίωσης του ανθρώπου. Το σπίτι είναι το οικείο περιβάλλον που κατοικούµε εκεί που µπορούµε να ζούµε αρµονικά και ειρηνικά µε τον εαυτό µας, τα µέλη της οικογένειας και τους συγκατοίκους µας. Το σπίτι φιλοξενεί προστατεύει και λειτουργεί ως ένα καταφύγιο από τον κίνδυνο το κρύο και το σκοτάδι κυριολεκτικά και µεταφορικά µιλώντας ή τουλάχιστον έτσι θα έπρεπε να ήταν. Η σκληρή πραγµατικότητα όµως απέχει πολύ από αυτό. Το σπίτι κρύβει και συγκρατεί αλήθειες και µνήµες συγκατοίκησης».
Το βίωµα της πρώτης µέρας του διήµερου διεπιστηµονικού συµποσίου “Το κατώφλι στην Αρχιτεκτονική, Κοινωνιολογία, Ψυχολογία, στην Εκπαίδευση, την Ιστορία-Αρχαιολογία και τις Τέχνες, µαζί µε το “πέρασµα” µου από την εικαστική-ερευνητική δράση “ΣΥΝ κατοίκηση” ενεργοποίησε έντονα δικά µου ερωτηµατικά για την παλλόµενη ατµόσφαιρα χωρικής οικειότητας, τις συγκινησιακές άγκυρες των ενθυµητικών αντικειµένων, τα οποία αρνούµαστε να αποχωριστούµε γιατί λειτουργούν ως ψυχολογικά κατώφλια που προστατεύουν το ευάλωτο, πληγωµένο ή και ανθεκτικό θυµικό µας…. Θα ήθελα να µπορώ επιστρέψω ξανά και ξανά σε αυτόν τον µετασχηµατισµένο και ταυτόχρονα µετασχηµατιστικό διαδραστικά εικαστικό χώρο, όπου “τα επίπονα ΣΥΝ” συγκροτούν την απτικότητα, την κρυπτότητα, το οικείο και το ανοίκειο και επαναφέρουν µνήµες σωµατικές σε έναν πολυαισθητηριακό τόπο, εµποτισµένο από αναµνήσεις και προθέσεις…
Η Βίκυ Καµένου και η ∆έσποινα Κατζαγιαννάκη είναι εµπνευσµένες δηµιουργοί, των οποίων τα έργα, όχι µονάχα σε αυτή τη συλλογική εγκατάσταση- πρό(σ)κληση, αλλά ανέκαθεν αναδεικνύουν µε θετικό αιφνιδιασµό, τον κοινωνικό ρόλο της τέχνης!!! Στον διάλογο µας παρακάτω, εύστοχα και εύγλωττα πετυχαίνουν θαυµαστά λόγω και της πολύχρονης παιδαγωγικής τους εµπειρίας στην τυπική εκπαίδευση, να µεταφέρουν ΣΥΝ θετικά, την ατµόσφαιρα της ΣΥΝ κατοίκησης στο ΣΠΙΤΙ του ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΥ!!! Οι απαντήσεις τους περιγράφουν ένα αλληλοσυνδεόµενο σύστηµα καθηµερινής ζωής που συγκρατείται αρµονικά και καίρια από µια τάξη σηµασιών, όπως σήµατα, κώδικες, κείµενα, αλλά καταφέρνει ταυτόχρονα να παραµένει ανοικτό καθώς οι χρήστες του χώρου καλούνται να ιχνηλατήσουν ελεύθερα νοήµατα, δυναµικά και ρευστά:
1. Είστε µέλη της οµάδας ΣΥΝ στην οποία συµµετέχουν 7 καλλιτέχνες από Κύπρο και Ελλάδα. Είναι η πρώτη σας συλλογική εικαστική παρέµβαση στην κοινότητα; Το ΣΥΝ είναι το κλειδί σε µια οµάδα που µπορεί να υπενθυµίζει και να εξισορροπεί στους συµµετέχοντες τις βασικές αρχές επαφής, διαµόρφωσης σχέσης και επικοινωνίας. Ωστόσο επειδή αφορά σε ανθρώπινο δυναµικό, ποτέ η δυναµική της οµάδας δεν παραµένει αναλλοίωτη. Η ΣΥΝ κατοίκηση ποια άλλα απαραίτητα ΣΥΝ µιας αποτελεσµατικής οµάδας φώτισε κατά τη γνώµη σας;
ΒΙΚΥ ΚΑΜΕΝΟΥ
Η οµάδα τέχνης Συν αποτελείται από πέντε καλλιτέχνες, τη ∆έσποινα Κατζαγιαννάκη µε καταγωγή από το Ηράκλειο, τη Χρυσούλα Σκεπετζή από το Ρέθυµνο, τις Σαβέλλα Μιχαήλ και Χουρίκ Τοροσιάν από την Κύπρο και εµένα που κατάγοµαι από την Κύπρο αλλά µένω µόνιµα στο Ηράκλειο. Η οµάδα µας δηµιουργήθηκε το 2022 µε στόχο τη συµµετοχή µας στα Platforms Project – Independent Art Fair 2023 στην Αθήνα. Ο τίτλος της εικαστικής µας πρότασης ήταν η “Συν-κατοίκηση”. Οι συναντήσεις της οµάδας γίνονταν διαδικτυακά, αλλά αυτό το γεγονός δεν µας εµπόδισε να δηµιουργήσουµε µια πολύ στενή και εγκάρδια σχέση µεταξύ µας. Μέσα από συν-οµιλίες, συζητήσεις, σκέψεις και προβληµατισµούς προέκυψαν τα καινούργια έργα, µε τα οποία συµµετείχαµε στην έκθεση. Το φθινόπωρο του 2024 συµµετείχαµε στα Platforms Project µε την εικαστική πρόταση που έφερε τον τίτλο “Συν- εξέλιξη”. Ακολούθως η Χρυσούλα Σκεπετζή µας προσκάλεσε στο Φεστιβάλ Τέχνης Ν.Σ. Κατώφλι ΙΙΙ. Μετατρέψαµε το Σπίτι του Πολιτισµού, σε ένα σπίτι µε δωµάτια και προσκαλέσαµε να συν-εκθέσουν µαζί µας τον Γιώργη και τον Κωστή Καπελώνη.
Το φεστιβάλ τέχνης Ν.Σ., σύµφωνα µε την επιµελήτρια του, Χρυσούλα Σκεπετζή, έχει την πεποίθηση ότι ο πολιτισµός είναι κοινωνική παροχή κι όχι περιττή πολυτέλεια. Έτσι η εκπόνηση του φεστιβάλ µε αρωγό την τέχνη και τον λόγο, έχει ως σκοπό να προάγει τον πολιτισµό στην πόλη των γραµµάτων και των τεχνών σύµφωνα µε τον Π. Πρεβελάκη. Ασπάζεται ότι η τέχνη είναι ένα µέσο έκφρασης, µια αφορµή, αλλά και µια θεραπεία ψυχής. Ο άνθρωπος µε όλες τις εκφάνσεις της τέχνης, αρθρώνει λόγο, βαθιά προσωπικό, ένα στίγµα–ανάστηµα µέσω της χρήσης συµβόλων, αποτυπωµένων σ’ ένα πίνακα, σ’ ένα πανί, σε µια σκηνή, σ’ ένα πεντάγραµµο ή σ’ ένα χαρτί µε λέξεις. Η τέχνη έχει τη δύναµη να πυροδοτήσει διανοητικές, σωµατικές, ψυχικές και πνευµατικές αντιδράσεις και στο φεστιβάλ παρουσιάζονται όλες οι εκφραστικές της µορφές, (συγγραφικά έργα, ποίηση, θέατρο, εικαστικά, κινηµατογράφος, µουσική, αρχιτεκτονική κ.λπ.) που αφορούν όλους τους ανθρώπους, µικρούς και µεγάλους. Με την πεποίθηση και τον γνώµονα ότι η τέχνη σώζει την ψυχή µας, συµβάλλουµε τα µέγιστα προκειµένου να εµβαπτιστούµε σ’ αυτήν και να γίνει µέρος της πραγµατικότητά µας, αυτός άλλωστε είναι ο ρόλος και ο σκοπός του Φεστιβάλ Τέχνης «Ν. Σ.».
Η συν-ύπαρξη σε µια οµάδα και η δυναµική που δηµιουργείται µε στόχο την πραγµατοποίηση έργων τέχνης είναι ένα γεγονός που συναντάµε συχνά στην Ιστορία της Τέχνης.
Ο καλλιτέχνης έχει συχνά την ανάγκη να βγει από την εσωτερική του αποµόνωση και να συν-διαλεγεί µε άλλους καλλιτέχνες, να µεταφέρει σκέψεις και ιδέες στην οµάδα, οι οποίες συζητιούνται, υιοθετούνται ή απορρίπτονται µέσα σε ένα κλίµα συν-νενόηση και συν-αίσθησης. Η επαφή µε άλλους καλλιτέχνες στην οµάδα προσφέρει ένα αίσθηµα συν-αισθηµατικής ασφάλειας, ένα κίνητρο για δηµιουργία και τη δυνατότητα πραγµατοποίησης νέων καλλιτεχνικών στόχων, τους οποίους ίσως να µην είχε επιχειρήσει µόνος του.
∆ΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΤΖΑΓΙΑΝΝΑΚΗ
Είµαστε η εικαστική οµάδα Τέχνης Συν και αποτελούµαστε από 5 εικαστικούς:
Καµένου Βίκυ, Κατζαγιαννάκη ∆έσποινα, Σαββέλα Μιχαήλ, Σκεπετζή Χρυσούλα, Τοροσιάν Χουρίκ, Χώρες µας, Ελλάδα και Κύπρος. Η σύνθεση τής οµάδας µας δηµιουργήθηκε το 2022 όταν η Καµένου Βίκυ οραµατίστηκε το πορτρέτο µίας εικαστικής οµάδας µε εµάς ως ισότιµα θεµελιώδηµέλη της, µε θάρρος και αγάπη συσπειρωνόµαστε, το ταξίδι µας ως ΣΥΝ-Ταξιδιώτες στην τέχνη ξεκινά σε εικαστικά µονοπάτια, µε πρώτη µας στάση και παρουσία, στην διοργάνωση Platform Project 2023, µε θέµα την ΣΥΝ κατοίκηση, εκεί υπάρχει και η γέννηση, για τα θεµέλια της φετινής µας έκθεσης στα πλαίσια του Φεστιβάλ Ρεθύµνου, µε θέµα το κατώφλι.
Η οµάδα µας µέσω της αλληλεπίδρασης του αλληλοσεβασµού – κοινών προβληµατισµών και πειραµατισµών συνθέτει ένα πλέγµα από στιγµές ζωής, αλήθειας και Συν έµπνευσης σαν µία συνάθροιση από διαφορετικές φωνές µε κοινά γνωρίσµατα και αναφορές που έχουν αρχίσει να πλέκουν πλέον µία κοινή γλώσσα, από έργα που αλληλοσυµπληρώνονται και συνοµιλούν δηµιουργώντας µία σειρά από ίχνη που αφηγούνται την κοινή µας πορεία.
Σίγουρα το ΣΥΝ αποτελεί το κλειδί, του εικαστικού σπιτιού της οµάδας µας. ∆ρα και αντιδρά, ένα κλειδί που γεφυρώνει τους δύο κόσµους ανάµεσα στα κατώφλια των έργων µας το ΣΥΝ δρα ως σηµείο αναφοράς όλων µας, ως σηµείο ισορροπίας και διερεύνησης, φέρει το θετικό πρόσηµο (+ΣΥΝ ) συµβολικά ως ένωση και εννοιολογικά αφού όλες µας οι θεµατικές παρουσιάζουν τροχιές γύρω από έννοιες µε πρώτο συνθετικό το ΣΥΝ.
Μέσω της γενικότερης συγκατοίκησης µας ως µέλη της οµάδας και παράλληλα µέσω της ΣΥΝ κατοίκησης των έργων µας φωτίζουµε το κοινό µας πνευµατικό όραµα δηµιουργικού αναστοχασµού όπου η δυναµική σε ανθρώπινο και εικαστικό επίπεδο δηµιουργούν κοινούς άξονες διά δράσης και έκφρασης.
2. Η κοινωνιολόγος Sherry Turkle ερευνά εις βάθος πώς τα καθηµερινά αντικείµενα γίνονται µέρος της εσωτερικής ψυχολογικής µας ζωής και πώς λειτουργούν ως µεσολαβητές για να φέρουµε τον κόσµο µέσα µας. Τα «ενθυµητικά αντικείµενα» στην οικία, όπως τα αποκαλεί καθώς έχουν την ιδιότητα ανάκλησης µνήµης, σχετίζονται µε σκέψεις γύρω από το δίπτυχο οικείο-ανοίκειο, µε τα ψυχολογικά κατώφλια και όρια, ενώ η σηµασία τους µετατοπίζεται ανάλογα µε τον χρόνο, τον τόπο και το άτοµο. Στην ΣΥΝ Κατοίκηση σας απασχόλησε αρχικά ατοµικά ως δηµιουργούς πώς θα εκφράσετε πιθανά τη δική σας ΣΥΝδεση στο ΚΑΤΩΦΛΙ;
ΒΙΚΥ ΚΑΜΕΝΟΥ
Πολλές φορές ο καλλιτέχνης στην πορεία του θα περάσει ένα κατώφλι που θα τον οδηγήσει σε αλλαγές στην καλλιτεχνική γλώσσα που χρησιµοποιεί, σε νέα υλικά, νέες τεχνικές κ.λπ. Κάθε φορά που ο καλλιτέχνης ξεκινάει ένα καινούργιο έργο, υπάρχει πάντα η περίπτωση αυτό το έργο να λειτουργήσει σαν το κατώφλι για να οδηγηθεί σε νέες δηµιουργικές “περιπέτειες”. Το έργο µου “Μυστικός κήπος” είναι το µεγαλύτερο σε µέγεθος έργο που έχω εκθέσει στην καλλιτεχνική µου πορεία γιατί υπήρχαν οι κατάλληλες συνθήκες – επαρκής χώρο – για την πραγµατοποίηση του.
∆ΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΤΖΑΓΙΑΝΝΑΚΗ
Στο κατώφλι της ΣΥΝ κατοίκησης µας, εστιάζουµε σε συν αναφορές των προσωπικών και υπαρξιακών µας αναζητήσεων στο φάσµα του συναισθηµατικού – µνηµονικού – προσωπικού και κοινού µας χώρου µε προεκτάσεις κοινωνικές, γεφυρώνοντας το εγώ µε το εµείς, το εσωτερικό µε το εξωτερικό, το βίωµα µε το όνειρο , το µέσα µε το έξω, το συνειδητό µε το ασυνείδητο. Στο κατώφλι αυτών των αναζητήσεων υπάρχει το εγώ, το εσύ, το µαζί, συνάµα, ενοποιώντας ιστορίες, ερωτήµατα συνθήκες, αναµνήσεις και στιγµές.
3. Στη ΣΥΝ κατοίκηση καταφέρατε κάτι µοναδικό! Κανένας δηµιουργός δεν υπογράφει τα έργα του στα δωµάτια, αλλά το σύνολο των έργων που συγκροτούν τη συλλογική εγκατάσταση εκπέµπει δυναµικά και σιωπηρά θα έλεγα µια µοναδική συγκλονιστική χωρική ατµόσφαιρα. Αν σας ζητούσαν να αλλάξετε ρόλο και να λειτουργήσετε ως αποδέκτες της εκθεσιακής αφήγησης, εντοπίζετε στα έργα που συνδιαλέγονται νοήµατα που πιθανόν να αποζητούν οι ΣΥΝ κάτοικοι ως νοσταλγία ενός πρωταρχικού εσωτερικού νοήµατος; ∆ώστε µας παρακαλώ συγκεκριµένα παραδείγµατα εάν θέλετε.
ΒΙΚΥ ΚΑΜΕΝΟΥ
Στα εκφραστικά µέσα της οµάδας συναντάµε στοιχεία που συνυπάρχουν στα έργα µας όπως η σύνδεση µε την παράδοση µέσα από το ύφασµα (Σκεπετζή, Καµένου), η κλωστή, που τη συναντάµε στα έργα της Χρυσούλας και στα κλουβιά του Γιώργη, στα έργα της ∆έσποινας η κλωστή γίνεται γραµµή και στα έργα της Σαβέλλας η γραµµή γίνεται πλεξούδα από µαλλιά. Επίσης η νοσταλγία και η µνήµη συν-υπάρχουν σε πολλά έργα από τις ασπρόµαυρες φωτογραφίες του Κωστή και του Γιώργη, στις έγχρωµες φωτογραφικές συνθέσεις της Χουρίκ, στην κούνια της Χρυσούλας, στα κεντήµατα της Σαβέλλας, στο δικό µου παιδικό φορεµατάκι κ.λ.π.
∆ΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΤΖΑΓΙΑΝΝΑΚΗ
Στόχος της συλλογικής µας εγκατάστασης είναι η δηµιουργία µίας οικίας – σπιτιού όπου κάθε δωµάτιο, κάθε γωνιά, κάθε φωνή να έχει έναν συµπληρωµατικό ρόλο ως προς το ενιαίο σύνολο ενός πραγµατικού προσωπικού χώρου, όπου ο επισκέπτης εν δυνάµει µπορεί να ταυτιστεί µε στιγµές, εικόνες µνήµες και συναισθήµατα.
Μέσα στο σπίτι µας δεν υπάρχουν αναφορές σε τίτλους έργων και ονόµατα καλλιτεχνών, διότι επιδιώξαµε η οικία µας να είναι ‘’οικεία’’ για τον θεατή, καθώς η παρουσία τίτλων και ονοµάτων χαρίζει µία ταυτότητα την οποία θεωρήσαµε, ότι θα εγκλώβιζε και ίσως να εµπόδιζε για τους επισκέπτες µας την εξέλιξη της σχέσης
“Βλέπω – παρατηρώ – οικειοποιούµαι – νιώθω – συναισθάνοµαι” που ήταν και για εµάς ένα από τα ζητούµενα της εγκατάστασης µας. Για όλο τον κόσµο που µας τίµησε µε την παρουσία του, σε αυτό το σηµείο, τους ευχαριστήσουµε ολόψυχα που µας ένιωσαν και µάλιστα µας εξιστόρησαν τη δική τουΣ εµπειρία µέσα στο σπίτι, ακούσαµε λέξεις όπως …και εγώ,…ένιωσα,…πατρικό σπίτι,…αναµνήσεις,…αγάπη,…φόβος,… συναισθήµατα, χρώµατα, ζεστασιά κ.ά. Μάλιστα η Χρυσούλα Σκεπετζή ως προάγγελος πριν στήσουµε την έκθεση µας είχε καταθέσει την ανάγκη της να νιώσει ο κόσµος ζεστασιά στο “σπίτι µας”….
4. Μιλήστε µας για τη διεργασία σύλληψης του δικού σας έργου. Η πρόκληση του ΣΥΝ επέδρασε στην επιλογή του εκφραστικού σας µέσου;
ΒΙΚΥ ΚΑΜΕΝΟΥ
Συµµετέχω στην έκθεση µε έργα δύο διαστάσεων και κατασκευές. Αφορµή για τη δηµιουργία των έργων αποτέλεσε η εσωτερική µου ανάγκη να µιλήσω για την οµορφιά της φύσης και ο προβληµατισµός µου για τα περιβαλλοντικά ζητήµατα. Τα υπόλοιπα πλάσµατα που ζουν στο φυσικό µας περιβάλλον είναι οι συν-κάτοικοι µας. Ο άνθρωπος ξεχνά πόσο σηµαντική είναι αυτή η σχέση και φέρεται κακοποιητικά. Κάθε φυσική καταστροφή επηρεάζει όλα τα είδη που συν-βιώνουν στον πλανήτη, από το µικρότερο ως το µεγαλύτερο και το πιο “έξυπνο”. Κανένα είδος, όσο ψηλά στην αλυσίδα κι αν βρίσκεται, δεν µένει ανεπηρέαστο.
Τα τέσσερα επιτοίχια φωτογραφικά κολάζ αναφέρονται στην έννοια της συν-εξέλιξης. Μέσα από τα φανταστικά ¨Family reunion¨, που διαδραµατίζονται σε ένα ά-χρονο τόπο συναντιούνται τέσσερις γυναίκες, η γιαγιά, η µητέρα µου, εγώ και η κόρη µου σε διαφορετικές φάσεις της ζωής µας. Είναι ένα σχόλιο και µια διαπίστωση ότι η επίδραση των ανθρώπων που βρίσκονται γύρω µας καθώς µεγαλώνουµε, παίζει καταλυτικό ρόλο στη διαµόρφωση της προσωπικότητας µας και σε όσα µας προσδιορίζουν ως ξεχωριστές οντότητες.
∆ΕΣΠΟΙΝΑ ΚΑΤΖΑΓΙΑΝΝΑΚΗ
Η ανάγκη µου για διαρκή διερεύνηση των ανθρωπίνων εσωτερικών και εξωτερικών δράσεων συναισθηµατικών εκδηλώσεων και καταστάσεων µε τον χρόνο δηµιούργησαν τη “µαύρη γραµµή”, η οποία εξιστορεί και αποτυπώνει τα πορτραίτα συναισθηµάτων. Η µαύρη γραµµή σχηµατίζει φιγούρες που ψιθυρίζουν, φωνάζουν ή απλά σιωπούν…, διηγούνται αλήθειες, στιγµές, γεγονότα, σκέψεις, όνειρα, ελπίδες, εναρµονισµένες σε ένα αόρατο – αέρινο περιβάλλον που αντανακλά στο υποσυνείδητο. Πορείες, συναναστροφές, συναντήσεις, συναθροίσεις, συναισθήµατα που αφορούν παράλληλα τη µονάδα και το πλήθος, καταγράφοντας ανάγκες που σέβονται την ανθρώπινη φύση, τις σχέσεις των λαών στον κόσµο, τη σχέση του ανθρώπου µε το περιβάλλον. Η µαύρη γραµµή θωρακίζεται µε τον χρόνο, ενδυναµώνεται, εξελίσσεται και πρωταγωνιστεί, εικαστικά επιζητώντας µία σύγχρονη συναισθηµατική σκιαγράφηση της ανθρώπινης ύπαρξης.
Εκ µέρους των αναγνωστών της εφηµερίδας “ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ”, σας ευχαριστούµε πολύ !
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ στον ιστότοπο του
ΦΕΣΤΙΒΑΛ https://me-qr.com/FcVAHugE
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ -ΠΗΓΕΣ
1. ∆ανάη Κυριαζίδη-Αναγνωστοπούλου, «Χωρικές µεταφράσεις της οικειότητας: το παράδειγµα της κατοικίας», Ερευνητική Εργασία, Σχολή Αρχιτεκτόνων Μηχανικών, Πολυτεχνείο Κρήτης, Χανιά, Ελλάς, 2019 https://doi.org/10.26233/heallink.tuc.81971
2. Κατάλογος ΣΥΝ κατοίκηση , Έκθεση Σύγχρονης Τέχνης 2024, 5Νοεµβρίου -6 ∆εκεµβρίου στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Τέχνης Ν.Σ. ΚΑΤΩΦΛΙ ΙΙΙ
* Οι φωτογραφίες ανήκουν στο υλικό δηµοσιότητας των συµµετεχόντων καλλιτεχνών και παραχωρήθηκεαν ευγενικά για τις ανάγκες του αφιερώµατος.
* Η Μαρία Α. ∆ρακάκη είναι επιµελήτρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής ∆ήµου Χανίων µε ειδίκευση στην πολιτισµική επικοινωνία και πολιτιστική διαχείριση
ι. https://ideonisos.gr/koufioi-anthropoi/
ii. ΧΑΝΙΩΤΙΚΑ ΝΕΑ 22/11/2022 ∆ρακάκη ΠολιτισµΩΣ Ως επίπονα ΣΥΝ, https://www.haniotika-nea.gr/os-quot-epipona-syn-quot/
