Μέρες γιορτής, κοσμοσυρροής, όπου η αγορά έμοιαζε με ένα απέραντο πανηγύρι… Κάπως έτσι περιγράφουν παλιοί έμποροι των Χανίων την περίοδο των εκπτώσεων άλλων εποχών. Μιλώντας στις “διαδρομές”, θυμούνται τις αντιδράσεις του εμπορικού κόσμου όταν γύρω στο 1970 το υπουργείο Εμπορίου εφάρμοσε το μέτρο των εκπτώσεων για πρώτη φορά, αλλά και τον ενθουσιασμό με τον οποίο έγινε δεκτό από τους καταναλωτές που έβλεπαν να ανοίγονται μπροστά τους πραγματικές ευκαιρίες για ψώνια.
Στιγμές δόξας για την τοπική οικονομία καθώς τα εισοδήματα κατέγραφαν διαρκώς ανοδική πορεία, δίνοντας ζωή στο εμπόριο και την κατανάλωση. Από τις αφηγήσεις των γνωστών εμπόρων δεν λείπουν και οι γλαφυρές περιγραφές και τα ευτράπελα που προκαλούσαν οι εκπτώσεις στην εμπορική πιάτσα.
Το γιορτινό κλίμα αποτυπώνεται και στις διαφημιστικές καταχωρήσεις της εποχής που ανασύραμε από τις σελίδες των “Χ.Ν.” από τις αρχές της δεκαετίας του ’70 αλλά και στα μέσα της δεκαετίας του ’80! Καταχωρήσεις που εντυπωσιάζουν είτε με το περιεχόμενό τους είτε με τις εικόνες τους όπως αυτή του καταστήματος Σ. Κολοκυθά στην οποία το μοντέλο βλέπει τη φούστα της να πέφτει λόγω των εκ… πτώσεων! «Εκπτώσεις Πραγματικαί» αναγράφεται στη διαφήμιση. Οντως! Ποιος αμφισβητεί τα μάτια του!
ΓΙΩΡΓΟΣ ΚΑΜΗΛΑΚΗΣ:
«Η αγορά ζούσε ένα πανηγύρι!»
Από τους παλιότερους εμπόρους των Χανίων ο κ. Γιώργος Καμηλάκης γνωρίζει όσο ελάχιστοι την τοπική αγορά καθώς ξεκίνησε να δραστηριοποιείται στον χώρο των νεωτερισμών από το 1949. Ανατρέχοντας πίσω στο παρελθόν μας περιγράφει το κλίμα που επικράτησε όταν θεσμοθετήθηκαν οι εκπτώσεις. «Οι εκπτώσεις είναι ένα φαινόμενο που επικράτησε μετά το 1970, όταν δειλά-δειλά άρχισαν ορισμένοι έμποροι να κάνουν εκπτώσεις, ενώ άλλοι το θεωρούσαν αστείο και δεν ήθελαν», θυμάται. Από την άλλη, τονίζει ότι η υποδοχή του μέτρου των εκπτώσεων έγινε δεκτή με ενθουσιασμό από τον κόσμο.
«Θυμάμαι ότι οι άνθρωποι έτρεχαν και έπαιρναν πολλά πράγματα. Ισως αγόραζαν και πράγματα που δεν ήταν χρήσιμα αλλά το έβλεπαν ως ευκαιρία. Γέμιζαν, λοιπόν, τα ντουλάπια και οι κρεμάστρες με ρούχα και στο τέλος τα χάριζαν. Σε κάθε περίπτωση, η αγορά ζωήρευε, γινόταν ένα πανηγύρι, διότι υπήρχε ρευστότητα και οι άνθρωποι ψώνιζαν. Τα πορτοκαλοχώρια τότε είχαν “χρυσό”, πολλά λεφτά», μας λέει ο κ. Γιώργος υπογραμμίζοντας ότι σε τίποτα δεν θυμίζουν οι σημερινές εκπτώσεις τις εκπτώσεις άλλων εποχών. Αλλωστε, όπως επισημαίνει, πέραν του ό,τι οι άνθρωποι δεν έχουν στις μέρες μας την οικονομική ευχέρεια του παρελθόντος και ο ίδιος ο θεσμός έχει εκφυλιστεί.
«Για παράδειγμα όταν σου λέει κάποιος ότι κάνουμε 70% έκπτωση δεν είναι ειλικρινές. Ή το εμπόρευμα είναι για πέταμα ή είναι κάτι που δεν πουλιέται. Οι εκπτώσεις για να είναι ειλικρινείς πρέπει να είναι μεταξύ 20-30%», αναφέρει και προσθέτει: «Επίσης, οι εκπτώσεις δεν είναι πια 2 μήνες τον χρόνο αλλά 4-5 μήνες, δηλαδή, ξεκινάνε στις 15 Ιανουαρίου, πάνε μέχρι 28 Φεβρουαρίου και ο Μάρτιος μετά πάει με προσφορές. Δηλαδή 2,5 μήνες συν άλλους 2,5 μήνες πάμε στους 5. Ομως ακόμα και με γενναίες εκπτώσεις όταν δεν υπάρχουν χρήματα δεν κινείται η αγορά. Και οι περισσότεροι έμποροι δεν τα βγάζουν πέρα», σημειώνει καταλήγοντας.
ΑΠΟΣΤΟΛΟΣ ΚΑΙ ΜΑΝΩΛΗΣ ΜΠΑΡΜΠΟΠΟΥΛΟΣ:
«Γινόταν χαμός»
Ως μέρες γιορτής και κοσμοσυρροής για την αγορά περιγράφουν τις εκπτώσεις που γίνονταν τις περασμένες δεκαετίες τα αδέρφια Απόστολος και Μανώλης Μπαρμπόπουλος που μπήκαν στην οικογενειακή επιχείρηση ενδυμάτων τη δεκαετία του ’60. Γυρίζοντας πίσω τον χρόνο θυμούνται το εορταστικό κλίμα που συνόδευε την έναρξη της περιόδου των εκπτώσεων. «Μπορώ να πω με σιγουριά ότι οι εκπτώσεις είχαν μεγάλη ανταπόκριση από τον κόσμο. Δεν ήταν όπως τώρα που κάθε λίγο και λιγάκι κάνει ο καθένας δεκαήμερα προσφορών, εκπτώσεις κ.λπ.», αναφέρει ο κ. Απόστολος και συνεχίζει: «Επίσης, τότε υπήρχε πραγματικά δουλειά. Θυμάμαι ότι στο μαγαζί γινόταν χαμός. Κλείναμε τις πόρτες για να μην “μπουκάρει” ο κόσμος μέσα και όσοι ψώνιζαν τους βγάζαμε από την άλλη πόρτα». Τα δύο αδέρφια επισημαίνουν ακόμα ότι σημαντικό ρόλο στο κλίμα που δημιουργούνταν τότε ήταν και το γεγονός ότι η αγορά ήταν πολύ μικρότερη και μαζεμένη σε μια περιοχή. «Το επίκεντρο της αγοράς ήταν εδώ, στο κατάστημά μας και γύρω από αυτό», μας λένε και συμπληρώνουν: «Οι εκπτώσεις ήταν σαν γιορτή. Υπήρχε και μεγαλύτερη αγοραστική δυνατότητα σε σύγκριση με τα τελευταία χρόνια που τα πράγματα είναι στριμωγμένα».
Ο κ. Μανώλης τονίζει ακόμα τη σημασία που έπαιζαν για την τοπική οικονομία τα εισοδήματα που απέφεραν τα αγροτικά προϊόντα, το λάδι και τα πορτοκάλια, που τότε όπως λέει είχαν τιμή. «Ενδεικτικό είναι ότι στην οικογένειά μας με τα πορτοκάλια που έχουμε, ζούσαν τότε δύο οικογένειες. Τώρα με τα ίδια πορτοκάλια και την ίδια παραγωγή ίσα-ίσα καλύπτουμε τα έξοδα. Άρα ο κόσμος είχε ένα εισόδημα να ξοδέψει», μας λέει κλείνοντας την κουβέντα μας.
ΜΑΝΩΛΗΣ ΚΑΛΛΙΓΕΡΗΣ:
«Τα μαγαζιά δούλευαν φουλ»
Ο κ. Μανώλης Καλλιγέρης ξεκίνησε την επιχείρησή του από το 1947 και έως σήμερα διατηρεί ένα από τα παλαιότερα καταστήματα υαλικών στην οδό Ποτιέ. Οι διαφορές στις εκπτώσεις του σήμερα με εκείνες του παρελθόντος μεγάλες, όπως λέει απαντώντας σε ερώτησή μας: «Οι εκπτώσεις τότε ήταν εκπτώσεις. Σήμερα σου λέει κάποιος 50% έκπτωση και έχει κοστολογήσει 100%. Τότε σου έλεγε 10-20% αλλά ήταν γνήσια έκπτωση», υπογραμμίζει.
Όπως μας λέει όταν ξεκίνησε η εφαρμογή του μέτρου των εκπτώσεων από το Υπουργείο Εμπορίου προς τα τέλη της δεκαετίας του ’60 δεν εφαρμόστηκε αρχικά από όλους. «Προσωπικά δεν το είχα εφαρμόσει ούτε και ο πατέρας μου στο μαγαζί που είχε ανοίξει από το 1925. Τις εκπτώσεις τις πιάσαμε μετά το 1970. Εμείς, πάντως, καθυστερήσαμε. Κι ο λόγος ήταν ότι το κέρδος μας ήταν 15-20%, οπότε τι εκπτώσεις να κάνεις», θυμάται ο κ. Μανώλης. Επιφυλακτική όμως, όπως λέει, ήταν και η αντίδραση μιας μερίδας του κόσμου απέναντι στο καινούργιο αυτό μέτρο. «Κάποιοι ήταν συντηρητικοί. Ωστόσο, σιγά-σιγά τις δεκαετίες του ’70 και του ’80 οι εκπτώσεις μετατράπηκαν σε γιορτή. Υπήρχε χρήμα και έβλεπες κοσμοσυρροή. Τα μαγαζιά ήταν φουλ», προσθέτει και παραθέτει ένα γλαφυρό παράδειγμα από την εμπειρία του καταστήματός του: «Εγώ θυμάμαι εποχή που για να ψωνίσεις από το μαγαζί το δικό μας έπαιρνες αριθμό όπως οι τράπεζες! Τόση πολλή δουλειά είχε. Αυτά βέβαια δεν γίνονται σήμερα πουθενά», μας λέει καταλήγοντας.
ΔΙΟΝΥΣΗΣ ΜΑΡΓΑΡΩΝΗΣ:
«Εβλεπες κοσμοσυρροή»
Αντιφατικές ήταν οι αντιδράσεις που είχε προκαλέσει η θεσμοθέτηση του μέτρου των εκπτώσεων, σύμφωνα με τον κ. Διονύση Μαργαρώνη που δραστηριοποιήθηκε στον χώρο της ένδυσης από το 1958 μόλις αποφοίτησε από το Γυμνάσιο.
«Οι εποχές τότε ήταν πολύ δύσκολες. Λεφτά δεν υπήρχαν πολλά, δίναμε επί πιστώσει στους πελάτες, αλλά υπήρχε κι ένα κέρδος διότι τα έξοδά μας ήταν πολύ λίγα», σημειώνει για τα πρώτα χρόνια της επαγγελματικής του πορείας.
Ωστόσο, όπως υπογραμμίζει, χρόνο τον χρόνο τα πράγματα βελτιώνονταν οικονομικά για την ελληνική κοινωνία. «Οι δεκαετίες ’60-’70 για τη δική μας επιχείρηση τουλάχιστον ήταν χρυσή εποχή. Αρχισε να υπάρχει μια ανάπτυξη, ο κόσμος να έχει εισοδήματα και να αυξάνεται η κατανάλωση», εξηγεί, ενώ στο ερώτημα πώς έγινε δεκτός ο θεσμός των εκπτώσεων από τον εμπορικό κόσμο όταν άρχισε να εφαρμόζεται,απάντησε: «Οι νέοι επιχειρηματίες και με κάποια παιδεία είπαμε ότι είναι μια πάρα πολύ καλή απόφαση του Υπουργείου Εμπορίου και τη δεχθήκαμε με ενθουσιασμό. Οι εκπτώσεις τότε γίνονταν από 1 Αυγούστου με 20 Αυγούστου και από 1 Φλεβάρη με 20 Φλεβάρη. Ηταν οι καλύτερες ημερομηνίες για να εξαντλήσει ένας επιχειρηματίας το στοκ. Ωστόσο, οι παλαιότεροι έμποροι το έβλεπαν αλλιώς. Έλεγαν “αφού έχω το εμπόρευμα γιατί να το δώσω με έκπτωση!”», θυμάται ο κ. Διονύσης.
Ανεξάρτητα όμως από τον διχασμό στους κόλπους των εμπόρων οι καταναλωτές -όπως υπογραμμίζει- είχαν δεχθεί το νέο μέτρο με μεγάλη χαρά. «Τα μαγαζιά ήταν γεμάτα. Έβλεπες κοσμοσυρροή. Πήγαινε ο κόσμος να ψωνίσει, γιατί είχε μπει μια εποχή που ο καθένας ήθελε να φτιάξει το σπίτι του και να κάνει κι άλλες μικρές αλλά σημαντικές για την αγορά επενδύσεις», αναφέρει ο κ. Διονύσης, ενώ καταλήγοντας σημειώνει μεταξύ άλλων: «Το μέτρο συνεχίστηκε με επιτυχία μέχρι το ’87 και ’90 όταν άρχισε να εκφυλίζεται και φτάσαμε σήμερα να είναι ο μισός χρόνος εκπτώσεις και προσφορές αλλά και να έχει χαθεί η εμπιστοσύνη».
Από το αρχείο των “Χ.Ν.”
ΑΠΟ ΤΙΣ ΔΕΚΑΕΤΙΕΣ ΤΟΥ ’70 ΚΑΙ ’80
Διαφημιστικές καταχωρήσεις με… στυλ!
Σεισμός… σεισμός…
Οι καταναλωτές που θα ψώνιζαν από το κατάστημα του Δημ. Χίνου θα μπορούσαν να επωφεληθούν από τις προσφορές του καταστήματος που προκαλούσαν… σεισμό.
Αρα επρόκειτο το δίχως άλλο για… σεισμικές εκπτώσεις όπως χαρακτηριστικά αναγράφεται στη διαφήμιση του καταστήματος που προσέφερε: ζακέτες γυναικείες ακριλάν, μπλούζες μοχέρ Μόδα, μπλούζες ριλάγκα, μπλούζες μπουτόνε, ρόμπες καπιτόνε, τρέινς κόουτ ανδρών αλλά και πετσέτες προσώπου υδρόφιλες, κουβέρτες ακρύλ κ.λπ., καθώς… «και χιλιάδες άλλα είδη»!
Περιμένουμε να σας… εξυπηρετήσουμε
Αρκετές είναι και οι περιπτώσεις διαφημίσεων όπου αναφέρονταν τόσο το ύψος της έκπτωσης όσο και το μέρος όπου θα… εξυπηρετηθούν όσοι πάνε αλλά πουθενά δεν αναφερόταν τι είδους εξυπηρέτηση θα λάβουν οι πελάτες!
Αυτό ισχύει με την καταχώρηση του “ΙΝΔΙΑ” το οποίο υπό «νέα διεύθυνση» λειτουργούσε στη Στοά Βαρδινογιάννη!
Οπως παρατηρούμε και στη φωτ., στο ΙΝΔΙΑ «όπως πάντα περιμένουμε να σας εξυπηρετήσουμε» αλλά το είδος της εξυπηρέτησης… άφαντο!
Ωραίος ο Κάστορας…
Μέσα σε αυτόν τον… οργασμό εξυπηρετήσεων κα εκπτώσεων δεν θα μπορούσε να λείπει κανείς! “Παρών” λοιπόν δηλώνει και ο Κάστορας ο οποίος εφιστούσε την ΠΡΟΣΟΧΗ όλων διότι ξεκινούσε το δικό του «15νθήμερο φθήνιας εκπτώσεων» για τα προϊόντα που διέθετε όπως παλτά, τζάκετ, μπουφάν φτιαγμένα από τι άλλο παρά από δέρμα καστόρι!
Πάντως ο κάστορας διέθετε και γούνες για… «όλα τα γούστα» ενώ έκανε και μεγάλες ευκολίες πληρωμής!
Ωραίος ο κάστορας!
Στα σύννεφα περπάτα
Οι εκπτώσεις δημιουργούν πάντοτε γύρω τους μια ευχάριστη ατμόσφαιρα, μια ευχάριστη αύρα -ειδικά για εκείνους που έχουν χρήματα. Ηταν είναι και θα είναι μια προσδοκία, ένα όνειρο όλων όσων εμπλέκονται στο εμπορικό – οικονομικό αυτό “πάρε δώσε”!
Κάτι τέτοιο μάλλον θα είχαν κατά νου και οι διαφημιστές της “Μαραθών” οι οποίοι προ(σ)καλώντας τους ενδιαφερομένους να αγοράσουν μοκέτα, του έθεταν το ερώτημα: «περπατήσατε ποτέ στα σύννεφα;».
Για όποιον είχε ζήσει την εμπειρία της βόλτας στα σύννεφα, θα μπορούσε να την ξαναζήσει, αυτήν τη φορά πάνω σε μια μοκέτα Μαραθών και «η γυμνή πατούσα του θα ένιωθε την ίδια ανάλαφρη επαφή».
Με υποσημείωση ότι αυτό θα το ένιωθε για πολλά χρόνια αφού «μια Μαραθών δεν είναι σαν τις άλλες που θέλουν πέταμα σ’ ένα χρόνο».
Σημειολογικά ενδιαφέρον παρουσιάζει και η απεικονιζομένη πατούσα -δεξιοπόδαρη(sic)- που μάλλον ανείκει σε άντρα!
Εκπτώσεις και… για παχουλές
Μέσα της δεκαετίας του ’80, κι ο Ιανουάριος στα τέλη του: Στην πλατεία Νέων Καταστημάτων «επάνω από τα γραφεία του Ν. Βενιζέλου» έχει ΜΕΓΑΛΕΣ ΠΡΟΣΦΟΡΕΣ η ΑΡΙΑ και εκπτώσεις που κυμαίνονται από 25% έως 45%…
Το μάτι ωστόσο πέφτει στην τελευταία αράδα της διαφημισττικής καταχώρησης όπου αναγράφεται με κεφαλαία έντονα γράμματα: “ΚΑΙ ΓΙΑ ΠΑΧΟΥΛΕΣ”
Το ερώτημα που είναι καθαρά… φιλοσοφικό έχει να κάνει με το αν οι παχουλές θα έχουν έκπτωση για ρούχα που θα αγοράσουν π.χ. για λεπτές φιλενάδες τους ή αν το ίδιο κατάστημα διαθέτει νούμερα στο μέγεθός των παχουλών, κάτι που δεν είναι απόλυτα σαφές στη συγκεκριμένη διαφήμιση!
Βόμβα σε υφάσματα αλλά και θύελλα διαμαρτυριών
Οι εκπτώσεις εκτός από σεισμό μπορούσαν να προκαλέσουν και μεγάλη αναστάτωση λόγω π.χ. της βόμβας που έσκασε στα… υφάσματα που πουλούσαν τα καταστήματα Μαργαρώνη! «Εσκασε βόμβα» διαβάζουμε και λίγο παρακάτω υπάρχει πρόσκληση προς τους καταναλωτές να δώσουν «το παρόν στο μεγάλο συναγερμό της 1ης Φεβρουαρίου αλλά και να… αγρυπνήσουν για να προλάβουν «το χρυσό 20ήμερο των καταστημάτων Μαργαρώνη».
Και μετά από τις βόμβες και τον χαλασμό περνάμε στη «θύελλα διαμαρτυριών» που προκαλούν οι τιμές σε «χιλιάδες είδη γενικά ό,τι αφορά τον άνδρα, τη γυναίκα και το παιδί» της Ρεταλοπηγής. Ποιος θα διαμαρτυρηθεί όμως και γιατί, δεν αναφέρεται στην ολοσέλιδη καταχώρηση. Σίγουρα -φανταζόμαστε- όχι οι πελάτες ειδικά αν οι τιμές ήταν καλές… ή μήπως δεν ήταν; Μπέρδεμα!
