Ως το νόημα του εαυτού

«Γίνε αυτό που είσαι!»
Φρίντριχ Νίτσε

Η ολοκλήρωση μιας χρονιάς εκκινεί πάντα διεργασίες αναστοχασμού, ενδοσκόπησης, διερεύνησης και αξιολόγησης του ταξιδιού του εαυτού μας, στον χώρο και τον χρόνο. Είναι μια διαδικασία που επιδιώκει συνειδητά ή και ασυνείδητα, να προσδιορίσει και να αξιολογήσει την πορεία μας, τις επιλογές μας, τους στόχους μας, αλλά και να προσδώσει το νόημα της ζωής μας στα επόμενα βήματα.
Στην απόπειρα χαρτογράφησης των σταθμών του δρώντα εαυτού μας καθοριστικό ρόλο παίζει ο εσωτερικός μας εξοπλισμός, η εσωτερική συγκρότηση του εαυτού μας, το πώς έχει καταχωρήσει στα κλειστά αρχεία του μυαλού μας, το νόημα της ζωής. Είναι ένας εσωτερικός ανιχνευτής που μας καθορίζει αθόρυβα. Η πεποίθηση ότι η ζωή έχει νόημα για μας συνδέεται με μια κρίσιμη σχέση με την κατοικία, τον χώρο που διαμορφώνεται μέσα στον χρόνο το εγώ μας, η ταυτότητα μας και συντελείται η εξατομίκευση μας.
«Σαν το σπίτι μας» είναι μια φράση που υπονοεί εστιασμένη οικειότητα, συναισθήματα ασφάλειας και ενσώματης εμπειρίας, βιωμένο χώρο , προστατευμένο εσωτερικό τοπίο, αλλά και ενθυμήματα απτικής μνήμης ατμόσφαιρα συγκίνησης , περιβάλλον αυτοπραγμάτωσης.
Αφορμή για τη γνωριμία μου με τη δημιουργό Τζωρτζίνα Αντρέι στάθηκε η εικαστική της εγκατάσταση στο πλαίσιο της διοργάνωσης TEDx 2019 στα Χανιά που ήταν αφιερωμένη στο «ΝΟΗΜΑ». Η συγκίνηση που μου δημιούργησε το έργο της, προφανώς βασίστηκε στην οικειότητα που εξέπεμψαν οι λέξεις πάνω στα διαφορετικά επίπεδα χαρτιού της σύνθεσης της. Η αυθόρμητη προσπάθεια μου να κυνηγήσω τις λέξεις και να αδράξω το νόημα τους, λίγο πριν χαθούν στην κίνηση που δημιουργούσε ευρηματικά ο φωτισμός, μου δημιούργησε μια εντυπωσιακή αίσθηση οικειότητας. Η ερμηνεία αυτής της οικειότητας που εξέπεμψε το έργο της προς εμένα, τώρα που η δημιουργός μου αποκάλυψε το θεωρητικό υπόβαθρο του, μου επιβεβαίωσε την σχέση μου με τον γραπτό λόγο που από μικρό παιδί είναι για μένα ένα ψυχολογικό κατώφλι που με αποφορτίζει. Η σύνδεση μου με την γραφή ανέκαθεν πολύ νωρίς στο σπίτι σαν μικρό παιδί και σήμερα, λειτουργεί ως ψυχολογικός διαμεσολαβητής με την ενδόμυχη ζωή μου..
Και αμέσως μετά θέλησα να μάθω περισσότερα…
Η εγκτατάσταση της Τζωρτζίνας Αντρέι δημιουργήθηκε στο πλαίσιο της μεταπτυχιακής της έρευνας της, σχετικά με το νόημα του σπιτιού και τις σχέσεις του με την ανθρώπινη ψυχή από χωρική και ψυχολογική άποψη. Όλα τα σχέδια έγιναν γι αυτή την μελέτη αποκλειστικά από τη συγγραφέα του έργου που φέρει τον τίτλο «ΗΟ(Me) : Tracing the self (Ιχνογραφώντας το εγώ)». Eκτός από το πολύ ενδιαφέρον περιεχόμενο και τα σχέδια του, έχει μια πολύ πρωτότυπη παρουσίαση, αποτελεί στην ουσία ένα μοναδικό έργο τέχνης-βιβλίο με βάση το δέσιμο του τις υφές του, τα χρώματα και τα σχήματα των σελίδων του που η ίδια έχει επιμεληθεί εξ ολοκλήρου..
Η Τζωρτζίνα Αντρέι μιλώντας για τη δουλειά της και τις σπουδές της μου αποκάλυψε στη συνέχεια :
«Γεννήθηκα και μεγάλωσα στα Χανιά. Σπούδασα αρχιτεκτονική στη Θεσσαλονίκη (ΑΠΘ), με Erasmus σε Φλωρεντία, πρακτική στο πανεπιστήμιο του Ντελφτ και μεταπτυχιακό στο Interior Design στη σχολή καλών τεχνών της Γλασκώβης (GSA).Στην διάρκεια του μεταπτυχιακού ερεύνησα το θέμα της ψυχολογικής διάστασης του χώρου αλλά και της χωρικής διάστασης της ψυχολογίας, πάντα με εικαστική ματιά, στο οποίο σκοπεύω να εμβαθύνω και περαιτέρω στο μέλλον.
Σκοπός της διπλωματικής ήταν να εκφραστεί η σημαντική σχέση της ιδέας της κατοικίας με τον ψυχισμό του ανθρώπου, στον τρόπο που αυτή βιώνεται χωρικά και ψυχικά, δηλαδή σαν μία προβολή του εσωτερικού κόσμου του χρήστη στο εξωτερικό περιβάλλον. Γίνεται μια πρόταση αναπαράστασης της κατοικίας χωρικά, ως συναίσθημα πια, σαν ένας νοητός εσωτερικός χώρος δίχως όρια, εκφράζοντας το πώς το σπίτι αλλάζει μαζί μας και μέσα μας. Στόχος ήταν η ευαισθητοποίηση των αναγνωστών σε μία πιο θεωρητική και αναλυτική αντίληψη του χώρου, με ταυτόχρονα πολύ χρήσιμες δυνητικά εφαρμογές.
Γιατί πέρα από τον πρακτικό χώρο, υπάρχει ένα ευρύ φαντασιακό φάσμα που συνήθως αγνοούμε και που μόνο αυτό μπορεί να εμπλουτίσει με νέες δυνατότητες το δομημένο περιβάλλον. Όπως αναφέρει ο Schopenhauer “ο κόσμος είναι η φαντασία μου· όσο μεγαλύτερη ικανότητα έχω να μικρογραφώ τον κόσμο, τόσο καλύτερα τον κατέχω”. To θέμα, προέκυψε από την αρχική αναζήτηση των στοιχείων που μας κάνουν να αισθανόμαστε ¨σαν το σπίτι μας¨ και τι αυτό σημαίνει.
Όσο όμως προχωρούσε η έρευνα, τόσο ταυτιζόταν το σπίτι με την έννοια του εγώ και με αυτή τη συλλογιστική προέκυψε ο τίτλος Ηο(me). Με μία πρόταση ο Victor Hugo δείχνει αυτή την ουσιαστική σχέση : ¨για τον Κουασιμόδο, ο καθεδρικός υπήρξε αυγό, φωλιά, σπίτι, χώρα και σύμπαν¨. Αλλά δεν είναι το αυγό κυτταρικό μέρος του οργανισμού? ¨Ο άνθρωπος κοιτάει πίσω στους μαύρους κραδασμούς της προέλευσης του, που τον περιλάμβαναν με υγρούς τοίχους υπό τον ήχο της μητέρας του… Πρέπει να έχουμε τοίχους σαν υγρά πανιά, που αποδομούνται και σχηματίζονται ανάλογα με την ψυχολογική μας διάθεση… το σώμα βυθισμένο σε καλούπι, σαν σε μήτρα που αλλάζει με βάση τις κινήσεις και τις σκέψεις μας ¨ (Vidler, 1992, p.153). Αυτό το απόσπασμα της Matta Echaurren εκφράζει έναν οργανικό κοσμικό μυστικισμό, που θα μπορούσε να είναι εφαλτήριο για να φανταστούμε τις δυνατότητες ενός σχεδιασμού ψυχικά προσαρμοζόμενου. Θα μπορούσε να είναι ένα όραμα για την μελλοντική θεωρητική προσέγγιση της αρχιτεκτονικής έρευνας, πόσο μάλλον του Interior Design, το οποίο είναι άρρηκτα συνδεδεμένο με την προσωπική ταυτότητα, την ιδιωτικότητα και την εσωτερικότητα. Ρομαντικό? Μπορεί, αλλά είναι κάτι περισσότερο. Έχει να κάνει με την νοηματοδότηση της πραγματικότητας ως πηγή έμπνευσης, με τον εξανθρωπισμό της τεχνολογίας, την επιστροφή στο σώμα και την ενδοσκόπηση.
Με βάση τις ιδέες και τις θεωρίες που αναλύθηκαν και εκφράστηκαν σε αυτή την έρευνα, δημιουργήθηκε μια εικαστική εγκατάσταση για να σχηματοποιήσει και να αναπαραστήσει αυτό τον ολιστικό εμπειρικό χώρο εσωτερικότητας της κατοικίας. Είναι ένα βιβλίο, ένα βιβλίο στο χώρο· ένα αφήγημα για την εξέλιξη της σκέψης· ένα τρισδιάστατο παραμύθι για το πως μπορούμε να αναπαραστήσουμε χωρικά πολύπλοκα συναισθήματα, φαινομενικά ναΐφ, αλλά συμβολικό, όπως όλα τα παραμύθια. Έχει να κάνει με τη διαδικασία του σκίτσου, της δοκιμής, της διαστρωμάτωσης, του τσαλακώματος, του να δημιουργούμε κάτι με τα χέρια, ίσως και του να κοβόμαστε.
Όπως είπε και ο Vidler “σαν μια επιστήμη σκιτσαρισμένη, όχι τεχνικά επεξηγημένη, δύσκολη στην κατάκτησή της που αντιστέκεται στον διαιρεμένο χώρο του καπιταλισμού, είναι βασισμένη στο παιχνίδι και τη φαντασία, σαν ένα καταφύγιο φτιαγμένο από παιδιά” (Vidler Anthony, 1992, p.185).
Ο στόχος είναι η εγκατάσταση ενός εσωτερικού χώρου μέσα σε έναν εσωτερικό χώρο, κάτι σαν μήτρα αλλά με την διαφάνεια του σύννεφου· ένας τεχνητός ¨ασφαλής¨ χώρος περιβεβλημένος από ονειρικές ιστορίες για τον εαυτό μας. Η κατασκευή ημιδιαφανής, με ένα απόκοσμο θαμπό φώς, Κατακερματισμένη,αλλά παρόλα αυτά μία οντότητα, όπως είναι πάντα η τέχνη σύμφωνα με τον Zizek λόγω του ότι πάντα βασίζεται στην απόσταση από την φαντασία (Zizek Slavoj, 1997, p.48).
Είναι από χαρτί, αποδεικνύοντας την τεράστια δυναμική ενός ταπεινού, συνηθισμένου και φθηνού υλικού. Ο χρήστης καλείται να εισχωρήσει στην εγκατάσταση για να βιώσει το νόημα της ανακάλυψης μέσω της ενδοσκόπησης. Μία προβολή διαπερνάει τα χαρτιά ,ως το άυλο ενοποιητικό στοιχείο, με σκοπό να μεταφέρει όλο το στόχο της έρευνας· δηλαδή την ανάδειξη της εμπειρικής δυναμικής του χώρου ως ένα είδος επιφανειών προβολής της ανθρώπινης ψυχής. Δεν υπάρχει γραμμικότητα στην ανάγνωση του, σωστή ή λάθος μεριά θέασης και συγκεκριμένα όρια. Ο χώρος αυτός μας μιλάει σιγανά , είναι εύπλαστός και ανοιχτός στην ευαισθησία, έτοιμος να προσαρμοστεί για να ονομασθεί δικός μας.» Το έργο της Τζωρτζίνα Αντρέι, εκτός από την αισθητική του ποιότητα και την διεπιστημονική του τεκμηρίωση από το πεδίο της αρχιτεκτονικής και της ψυχολογίας αναδεικνύει την αδιάλειπτη ανάγκη του ανθρώπου για την αυτοπραγμάτωση, μια έννοια που εισήγαγε ο Carl Rogers, στη προσωποκεντρική θεωρία του. Η τάση του οργανισμού να εξελίσσει όσο το δυνατόν περισσότερο τις ικανότητες και δυνατότητες του για να κερδίσει τον αγώνα με τον εαυτό, αποτελεί την κεντρική ιδέα. της θεωρίας του, η οποία στη συνέχεια συναντιέται με μία μεταμοντέρνα σύλληψη περί εαυτού, επαρκώς ρευστού και μεταβαλλόμενου, σε άμεση αλληλεξάρτηση με το φυσικό, πολιτισμικό και κοινωνικό περιβάλλον.
Με αυτή την έννοια, σε απόλυτη αρμονία με τη μεταβαλλόμενη φύση της ζωής «αδιάκοπα χάνω και ξαναβρίσκω τον εαυτό μου!» Ευχή της στήλης το 2020 ο καθένας να βρει το νόημα του εαυτού του στον χώρο και τον χρόνο εκείνο που θα του μεταγγίζει πληρότητα, οικειότητα και ασφάλεια! .ΚΑΛΗ ΧΡΟΝΙΑ!!
***H φωτογραφία της δημιουργού στην εγκατάσταση ΝΟΗΜΑ είναι του γνωστού καλλιτέχνη φωτογράφου Γιώργου Αναστασάκη ενώ τα σχέδια προέρχονται αποκλειστικά από τη διπλωματικη εργασία την οποια μπορεί να διαβάσετε στο σχετικό link παρακάτω.

Αναλυτικότερα στις διευθύνσεις :
https://issuu.com/georginaandrei/docs/merged
www.studio-andrei.com
https://www.psychology.gr/prosopokentriki-psychotherapeia/125-carl-rogers.html