“[…]∆ιότι, αν δεν κουβαλάς την Άνοιξη µέσα σου, πρέπει να µάθεις να την χτίζεις.
Από το χειρότερο σκοτάδι στο πιο λαµπερό φως.
Μην την αφήσεις ποτέ να φύγει….
Ο∆ΥΣΣΕΑΣ ΕΛΥΤΗΣ / “Εκ του πλησίον” i
H συνάντηση εικαστικών έργων µε τη µουσική σηµατοδοτεί ανέκαθεν µια συναρπαστική αποκάλυψη πνευµατικής και αισθητικής µέθεξης, υπερβατικής δυναµικής, ειδικά όταν συντελείται στο εσωτερικό ενός ατµοσφαιρικού µνηµείου µε ισχυρές µνηµονικές εγγραφές και ενώνεται µε αλληλουχία διαλόγων έκφρασης και ερµηνείας του κύκλου όλων των προσώπων που συναντήθηκαν.
Η έκθεση «ΜΝΗΜΗ ΕΣΤΙ…» των ζωγράφων Αλιβρούβα και Αστερίου (19-28 Αυγούστου 2024) εστίασε στη δυνατότητα πρόσληψης και απόκρισης της εικαστικής δηµιουργίας τους, αναδεικνύοντας τη µοναδικότητα του δηµιουργικού διαλόγου ανάµεσα σε δύο καλλιτέχνες µε διαφορετικό εικαστικό αποτύπωµα, σε δύο επιµελητές από διαφορετικά επιστηµονικά πεδία, σε δύο οργανισµούς µε διαφορετική λειτουργία. “Στον χώρο του Καθολικού της Μονής του Αγίου Φραγκίσκου που στέγασε για πολλά χρόνια το Αρχαιολογικό Μουσείο Χανίων, ανιχνεύσαµε “ζωοδοτηµένα αποτυπώµατα του πολιτισµού στην τροχιά του βλέµµατος σε χρόνο άµεσο και χώρο παρόντα…” ii
Η εικαστική εγκατάσταση στην άδεια προθήκη του Αρχαιολογικού Μουσείου Χανίων που σήµερα φιλοξενείται σε ένα νέο αρχιτεκτόνηµα, υποδέχτηκε συνειδητά µαζί µε τα έργα «Πολυµορφία» του ∆ηµήτρη Αστερίου και «Κόκκινη σύνθεση» του Αντώνη Αλιβρούβα, αντικείµενα από τη συλλογή του Μουσείου Σχολικής Ζωής. Τεκµήρια που συνδέθηκαν µε την πρώτη ευρωπαϊκή σύµπραξη καινοτόµου σχεδίου σχολικής ανάπτυξης ανάµεσα σε δύο εθνικά προγράµµατα διαλόγου πολιτισµού και εκπαίδευσης, του προγράµµατος ΜΕΛΙΝΑ και του αντίστοιχου PATRINOS . Στο πλαίσιο του σχεδίου σχολικής ανάπτυξης µοιράστηκαν οι συµµετέχοντες εταίροι από την Ελλάδα Ισπανία Πορτογαλία και Ρουµανία Πρόγραµµα SOCRATES-COMENIUS (2003-2006) καλές πρακτικές διδακτικής µεθοδολογίας σχετικές µε τη σπουδή της αρχιτεκτονικής της γλυπτικής της ζωγραφικής. Για πρώτη φορά ιχνηλατήθηκε η κρίσιµη σηµασία της ερµηνείας στη σχολική κοινότητα µε υιοθεσίες µνηµείων µέσα από τον αέναο διάλογο της πολιτιστικής κληρονοµιάς µε τη σύγχρονη καλλιτεχνική δηµιουργία.
Η πρόταση των επιµελητών της έκθεσης για την ηµέρα των εγκαινίων 24 Αυγούστου, έφερε στον κύκλο των δρώντων προσώπων της έκθεσης τον Μανώλη Πανταζώνη µαθητή επί πτυχίω ( κιθάρα) και την καθηγήτρια του Βενιζέλειου Ωδείου Χανίων Χρύσα Σταθάκη ( πιάνο)
Oι δύο µουσικοί ερµηνευτές όχι µονάχα προσέφεραν µε µια ιδεατή µουσική συνοµιλία που ενδυνάµωσε για αρκετές ώρες, το βίωµα της σύνθεσης των τεχνών στο µνηµείο, αλλά και ασκήθηκεαν µε απόλυτη αφοσίωση και επαγγελµατισµό πολλές ώρες πριν την έναρξη, χωρίς ανάσα! Μουσικός διάλογος µνήµης,αλλά και ενεργητική ακρόαση, µουσική απόδοση µε σεβασµό από τους δύο ερµηνευτές Χρύσα και Μανώλη της ψιθυριστής συνοµιλίας του µνηµείου και των έργων τέχνης που φιλοξενούσε στον “κόρφο” του.Η ποιητική ενός εικαστικού και µουσικού διαλόγου που ανυψώθηκε σε θαυµαστή διάδραση εµψυχώτριας και και εκπαιδευόµενου, µε το µουσικό σύµπαν τους, να διεγείρει αισθητικά το θυµικό και να συντείνει στην γόνιµη σπουδή του βλέµµατος, στην επιστροφή της µνήµης στο παρόν µε τη σύνθεση ενός ξεχωριστού καθολικού έργου τέχνης!!!!
Οι χαρισµατικοί ερµηνευτές Μανώλης Πανταζώνης και Χρύσα Σταθάκη µε πολλές σπουδές ο καθένας στην Ψυχολογία και στο Πολυτεχνείο απάντησαν µε συγκίνηση και προθυµία σε κοινά ερωτήµατα για το βίωµα τους, εντός του µνηµονικού χώρου. Έχει ενδιαφέρον παρακάτω να διαβάσουµε τις δικές τους σκέψεις καθώς διαµεσολάβησαν µε την τέχνη που τόσο αγαπούν στην αισθητική εµπειρία της εικαστικής έκθεσης:
1.Την ηµέρα των εγκαινίων της εικαστικής έκθεσης ΜΝΗΜΗ ΕΣΤΙ δώσατε µε τις ερµηνείες σας µια ξεχωριστή συµβολή στη νοηµατοδότηση των έργων τέχνης της εκθεσιακής αφήγησης προσθέτοντας τον δικό σας µουσικό διάλογο για αρκετές ώρες Πώς βιώσατε εσείς αυτή την επικοινωνία µε τους παρευρισκόµενους;
ΧΡΥΣΑ
Η ηµέρα των εγκαινίων της εικαστικής έκθεσης ΜΝΗΜΗ ΕΣΤΙ ήταν για µας µια πολύ ξεχωριστή µέρα. Τα σύγχρονα έργα τέχνης, τα οποία κοσµούσαν τον υπέροχο χώρο του µουσείου, έδεσαν αρµονικά µε τους ήχους του πιάνου και της κιθάρας, µε αποτέλεσµα να προσφέρουν στο κοινό µια οπτικοακουστική τέρψη. Η επικοινωνία µε τους παρευρισκόµενους θεωρώ ότι ήταν µαγική, καθώς δεν υπάρχει τίποτα πιο όµορφο από το να βλέπεις ανθρώπους όλων των ηλικιών να συγκινούνται και να απολαµβάνουν τη µουσική που δηµιουργείς.
ΜΑΝΩΛΗΣ
Η εµπειρία της µουσικής ερµηνείας κατά την ηµέρα των εγκαινίων της εικαστικής έκθεσης ΜΝΗΜΗ ΕΣΤΙ ήταν βαθιά συγκινητική και πολυδιάστατη. Η µουσική µας δεν λειτουργούσε απλώς ως υπόκρουση, αλλά ως ένας διάλογος µε τα έργα τέχνης, δηµιουργώντας έναν κοινό χώρο όπου τέχνη και ήχος αλληλοσυµπληρώνονταν. Είχα την αίσθηση ότι η µουσική αναδείκνυε συναισθηµατικές πτυχές των έργων, προσφέροντας µια άλλη διάσταση στην ερµηνεία τους. Η επικοινωνία µε τους παρευρισκόµενους ήταν αµοιβαία: η ενέργεια που έλαβα από το κοινό και τα έργα τέχνης ενίσχυε την έµπνευση και τη δηµιουργικότητά µας, ενώ ένιωθα ότι οι θεατές αντιδρούσαν στη µουσική µε µια αµεσότητα που έδωσε ακόµη µεγαλύτερο βάθος στην εµπειρία. Ήταν ένας ζωντανός διάλογος τέχνης και ήχου, µε αµοιβαία ανταλλαγή συναισθηµάτων και νοηµάτων.
2.Η σύγχρονη εικαστική έκφραση, αλλά και η πολιτιστική κληρονοµιά πώς πιστεύετε ότι θα µπορούσαν να συναντήσουν την τέχνη της µουσικής?
ΧΡΥΣΑ
Η σύγχρονη εικαστική έκφραση και η πολιτιστική κληρονοµιά µπορούν να συναντήσουν την τέχνη της µουσικής µέσα από µία πολυσχιδή συνεργασία, όπου η µία µορφή της τέχνης εµπνέει και συµπληρώνει την άλλη. Η µουσική, ως καθολική γλώσσα όλων των συναισθηµάτων, δύναται να αναδείξει τις εικαστικές δηµιουργίες, προσδίδοντας ηχητική διάσταση στις εικόνες. Παράλληλα, η πολιτιστική κληρονοµιά µπορεί να εµπνεύσει νέες µουσικές συνθέσεις, οι οποίες θα αναπαριστούν ιστορικές και παραδοσιακές αφηγήσεις. Εποµένως, ο διάλογος µεταξύ εικαστικής τέχνης και µουσικής είναι πολύ σηµαντικός, καθώς µέσω αυτού αναδεικνύονται κοµµάτια του παρελθόντος µε τρόπο σύγχρονο και διαχρονικό.
ΜΑΝΩΛΗΣ
. Η σύγχρονη εικαστική έκφραση και η πολιτιστική κληρονοµιά µπορούν να συναντήσουν τη µουσική µέσα από έναν δηµιουργικό διάλογο που ενώνει διαφορετικές µορφές τέχνης. Η εικαστική τέχνη, µε τη δύναµη της εικόνας, και η µουσική, µε την αµεσότητα του ήχου, µοιράζονται την ικανότητα να προκαλούν συναισθήµατα και σκέψεις. Μέσα από εκθέσεις και παραστάσεις, αυτές οι δύο τέχνες µπορούν να συνυπάρχουν και να αλληλοσυµπληρώνονται, προσφέροντας µια ολοκληρωµένη αισθητική εµπειρία. Η πολιτιστική κληρονοµιά, µέσω της µουσικής και των εικαστικών τεχνών, µπορεί να αναβιώσει και να επανερµηνευτεί µε σύγχρονο τρόπο, ενθαρρύνοντας τη διατήρηση και την ανανέωση των παραδόσεων. Η µουσική, ως κοινή γλώσσα, µπορεί να συνδέσει το παρελθόν µε το παρόν, προσφέροντας νέες προοπτικές και εµπειρίες στον σύγχρονο άνθρωπο.
3.Οι ερµηνευτικές εκδοχές µιας εικαστικής αναπαράστασης µπορούν να αποτελέσουν την αφόρµηση για την προσέγγιση των έργων τέχνης, µε γνώµονα το προσωπικό πολιτιστικό κεφάλαιο του κάθε αποδέκτη Οι επιλογές των συνθέσεων που αποδώσατε µε ποιο κριτήριο έγιναν? Οι δικές σας µνηµονικές εγγραφές από το µνηµείο, έπαιξαν ρόλο στην ερµηνεία σας στις επιλογές σας εκείνο το βράδυ?
ΧΡΥΣΑ
Οι επιλογές των κοµµατιών έγιναν µε τέτοιον τρόπο, ώστε µέσω των µελωδιών µας να µπορέσουν οι ακροατές να ταξιδέψουν, να βιώσουν έντονα συναισθήµατα και να συνδεθούν καλύτερα µε την πολιτισµική µας κληρονοµιά. Επίσης, οι συνθέσεις που επιλέξαµε, φροντίσαµε να “επικοινωνούν” µε τα έργα τέχνης, έτσι ώστε η ατµόσφαιρα της βραδιάς εκείνης να εµπλουτιστεί από υπέροχες µουσικές µελωδίες. Οι δικές µου µνηµονικές εγγραφές από το µνηµείο έπαιξαν σηµαντικό ρόλο στην ερµηνεία µου, καθώς αυτές ήταν που καθόρισαν το ύφος της µουσικής µου παρουσίασης
ΜΑΝΩΛΗΣ
Οι επιλογές των συνθέσεων που αποδώσαµε κατά τη διάρκεια της εικαστικής έκθεσης βασίστηκαν τόσο στη θεµατική της έκθεσης όσο και στις προσωπικές µας µνηµονικές εγγραφές. Η έννοια της «µνήµης» που χαρακτήριζε τα έργα τέχνης µας ώθησε να επιλέξουµε µουσικά κοµµάτια που αντηχούν παρόµοια συναισθήµατα και αναµνήσεις, αναδεικνύοντας την πολυπλοκότητα της σχέσης µε το παρελθόν. Οι συνθέσεις επιλέχθηκαν µε κριτήριο την ικανότητά τους να συνοµιλούν µε τα έργα τέχνης, να ενισχύουν το συναισθηµατικό τους φορτίο και να εµπλουτίσουν την ατµόσφαιρα της βραδιάς µε πλούσιες µελωδίες. Οι δικές µου εµπειρίες και µνηµονικές καταγραφές από το µνηµείο σίγουρα επηρέασαν την ερµηνεία µου, καθώς οι αναµνήσεις αυτές διαµόρφωσαν το πλαίσιο µέσα στο οποίο ένιωσα και αποτύπωσα τη µουσική µου απάντηση.
4.Πώς θα σχολιάζατε αυτή τη ρήση του Πλάτωνα στη δική σας σχέση µε τη µουσική
«Η µουσική δίνει ψυχή στις καρδιές και φτερά στη σκέψη …»
ΧΡΥΣΑ
Η ρήση του Πλάτωνα, «Η µουσική δίνει ψυχή στις καρδιές και φτερά στη σκέψη»,εκφράζει την ουσία της µουσικής ως µια δύναµη που ενισχύει την εσωτερική µας ύπαρξη και διευρύνει τον πνευµατικό µας ορίζοντα. Στη δική µου σχέση µε τη µουσική, αυτή η φράση αντικατοπτρίζει την ικανότητα της τέχνης αυτής να ζωντανεύει ακόµα και τις πιο ενδόµυχές µας σκέψεις. Αυτό συµβαίνει διότι όταν ακούµε ή δηµιουργούµε µουσική η καρδιά µας γεµίζει µε συναισθήµατα, ενώ ταυτόχρονα η σκέψη µας απελευθερώνεται. Η µουσική, λοιπόν, γίνεται ένας δίαυλος σύνδεσης ανάµεσα στο συναίσθηµα και τη νόηση, δίνοντας ζωή και κίνηση στην ψυχή και το νου.
ΜΑΝΩΛΗΣ
. Η ρήση του Πλάτωνα ότι «Η µουσική δίνει ψυχή στις καρδιές και φτερά στη σκέψη» εκφράζει µε ακρίβεια τη βαθιά επίδραση που έχει η µουσική στην ανθρώπινη εµπειρία, και αντικατοπτρίζει τη δική µου σχέση µε αυτήν. Η µουσική έχει τη µοναδική ικανότητα να αγγίζει την ψυχή, προκαλώντας συναισθήµατα και αναµνήσεις που ίσως δεν µπορούν να εκφραστούν µε λόγια. Παράλληλα, λειτουργεί ως ερέθισµα για τη σκέψη, απελευθερώνοντας τη φαντασία και ανοίγοντας νέους ορίζοντες. Για µένα, η µουσική είναι ένα µέσο επικοινωνίας που ενώνει το συναίσθηµα µε τη διανοητική διαδικασία, δίνοντάς µου τη δυνατότητα να εκφράσω βαθύτερες σκέψεις και εσωτερικές καταστάσεις. Όπως λέει και ένα άλλο ρητό, η µουσική είναι η τέχνη που εκφράζει το ανέκφραστο και µε αυτή την έννοια δίνει φτερά στη σκέψη.
5.Αξιοποιείτε την µουσική ως µέσο ενδοσκόπησης και ιχνηλάτησης του δικού σας ψυχισµού;
ΧΡΥΣΑ
Βεβαίως, αξιοποιώ τη µουσική ως µέσο ενδοσκόπησης και ιχνηλάτησης του ψυχισµού µου. Η µουσική έχει τη µοναδική ικανότητα να ενεργοποιεί βαθύτερες συναισθηµατικές και νοητικές διεργασίες, επιτρέποντάς µου να εξερευνώ τον εσωτερικό µου κόσµο, µε τρόπους που οι λέξεις από µόνες τους δεν µπορούν να επιτύχουν. Μέσα από τις νότες και κατ επέκταση τις µελωδίες, καταφέρνω να κατανοώ καλύτερα τις σκέψεις µου, να ανακαλύπτω κρυφές πτυχές του εαυτού µου και να επεξεργάζοµαι τα συναισθήµατά µου. Η µουσική, εποµένως, λειτουργεί ως ένα εργαλείο που µου επιτρέπει να εµβαθύνω στον ψυχισµό µου και να βρίσκω νόηµα σε προσωπικές εµπειρίες και καταστάσεις.
ΜΑΝΩΛΗΣ
Ναι, η µουσική αποτελεί για µένα ένα πολύτιµο µέσο ενδοσκόπησης και ιχνηλάτησης του ψυχισµού µου. Μέσα από τη δηµιουργία και την ερµηνεία µουσικών κοµµατιών, µπορώ να εξερευνήσω βαθύτερες σκέψεις, να ανακαλύψω πλευρές του εαυτού µου και να αποτυπώσω συναισθήµατα που δεν εκφράζονται εύκολα µε λόγια. Παράλληλα, µου επιτρέπει να επεξεργαστώ καταστάσεις, να αναζητήσω νοήµατα και να βρω ισορροπία σε δύσκολες στιγµές. Μέσα από τη µουσική αναζητώ όχι µόνο την έκφραση, αλλά και την κατανόηση του εαυτού µου, την ερµηνεία των βαθύτερων σκέψεων και συναισθηµάτων µου.
6. Η τέχνη της µουσικής είναι άυλη, µας συγκινεί,ενεργοποιεί συνειρµούς , εµπνέει …
«Συχνά σκέφτοµαι µε µουσική υπόκρουση. Ζω τους οραµατισµούς µου µέσα στη µουσική. Βλέπω τη ζωή µου µέσα από ένα µουσικό πρίσµα. Αντλώ τις µεγαλύτερες χαρές της ζωής µέσα από τη µουσική»έχει πει ο Albert Einstein .. Ποιο είναι το δικό σας µήνυµα για τη µουσική για τους αναγνώστες της εφηµερίδας ΧΝ, αλλά και για όλους όσοι διαβάσουν τον διάλογο µας?
ΧΡΥΣΑ
Η µουσική είναι για µένα µια παγκόσµια γλώσσα που υπερβαίνει τα σύνορα της λογικής και της γλώσσας, µιλώντας κατευθείαν στην ψυχή. Είναι ένα µέσο που µας επιτρέπει να περιγράψουµε συναισθήµατα και σκέψεις που δύσκολα εκφράζονται µε λόγια. Η µουσική µπορεί να εµπνέει και να ενώνει τους ανθρώπους, καθώς δηµιουργεί κοινές εµπειρίες και συναισθήµατα. Όπως και η επιστήµη για τον Αϊνστάιν, έτσι και η µουσική για µένα είναι ένας τρόπος να βλέπω και να κατανοώ τον κόσµο, να βρίσκω αρµονία µέσα στο χάος και να ανακαλύπτω την οµορφιά ακόµα και στις πιο δύσκολες στιγµές. Άλλωστε, αγαπητοί µας αναγνώστες, η µουσική είναι η πιο δυνατή µορφή µαγείας.
ΜΑΝΩΛΗΣ
Η µουσική είναι µια παγκόσµια γλώσσα που συνδέει ανθρώπους, συναισθήµατα και σκέψεις πέρα από τα σύνορα του χρόνου και του χώρου. Όπως είπε και ο Albert Einstein, η µουσική έχει τη δύναµη να συνοδεύει τη σκέψη µας, να µας εµπνέει και να δίνει νόηµα στη ζωή µας. Προσωπικά, τη βιώνω ως έναν τρόπο έκφρασης που µε αγγίζει σε βάθος, µε συγκινεί και µε ενώνει µε τον εσωτερικό µου κόσµο αλλά και µε τους άλλους ανθρώπους. Μέσα από τη µουσική αντλώ χαρά, δύναµη στις δύσκολες στιγµές, στήριγµα σε περιόδους αβεβαιότητας, και µια αίσθηση πληρότητας που δεν µπορεί να βρεθεί αλλού.
Το µήνυµά µου προς τους αναγνώστες είναι να αφήσουν τη µουσική να τους αγγίξει, να την αγκαλιάσουν ως ένα µέσο προσωπικής έκφρασης και ενδοσκόπησης. Η µουσική µπορεί να µας καθοδηγήσει σε δύσκολες στιγµές, να φωτίσει τις πιο σκοτεινές µας σκέψεις και να µας γεµίσει µε έµπνευση και ελπίδα. Είναι µια διαρκής πηγή χαράς και δύναµης, που, αν της επιτρέψουµε, µπορεί να µας βοηθήσει να δούµε τη ζωή µέσα από ένα διαφορετικό, πιο ουσιαστικό πρίσµα. Ας ανοίξουµε τις ψυχές µας και ας την αφήσουµε να µας οδηγήσει.
Εγκάρδιες ευχαριστίες στους δύο δηµιουργούς για τις ερµηνείες που µας χάρισαν απλόχερα εκείνο το βράδυ και καλή επιτυχία στους επόµενους βηµατισµούς τους
Πολλές ευχαριστίες στον Πρόεδρο του Βενιζέλειου Ωδείο Χανίων, Ιωάννη Αντωνογιαννάκη, για την ευγενική παραχώρηση του πιάνου στον εκθεσιακό χώρο.
* Οι φωτογραφίες είναι ερασιτεχνικές λήψεις που προσφέρθηκαν από το κοινό.
ΑΝΑΦΟΡΕΣ-ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ
ii Η έκθεση υλοποιήθηκε µε την συνέργεια του Μουσείου Σχολικής Ζωής και της Εφορείας Αρχαιοτήτων Χανίων στο πλαίσιο του επιστηµονικού εγχειρήµατος του Μουσείου µε τον τίτλο “ΠΡΟΫΠΟΘΕΣΗ ∆ΥΟ” ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΕΚΘΕΣΗΣ ∆ρακάκη Μ-Ορφανίδης Γ. βλ. αναλυτικά στον δίγλωσσο κατάλογο https://school-life.gr/mnimi-esti/
