«[…]Να τι είδους είναι ο ελάχιστος καμβάς όπου μπορεί επάνω του να κεντηθεί το ιδεόγραμμα της ζωής μου’ που, ωστόσο, αν έβρισκε κανείς ότι αξίζει τον κόπο να το αναλύσει, θα φτανε να σχηματίσει ένα χώρο, που η σημασία του δε βρίσκεται στα στοιχεία τα φυσικά που τον απαρτίζουν, αλλά στις προεκτάσεις και στις αντιστοιχίες τους μέσα μας, ως τις απώτατες άκριες, έτσι ώστε, σε τελική ανάλυση, ολόκληρο το νόημα του οράματος να συγκεντρώνεται στην καθαρότητα ψυχής που προϋποθέτει, για να γίνει ευανάγνωστο και κατανοητό…»
Οδυσσέας Ελύτης/ «ΑΝΟΙΧΤΑ ΧΑΡΤΙΑ»
Η πολιτισμική παράδοση παραμένει ζωντανή όταν εξελίσσεται δυναμικά και ενσωματώνει με δημιουργικό τρόπο σύγχρονα στοιχεία, δημιουργώντας μια αλυσίδα έμπνευσης, έκφρασης και αστείρευτης καλλιτεχνικής δημιουργίας που συνδέει και ανατροφοδοτεί αισθητικά και αξιακά τις γενιές στη διαδρομή του χρόνου.
Δυο ξεχωριστές μορφές της ελληνικής παραδοσιακής τέχνης, η ξυλογλυπτική και η κεντητική συναντώνται στην πρωτότυπη έκφραση της δημιουργού κ. Πέπης Χατζηδάκη στην εικαστική έκθεση με τον τίτλο «Ξύλινα κεντήματα» που πραγματοποιείται στο Μεγάλο Αρσενάλι από 21 Ιουλίου και θα διαρκέσει έως 8 Αυγούστου. Η έκθεση έχει προκαλέσει αίσθηση και έχει κερδίσει το ζωηρό ενδιαφέρον όλων των ηλικιακών ομάδων που δεν αρκούνται στη μία επίσκεψη στον εκθεσιακό χώρο. Η κ. Πέπη Χατζηδάκη διακρίνεται για το ξεχωριστό καλλιτεχνικό της ιδίωμα . Η καλλιτέχνης εμπνέεται , συνδιαλέγεται, αφουγκράζεται, σμιλεύει το ξύλο με μεράκι ,με ευαισθησία, με τις μνήμες, με την σπουδή, αλλά και με το βίωμα της πολιτιστικής κληρονομιάς που την ακολουθεί ανέκαθεν και δημιουργεί «έργα αγάπης και υπομονής», όπως χαρακτηρίζει και η ίδια τα «ξύλινα κεντήματα» της στον διάλογο μας παρακάτω: .
Μ.Δ:Η νεοελληνική κεντητική ένας από τους πιο σημαντικούς και διακοσμητικούς κλάδους της ελληνικής τέχνης παρουσιάζει ιδιαίτερο καλλιτεχνικό και σημασιολογικό ενδιαφέρον για την εκτελεστική της τελειότητα και τους συμβολισμούς των διακοσμητικών θεμάτων. Πώς σας ενέπνευσε το ελληνικό κέντημα?
Π.Χ: Οι φορεσιές μας ειδικά , αλλά και όλες οι παραδοσιακές μας τέχνες γενικότερα, είναι παλιές και βαθιές μου αγάπες! Με συγκινεί αφάνταστα αυτή η αυθόρμητη, ασπούδαστη, η χωρίς κανόνες και σχολές , στιγμιαία έκφραση του παιδιού που βόσκει το κοπάδι του και σκαλίζει σ΄ ένα κούτσουρο μια γοργόνα που δεν έχει δει ποτέ ,ή του νοικοκύρη που χτίζοντας το σπίτι του πελεκάει σε μια πέτρα τη μορφή ενός φύλακα αγγέλου για να του το προστατεύει, ή του νέου πατέρα που σκαλίζει στην ιδιόχειρη κούνια του παιδιού του συμβολικές μορφές για την καλή του τύχη. Είναι έργα αγάπης, παρατήρησης και φαντασίας. Μιας προαιώνιας ανάγκης να κοσμήσουν ένα απλό χρηστικό αντικείμενο ή ακόμα μιας πιο βαθιάς, να “δραπετεύσουν ” για λίγο από το δικό τους “σήμερα”. Οι άνθρωποι αυτοί μέσα στην άγνοια τους και χάρις στο μεράκι τους έχουν φτιάξει αληθινά θαύματα!
Μ.Δ: Τα έργα σας έχουν αναφορές σε λεπτομέρειες από την παραδοσιακή ελληνική φορεσιά, αλλά και ταυτόχρονα από παραδοσιακά μοτίβα ξυλογλυπτικής. Ποια είναι τα κύρια εκφραστικά σας μέσα για τα πρωτότυπα έργα σας και πόσο επίπονη είναι διαδικασία της ολοκλήρωσης ενός έργου σας?
Π.Χ:Ο κόσμος που μπήκα μελετώντας αυτό που λέμε “λαϊκή παράδοση” είναι απίστευτος! Οι συμβολισμοί που υπάρχουν κρυμμένοι σ΄ ένα κέντημα ή κόσμημα ή ένα χτένισμα είναι ατέλειωτοι και ο μόνος τρόπος που είχαν για να δηλώσουν μια κατάσταση. Να αναφέρω μόνο ένα παράδειγμα: οι ποδιές των Σαρακατσάνων κοριτσιών από ηλικίας 13 έως και 18 χρονών, έχουν σαράντα διαφορετικά σημάδια που υποδηλώνουν τις διάφορες αλλαγές στην ζωή τους στο πέρασμα αυτών των πέντε χρόνων! Μικροί κώδικες επικοινωνίας που προφανώς τους γνώριζαν μόνο οι ίδιοι. Μια μυστική “γλώσσα”, ένα κρυφό ημερολόγιο που στην πορεία των χρόνων χάθηκε η ερμηνεία του. Αυτά όλα λοιπόν με συγκίνησαν , με ενέπνευσαν και ένοιωσα την ανάγκη να τα μεταφέρω στο σήμερα με μια σύγχρονη ματιά και αισθητική, προσπαθώντας όσο μπορώ να μην τους στερήσω την ομορφιά και την αρχοντιά των πρωτότυπων, αλλά με μια πιο ελεύθερη και αδέσμευτη απόδοση να τα εντάξω στο παρόν. Τα μέσα που έχω για να δουλέψω είναι το αφρικάνικο ξύλο balsa, τα χρώματα μου που είναι τα ψυχρά σμάλτα ,τα κοπίδια μου και ό,τι άλλο υλικό χρησιμοποιήσω ώστε να ολοκληρωθεί η σύνθεση. Να συμπληρώσω εδώ πως όλα είναι δουλεμένα στο χέρι γιατί δεν μπορώ να επεξεργαστώ ένα τόσο μαλακό κι ευαίσθητο ξύλο με κανένα ηλεκτρικό εργαλείο, το καταστρέφει αμέσως. Η διαδικασία της ολοκλήρωσης είναι πράγματι επίπονη και χρονοβόρα γιατί η δουλειά αυτή έχει πολλά στάδια μέχρι να τελειώσει. Από την αρχική ιδέα με το χαρτί και το μολύβι , στην τελική μεγέθυνση και μεταφορά του σχεδίου στο ξύλο έως τα σκαλίσματα, τα τριψίματα με το γυαλόχαρτο, οι χρωματισμοί και τόσα ακόμα έως ότου φύγει από τα χέρια μου. Είναι έργα αγάπης και υπομονής!!!
Μ.Δ: Η παρουσίαση των έργων σας στον εκθεσιακό χώρο πλαισιώνεται από ηχητικά πολιτισμικά τοπία, αφού ακούγονται ταυτόχρονα παραδοσιακά ελληνικά τραγούδια και επιλεγμένοι στίχοι τους συνοδεύουν κάθε έκθεμα προσκαλώντας τον επισκέπτη να αναστοχαστεί και να αναζητήσει το άκουσμα και τον τόπο που είναι συνδεδεμένο. Γιατί επιλέξατε η έκθεση σας να είναι εμπειρία όχι μόνο θέασης ,αλλά και ακρόασης?
Π.Χ: Όχι μόνο στην παρουσίαση της έκθεσης, αλλά και σε όλη την διάρκεια της δημιουργίας των έργων άκουγα αυτά τα υπέροχα τραγούδια. Είναι άλλη μια πολύτιμη πολιτιστική κληρονομιά που βρήκαμε. Και μόνο να σκεφτώ πως έχουν φτάσει στο σήμερα και τραγουδιούνται από στόμα σε στόμα κομμάτια ανώνυμων ,άγνωστων ανθρώπων, χωρίς προβολείς να τους φωτίζουν ή πελώριες μαρκίζες με το όνομα τους ή εταιρίες πίσω τους φτάνει για να μου δείξει την ανεκτίμητη αξία τους και την δύναμη τους. Στίχοι μικροί, αφαιρετικοί με συμπυκνωμένα νοήματα και εικόνες σαν μικρά χαϊκού. Είτε είναι της χαράς, είτε της λύπης ,είτε της ξενιτιάς, είτε του πολέμου, μας αγγίζουν και μας καίνε γιατί εκφράζουν αυθόρμητα απλά και κατανοητά από όλους τα συναισθήματα που τα δημιούργησαν. Δεν θα μπορούσαν λοιπόν τα έργα μου να σταθούν μόνα τους χωρίς τη συνοδεία αυτών των τραγουδιών που πολλές φορές ήταν και η αρχική πηγή της έμπνευσης μου.
Μ.Δ:Τα «Ξύλινα κεντήματα» πρόκειται να ταξιδέψουν και σε άλλα μέρη της Ελλάδας αφού εκφράζουν με τόσο πρωτότυπο τρόπο αυτό που ανέκαθεν «αφηγείται» το νεοελληνικό κέντημα ? Τους πόθους και τις ευχές του ελληνικού λαού?
Π.Χ: Τα ” Ξύλινα κεντήματα” τελικά αρέσουν και προκάλεσαν το ενδιαφέρον! Και εδώ να ευχαριστήσω θερμό όλους αυτούς που εκφράστηκαν με τόσο καλά λόγια για αυτό το έργο. Αυτό που έχω εισπράξει μέχρι τώρα είναι πως οι θεατές ευχαριστήθηκαν με αυτήν την επικοινωνία με τις ρίζες μας, ίσως έχοντας την βαθύτερη ανάγκη να φρεσκάρουμε λίγο την ταυτότητα μας. Ναι, υπάρχουν προτάσεις για να ταξιδέψουν πράγμα που με χαροποιεί ιδιαίτερα. Ακόμα όμως είναι νωρίς για τελικές αποφάσεις και σχέδια, δεδομένης της δύσκολης κατάστασης που ζούμε. Οι καιροί είναι σκοτεινοί και απαιτούν προσοχή και υπομονή. Ελπίζω να μην αργήσει η ώρα που θα μπορέσουμε όλοι να κυκλοφορούμε ελεύθερα!
ΑΝΑΛΥΤΙΚΟΤΕΡΑ ΣΤΙΣ ΔΙΕΥΘΥΝΣΕΙΣ:
https://www.haniotika-nea.gr/pepi-chatzidaki-xylina-kentimata/
https://www.zarpanews.gr/i-pepi-chatzidaki-ekthetei-sta-chania-xylina-kentimata/
http://users.sch.gr/symfo/sholio/kimena/elitis_marina.htm
