«Mία φωτογραφία ζει, έχει ολόκληρη δική της δράση, συνυφασµένη µε τη ζωή του θεατή, όπως ένα φλουρί, ένα κρύσταλλο, ή ένα γάντι»
Ανδρέας Εµπειρίκος1
Ο Μανώλης Μετζάκης είναι ένας καλλιτέχνης που υπηρετεί µε αφοσίωση την τέχνη της φωτογραφίας. Αέναα δηµιουργεί, ταξιδεύει, εξελίσσει, επικοινωνεί και ιχνηλατεί µε πάθος τη δυναµική και τις αξιακές και αισθητικές ποιότητες της καλλιτεχνικής διεργασίας της φωτογραφίας. ∆εν χρειάζεται ιδιαίτερες συστάσεις γιατί έχει παράξει σπουδαίο καλλιτεχνικό και εκπαιδευτικό έργο, είναι όµως λακωνικός και εξαιρετικά σεµνός στη συνοµιλία του, γιατί κυρίως προτάσσει ως εκφραστικό του κώδικα, τον φακό του!!!
«Μια χαρισµατική προσωπικότητα που κατέχει επάξια τον τίτλο ‘‘Πολίτης του κόσµου’’, ένας δηµιουργός από το Ηράκλειο που η αγάπη του προς την επιστήµη των µαθηµατικών,αλλά και η φυσική ροπή του στον χώρο της φωτογραφικής τέχνης τον έχει φέρει, στο ψηλότερο βάθρο της παγκόσµιας ανάδειξης της όγδοης τέχνης, της φωτογραφικής Τέχνης. Ο κος Μετζάκης πλέον βρίσκεται διαρκώς µε µια βαλίτσα στο χέρι, πρεσβευτής, της πιο προσιτής αλλά και ταυτόχρονα δυναµικής µορφής Τέχνης, αυτής της φωτογραφίας, που όπως µας λέει ο ίδιος, η αφήγηση αλλά και η δήλωση µιας αξίας ή µιας ιδέας, µέσω του φακού, µπορεί να αγγίξουν και να ευαισθητοποιήσουν, επηρεάζοντας τον κόσµο. Πρόεδρος σήµερα της Παγκόσµιας Φωτογραφικής Εταιρείας GPU, (Global Photographic Union) δηλώνει πως µη κερδοσκοπικά, αφιερώνει τον εαυτό του, στην ανάδειξη της φωτογραφικής τέχνης. Την προωθεί ως διοργανωτής ο ίδιος ή συµµετέχει ως κριτής σε ελληνικούς αλλά και παγκόσµιους διαγωνισµούς και βέβαια, όχι τυχαία…».2
Τα φωτογραφικό του βλέµµα βαθύτατα ανθρωποκεντρικό, επιτυγχάνει να κατακτά την προσήλωση, τη συγκίνηση, και τον θαυµασµό του αποδέκτη του κάδρου του, ακόµη και αν τα στοιχεία της σύνθεσης του χαρτογραφούν µια φαινοµενικά τυπική συνοµιλία προσώπων.
Ο Μανώλης Μετζάκης έχει καθιερωθεί ως φωτογράφος πλατό, αναδεικνύοντας µέσα από την Τέχνη και την καινοτόµο τεχνική του, σε ταινίες όπως ο ‘‘El Greco’’, ‘‘Καζαντζάκης’’ και το 2023 ‘‘Καπετάν Μιχάλης’’, την πολιτισµική και ιστορική δύναµη της χώρας µας και ιδιαίτερα της Κρήτης. Χρόνια στο Ηράκλειο τα έργα του συντρόφευαν τους περιπατητές της πόλης του Ηρακλείου καθώς παρουσιαζόταν ως µνήµη των γυρισµάτων της ταινίας EL GRECO µε άρτια αισθητική λεπτοµέρεια φωτογραφικά του έργα σε υπαίθρια έκθεση στα Νεώρια στο λιµάνι της πόλης .
Είναι γεγονός αναµφισβήτητο για όποιον έρχεται σε επαφή µε τη δουλειά του ότι καταφέρνει µε δεξιοτεχνία να συλλάβει και να φωτίσει τα πολλαπλά επίπεδα του οπτικού κώδικα προβάλλοντας την ένταση του συναισθήµατος που αναδύεται από τη γλώσσα του σώµατος των πρωταγωνιστών του κάδρου του. Η έκφραση του ψυχισµού τους που κάνει µορφές και περιεχόµενα να µην πειθαρχούν στην αδράνεια και την επιβεβληµένη στατικότητα, συγκροτούν φόρµες υπερβατικές µε λυρική χρωµατική διάχυση,Κάθε ακίνητη εικόνα του, απελευθερώνει µια ιδιαίτερη εκφραστική δυναµική που λειτουργεί ως δοµικό υλικό για τη συγκρότηση µιας ριζικά διαφορετικής οντολογίας, µιας αντίληψης του τοπίου, του χρόνου, της ύλης. Τα έργα του δικαιωµατικά ενεργοποιούν τη σπουδή του βλέµµατος του κοινού του, διεγείροντας αισθητικά και αβίαστα το θυµικό. Αναδεικνύουν χαρισµατικά οπτικές δηλώσεις “αεί παρούσες” που αποζητούν δικαίωση και συνευθύνη στον χωροχρόνο της ιστορικής παρακαταθήκης, ως κοινωνική συνδιαλλαγή του δηµιουργού µε τους πρωταγωνιστές του κάδρου του.
Ένας συναρπαστικός διάλογος του καλλιτέχνη Μετζάκη και µια νοηµατοδότηση που αναδεικνύει δικά του αξιακά φίλτρα. Σηµαινόµενα. που αποκαλύπτουν ενίοτε αιφνίδια, ενδιαφέρουσες οπτικές της κινηµατογραφικής γλώσσας µε το δικό του φως που απελευθερώνει µοναδικά τη φαντασία και προεκτείνει ιδεατά τη δράση της πολιτισµικής αναπαράστασης στην οποία εστιάζει µε τον φακό του. Τα έργα του λες και εκτείνονται µοναδικά και συσπειρώνονται ταυτόχρονα… Ενεργοποιούν έτσι αβίαστα την προσοχή και ασκούν θαυµαστά την πρόσληψη και απόκριση των αποδεκτών τους.
Ένας δηµιουργός που νοηµατοδοτεί την εικαστική τέχνη του, ως συνοδοιπόρο µε την επιστήµη, είναι φανερό ότι δεν µένει στο άµεσα ορατό. Για τον Μανώλη Μετζάκη η “τέχνη του οράν και του θεάσθαι” που τον µαγεύει, µαζί µε την µαθηµατική σκέψη που αποτελεί την άλλη του σπουδή, τεκµηριώνουν το εκφραστικό αποτύπωµα των έργων του σε διαχρονικές πολιτισµικές συνηχήσεις µε θαυµαστή έκφραση βάθους και πάντα επιδέξια διαχείριση του σηµείου λήψης και του φωτός!!!!
Η Περιφέρεια Κρήτης µαζί µε την Ελληνική Καλλιτεχνική Φωτογραφία διοργάνωσαν έκθεση φωτογραφίας στην Αίθουσα Εκδηλώσεων «Μίκης Θεοδωράκης» στα Χανιά, µε θέµα: «Νίκου Καζαντζάκη: Ο Καπετάν Μιχάλης»Η έκθεση σηµείωσε µεγάλη επισκεψιµότητα . Αποτελείται από φωτογραφίες που τραβήχτηκαν κατά την διάρκεια των γυρισµάτων της ταινίας του σκηνοθέτη κ. Κώστα Χαραλάµπους «Ο Καπετάν Μιχάλης» από τον κ. Μετζάκη Μανώλη καθηγητή µαθηµατικών – φωτογραφίας και τον Γιώργο Παπαδάκη υπάλληλο Α∆ΜΗΕ, ηλεκτρολόγο-φωτογράφο, που είχε φιλική συµµετοχή.Με αφορµή τη συγκεκριµένη έκθεση που αποτελείται από 100 µεγάλες φωτογραφίες διαστάσεων 50χ70 και προγραµµατίζεται να ταξιδέψει και σε πολλούς άλλους σταθµούς στη χώρα µας ,ο διάλογος µας παρακάτω σε µια σύντοµη επιγραµµατική λεκτική επαφή µε τον άοκνο δηµιουργό ταξιδευτή της εικόνας και του βλέµµατος Μανώλη Μετζάκη:
«Η ψευδαίσθηση µιας ακριβούς περιγραφής ενός κοµµατιού χρόνου και χώρου». Αυτός είναι ο ορισµός της φωτογραφίας κατά τον σηµαντικό Αµερικανό φωτογράφο Garry Winogrand.Ο δικός σας ορισµός για την τέχνη της φωτογραφίας µετά από τόση µεγάλη εµπειρία και αναρίθµητες διακρίσεις?
Είναι η τέχνη αλλά και επιστήµη της δηµιουργίας οπτικών εικόνων µέσω της αποτύπωσης του φωτός µε την χρήση ειδικών συσκευών τις οποίες ονοµάζουµε φωτογραφικές µηχανές.
Αναπαράγει στο άπειρο αυτό που έχει συµβεί µία µόνο φορά. ∆ηλαδή επαναλαµβάνει µε µηχανικά µέσα εκείνο που δεν µπορεί ποτέ πια να επαναληφθεί υπαρξιακά.
Ο φωτογραφικός κώδικας στον κινηµατογράφο υπόκειται σε περιορισµούς κατά τη γνώµη σας?
Όχι, µπορεί η φωτογραφία να χρησιµοποιηθεί στο σύνολο της για τις ανάγκες της ταινίας
Ποιος είναι ο ρόλος της φωτογραφίας σε µια εποχή που κατακλύζεται από νέα τεχνολογικά µέσα
Η φωτογραφία παραµένει η ίδια, απλά αλλάζει ο τρόπος και το µέσο…..
Τόσο ο κινηµατογράφος όσο και η φωτογραφία αξιοποιούν την οπτική αφήγηση Πώς θα προσδιορίζατε τις οµοιότητες και διαφορές τους?
Οι οµοιότητες είναι ότι χρησιµοποιούν και οι δύο τα ίδια µέσα.
ΜΗΧΑΝΕΣ ΛΗΨΕΙΣ
-ΦΑΚΟΙ
-ΦΙΛΜ-ΚΑΡΤΕΣ
-ΤΡΙΠΟ∆Α
-ΦΩΤΙΣΤΙΚΑ
-ΑΝΑΚΛΑΣΤΗΡΕΣ
-ΛΟΙΠΑ ΦΩΤΟΓΡΑΦΙΚΑ ΑΞΕΣΟΥΑΡ
Μερικές διαφορές τους είναι: Η φωτογραφία περιγράφει και ο κινηµατογράφος αφηγήται. Αυτή είναι και η µεγαλύτερη διαφορά τους. Η φωτογραφία είναι µια στιγµή του χρόνου.
Η φωτογραφία ορίζει πιο ουσιαστικά τον χρόνο αφού αυτός περικλείεται στην φωτογραφική στιγµή. Ο κινηµατογράφος είναι η συνεχής εξέλιξη του χρόνου, έχει
Νοηµατική συνέχεια.
Φωτογραφία
Μη διάρκεια και Ακινησία
Κινηµατογράφος
∆ιάρκεια και κίνηση
Η φωτογραφία δεν ταυτίζεται µε τα προηγούµενα ή τα επόµενα καρέ
Στον κινηµατογράφο τα καρέ έχουν άµεση σχέση και το ένα εξαρτάται από το άλλο
Ποιο ήταν το κίνητρο σας για την χαρτογράφηση των σκηνών του ΚΑΠΕΤΑΝ ΜΙΧΑΛΗ Το έχετε πραγµατοποιήσει ξανά µε άλλη κινηµατογραφική ταινία Γιατί ?
Η έκθεση – ξενάγηση στα χρόνια του Καπετάν Μιχάλη αναφέρεται και περιγράφει την κατάσταση που επικρατούσε την εποχή εκείνη στο νησί µας και την προσπάθεια να ελευθερωθεί από τον Τουρκικό ζυγό από µερικούς «κουζουλούς», όπως τους αποκαλεί στο βιβλίο του ο Μεγάλος Συγγραφέας, δηµοσιογράφος, µυθιστοριογράφος, ποιητής, φιλόσοφος, που αναγνωρίζεται παγκοσµίως ως ένας από τους σηµαντικότερους σύγχρονους Έλληνες λογοτέχνες και ως ο περισσότερο µεταφρασµένος παγκοσµίως. Ο Νίκος Καζαντζάκης!
Παρακολουθώντας τα γυρίσµατα της ταινίας η οποία γυρίστηκε εξ’ ολοκλήρου στην Κρήτη, επιχειρώ µέσα από τις φωτογραφίες µου να µεταφέρω στον θεατή την ατµόσφαιρα εκείνης της περιόδου και να τον κάνω να αισθανθεί την αγωνία αλλά και την αγάπη όλων αυτών που µε τον ένα ή τον άλλο τρόπο πολέµησαν για την λευτεριά του νησιού.
Μία δύσκολη επιλογή φωτογραφιών που έγινε µέσα από ένα µεγάλο αρχείο χιλιάδων λήψεων που τραβήχτηκαν κατά την διάρκεια των γυρισµάτων. Ναι έχω κάνει την φωτογραφία πλατό στις ταινίες του Γιάννη Σµαραγδή Ελ Γκρέκο και Καζαντζάκης.
Ποιοι είναι οι επόµενοι σταθµοί της έκθεσης σας?
Θα πάει ακόµα σε αρκετά µέρη σε Ελλάδα και εξωτερικό. Παρακαλώ δείτε περισσότερα στην ιστοσελίδα µου.
ΣΑΣ ΕΥΧΑΡΙΣΤΟΥΜΕ ΠΟΛΥ!
*Ευχαριστώ πολύ τον πολυβραβευµένο ∆ΑΣΚΑΛΟ της τέχνης της Φωτογραφίας Μανώλη Μετζάκη για την εµπιστοσύνη του και τον πολύτιµο χρόνο που µου αφιέρωσε στον διάλογο µας
Οι φωτογραφίες παραχωρήθηκαν για τις ανάγκες του αφιερώµατος από τον ίδιο
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ∆ΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ
• www.metzakis.gr
• https://www.zarpanews.gr/quot-nikoy-kazantzaki-o-kapetan-michalis-quot-ekthesi-fotografias-sta-chania/
• https://www.facebook.com/metzakis.gr/
• https://www.youtube.com/watch?v=cQJkvMUbW3Y
• https://maleviziotis.gr/2024/11/02/manolis-metzakis-mathimatikos-protoporos-dimiourgos-sti-fotografiki-techni-mia-synentefxi-ef-olis-tis-ylis/
• https://www.heraklion.gr/agenda/photografia/66630.html
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ-ΠΗΓΕΣ
1. https://itzikas.wordpress.com/2015/11/14/%CF%80%CE%B5%CF%82-%CF%84%CE%BF-%CE%BC%CE%B5-%CF%80%CE%BF%CE%AF%CE%B7%CF%83%CE%B7-124%CE%BF-%CF%86%CF%89%CF%84%CE%BF%CE%B3%CF%81%CE%B1%CF%86%CE%AF%CE%B1/
2. https://maleviziotis.gr/2024/11/02/manolis-metzakis-mathimatikos-protoporos-dimiourgos-sti-fotografiki-techni-mia-synentefxi-ef-olis-tis-ylis/
*Η Μαρία Α. ∆ρακάκη είναι Επιµελήτρια του Μουσείου Σχολικής Ζωής µε ειδίκευση στην Πολιτισµική Επικονωνία και Πολιτιστική διαχείριση
