«Οι Μητέρες ήταν σε απόγνωση. Τις έδερναν οι Ταλιμπάν, φώναζαν “σώστε το μωρό μου” και πετούσαν τα παιδιά τους προς το μέρος μας.
Κάποια έπεσαν πάνω στα συρματοπλέγματα.
Ηταν τρομερό αυτό που συνέβη.
Στο τέλος της νύχτας δεν υπήρχε κανείς ανάμεσά μας που να μην κλαίει».
Η δήλωση του αξιωματικού των Βρετανών αξιωματικών – αλεξιπτωτιστών που έχουν αναπτυχθεί στο αεροδρόμιο της Καμπούλ, με μια συναισθηματική παραδοχή ασυνήθιστη για έναν σκληροτράχηλο εκπαιδευμένο στρατιώτη, ήταν διατυπωμένη κοφτά, ασθματικά.
Και οι εικόνες που συνόδευαν αυτήν την περιγραφή με βρέφη ή νήπια που υψώνονται πάνω από τα κεφάλια του πλήθους σε μια στιγμιαία και απόλυτη κίνηση αποχαιρετισμού και προσωπικής παράδοσης, αποδοχής της μοίρας και ταυτόχρονα απίστευτου μεγαλείου πώς να περιγραφούν. Είναι «σπαρακτικές»; «Συγκλονιστικές»; Είναι από αυτές τις περιπτώσεις που τα κύρια «εργαλεία» της επικοινωνίας, οι λέξεις και οι εκφράσεις αποδεικνύονται ανίσχυρες.
Μπορείς να περιγράψεις αυτό το βίωμα;
Να μείνεις βουβός και κλαμένος;
Και όταν βλέπεις τη σκηνή του γονιού που πετάει το παιδί του προς τον στρατό των Δυτικών μήπως και το σώσει, πώς να το μεταδώσεις αυτό, χωρίς να φανεί κούφιο;
«Απέλπιδα προσπάθεια»; «Υστατη ελπίδα»; Ούτε καν η Τέχνη, ικανή σχεδόν πάντα να συλλαμβάνει και να αποτυπώνει ό,τι θετικό ή αρνητικό και βαθύ, ό,τι βαθιά ψυχαναλυτικό, όποια κοινή ανθρώπινη συνισταμένη, όποια κρυφή κι ανομολόγητη σκέψη, μπόρεσε να το προβλέψει αυτό. Τουλάχιστον σε ό,τι μπορώ να ανακαλέσω από τη ζωγραφική και την ποίηση, δεν θυμάμαι τέτοια σκηνή. Ισως να μπορούσαν τα κυβιστικά σπαράγματα του Πικάσο στην “Γκερνίκα”, όπου το σύμπαν διαλύεται σε κομμάτια και μία μορφή δεξιά κραυγάζει. ‘Η οι πρώτοι στίχοι του Βάρναλη στους «πόνους της Παναγιάς», «Πού να σε κρύψω γιόκα μου, να μη σε φτάνουν οι κακοί»;
Μπορούν αυτά και σαν κι αυτά, έστω να υπαινιχθούν αυτή την πραγματικότητα;
Οχι. Και ίσως αυτές να είναι στιγμές της ιστορίας της ανθρωπότητας μπροστά στις οποίες ακόμα και η Τέχνη, που τα πανθ’ ορά, συντρίβεται ανίσχυρα και σιωπά.
* Ναταλί Χατζηαντωνίου, εφημερίδα των Συντακτών. Το αντέγραψα.
