“Γκρεμίζουν” τα τείχη ανάμεσα στην “αρτιμέλεια” και την “αναπηρία” και γίνονται ένα μέσα από την τέχνη.
Ο λόγος για μέλη ομάδων σύγχρονου χορού, με ή χωρίς αναπηρία, που συνυπάρχουν στη σκηνή, αλληλεπιδρούν και εκφράζονται μέσα από την κίνηση του σώματος.
Στην Ελλάδα η χαρακτηριστική ομάδα σύγχρονου χορού είναι η “ΔΑΓΙΠΟΛΗ” μέλη της οποίας μίλησαν στις “διαδρομές” για αυτή τη συνύπαρξη. Μεταξύ των μελών της ομάδας είναι και η Χανιώτισσα, Ειρήνη Μαυροματάκη.
Το ίδιο θέμα προσεγγίζει, επίσης, η χορογράφος, Καλλιτεχνική Διευθύντρια του Dance Days Chania, Σοφία Φαλιέρου. Αφορμή για το αφιέρωμα, η παράσταση της “Dagipoli Dance Co” με τη συμμετοχή του συνθέτη Κώστα Λειβαδά, ο οποίος έχει γράψει τη μουσική, αύριο στις 9 μ.μ. στο θέατρο της Ανατολικής Τάφρου.
Ειρήνη Μαυροματάκη: «Να σπάσουμε τα ταμπού»
«Ο χορός για μένα είναι έκφραση και δημιουργία… Απαιτεί πειθαρχία και συνέπεια. Αγάπη και υπομονή. Αποτελεί μια μορφή απελευθέρωσης για όλους μας όπως και κάθε μορφή τέχνης.
Για τα ΑμεΑ είναι κι ένας τρόπος κοινωνικοποίησης αποδοχής και ισότητας από την κοινωνία.
Δεν είναι εύκολα αποδεκτό να βλέπεις ΑμεΑ χορευτές και ηθοποιούς,
Μην ξεχνάμε ότι πρόσφατα καταργήθηκε ο νόμος περί αρτιμέλειας στις Δραματικές Σχολές.
Δεν επιτρέπονταν να φοιτήσουν ΑμεΑ στις Δραματικές Σχολές.
Στο χέρι μας είναι να σπάσουμε τα ταμπού και να βγούμε μπροστά. Να είμαστε ενεργοί σε κάθε έκβαση της ζωής είτε εργασία είτε αθλητισμός είτε τέχνη.
Σαν χορευτική μεικτή ομαδα η Δαγίπολη το έχει καταφέρει αυτό να σπάσει τα κοινωνικά στερεότυπα και να βλέπουμε να συνυπάρχουν και να εκφράζονται σώματα διαφορετικά.
Ποιος έχει το δικαίωμα να μου στερήσει αυτό που αγαπώ κι έχω ασχοληθεί με σεμινάρια πάνω σε αυτό; Κανείς…
Όσον αφορά τη δυσκολία όταν χορεύω. Κάθε αρχή και δύσκολη όχι λόγω αναπηρίας (εξάλλου πάντα έκανα αυτό που μπορούσα) αλλά λόγω έκθεσης πάνω στην σκηνή επειδή εκεί πάνω εκτίθεσαι καταθέτοντας την ψυχή σου… Αλλά και αυτό δουλεύεται, όπως δουλεύεις το σώμα σου, δουλεύεις και το μυαλό σου γιατί από το μυαλό μας ξεκινάνε όλα. Εξάλλου αυτό σε μαθαίνει η τέχνη να ανακαλύπτεις τον εαυτό σου και να ξεδιπλώνεις τα εσώψυχα σου. Νιώθω ευγνώμων και τυχερή στη ζωή μου που ήρθαν στο διάβα μου σημαντικοί κ αξιόλογοι άνθρωποι. Τους ευχαριστώ θερμά! Αγαθά κόποις κτώνται και θέλει αρετή και τόλμη η ελευθερία, Αντρέας Κάλβος».
Γιώργος Χρηστάκης: Διαδικασία αλληλεπίδρασης
«Κάποτε φθάνει η ώρα να επαναπροσδιορίσεις όχι απλώς το τι σημαίνει για σένα τέχνη, χορός, θέατρο, να επαναπροσδιορίσεις την ίδια τη ζωή σου, τον ίδιο σου τον εαυτό, τις σκέψεις, το συναίσθημα, τη σχέση σου με το σώμα, να επαναπροσδιορίσεις τη θέση σου απέναντι στην διαφορετικότητα του άλλου που σε κατακλύζει και τελικά σε καλεί σταματήσεις πια να ορίζεις τον άλλον ως διαφορετικό με την αρνητικά φορτισμένη έννοια του όρου.
Να αντιστρέψεις τους όρους και να ορίσεις τον εαυτό σου ως διαφορετικό απέναντι στον άλλον.
Μέσα από την τέχνη, μέσα απ’ αυτό το πεδίο των ισότιμων σχέσεων και συνεργασιών, η “αρτιμέλεια” υπό το πρίσμα της “κανονικότητας”, μπορεί να ορίζεται ως διαφορετική απέναντι στην αναπηρία που όμως μέσα από αυτή τη διαδικασία αλληλεπίδρασης τελικά ενώνονται, συζευγνύονται και αλληλοσυμπληρώνονται καλύπτοντας η μια τους κενούς χώρους της άλλης.
Κάπου εκεί βρίσκουμε ξανά τις χαμένες μας ταυτότητες, την υψηλή αισθητική του έρωτα, την εξύψωση του πνεύματος.
Βλέπουμε την τελειότητα μόνο εκεί που μπορούμε να την βρούμε στην καθαρή της μορφή, σε εκείνο το σημάδι που ανήκει σε όλους μας, σε εκείνο το «ατελές» σημείο της ύπαρξής μας.
Η τέχνη που ανοίγει δρόμο προς την αλήθεια είναι η καλή τέχνη, κι η πιο όμορφη περιπέτεια βρίσκεται ακόμη μπροστά μας.
Όταν το πνεύμα απελευθερώνεται μέσα από την τέχνη, την τέχνη που δεν έχει όρια, που δεν γνωρίζει συμβιβασμούς και ξεδιπλώνει το ταλέντο της, τις δυνατότητές της εκεί που η αρτιότητα της ύλης σπάζει και μένουν μόνο η αρτιότητα του πνεύματος, οι μυσταγωγικοί δρόμοι του ανοίκειου, η ελευθερία….
Οφείλουμε να μην επιτρέψουμε στο τέρας να μας κατασπαράξει, αλλά να βρούμε τους τρόπους για να το δαμάσουμε…».
Κλητώ Τσιγκρή: Κανένα στερεότυπο
«Ο χορός, η κίνηση του ανθρώπινου σώματος για μένα είναι ανάγκη. Είναι ένας υγιής εθισμός. Είναι η ψυχοθεραπεία μου. Είτε βιώνοντάς τον ως χορεύτρια είτε άλλοτε ως θεατής. Οι προκλήσεις είναι μεγάλες και ανεξάντλητες. Το ανθρώπινο σώμα μπορεί να καταφέρει απίστευτα πράγματα και να δημιουργήσει υπέροχες εικόνες. Η διαδικασία του πειραματισμού με το σώμα, ως εσωτερική διεργασία, αλλά και η αλληλεπίδραση με το περιβάλλον ως μορφή επικοινωνίας είναι αυτό που με ενθουσιάζει. Κανένα όριο, κανένα στερεότυπο, κανένα στεγανό.
Ο χορός, με την ευρύτερη, σύγχρονη έννοια, δεν αποκλείει ηλικίες, φύλα, κινητικές ιδιαιτερότητες, τεχνικές αδυναμίες. Ο καθένας μας φέρει το δικό του μοναδικό κινησιολογικό αλφάβητο με το οποίο δημιουργεί λέξεις και φράσεις μοναδικές μεν, αλλά αναγνώσιμες από όλους. Ας αναλογιστούμε πόσο διαφορετικά κινείται ένας μη ανάπηρος χορευτής από έναν άλλο επίσης μη ανάπηρο χορευτή, και τους συνδυασμούς που μπορούν να προκύψουν από αυτή τη συνύπαρξη. Ας πάμε τώρα παραπέρα κι ας σκεφτούμε τα μοναδικά κινησιολογικά μοτίβα που εισάγει ο κάθε ανάπηρος χορευτής σε μια ομάδα χορευτών. Αυτή η εξερεύνηση είναι για μένα εξαιρετικά ενδιαφέρουσα και με ιντριγκάρει περισσότερο από οτιδήποτε με το οποίο έχω ασχοληθεί έως σήμερα.
Οι δυσκολίες που συνοδεύουν έναν ανάπηρο χορευτή δεν πηγάζουν ούτε από το αντικείμενο του χορού ούτε από την αναπηρία. Οι δυσκολίες δυστυχώς προέρχονται από την κοινωνία και από την πολιτεία, από την προκατάληψη, την άγνοια, την έλλειψη συμπεριληπτικής παιδείας, τις ανύπαρκτες υποδομές, τη μη προσβασιμότητα σε δημόσιους χώρους. Όταν οι δυσκολίες αυτές εξαλειφθούν, τότε οι συνάνθρωποι με αναπηρία θα γίνουν ορατοί, και η αναπηρία τους αόρατη.
Αυτό συμβαίνει και στην ομάδα μας. Δουλεύουμε όλοι μαζί, εξερευνούμε μαζί, μαθαίνουμε ο ένας το σώμα του άλλου, αλληλοεπιδρούμε, περνάμε καλά, διασκεδάζουμε, γελάμε και ικανοποιούμαστε με το αποτέλεσμα της δουλειάς μας! Για έναν άνθρωπο που έχει βιώσει τον αποκλεισμό σε πολλές πτυχές της ζωής του, δεν είναι αυτό απελευθερωτικό;».
Ελένη Κοντζίλα: Μορφή απελευθέρωσης
«O χορός είναι μία μορφή κινητικής αφήγησης, λες μια ιστορία μέσω του σώματος.
Η ιστορία αυτή μπορεί να περιέχει σκέψεις, συναισθήματα, βιώματα, ιδέες, ίσως και πράγματα απροσδιόριστα. Ο χορός πέρα απο τέχνη είναι μία γλώσσα άμεση, αρχαία, πανανθρώπινη, κι όχι μόνο καθώς χορός υπάρχει και στην φύση. Έχει επίσης την ικανότητα να μας συνδέει με το σώμα μας και με ένα βαθύ κομμάτι του εαυτού μας.
Ο χορός αποτελεί μία μορφή απελευθέρωσης για όλους τους ανθρώπους πιστεύω, ανεξάρτητα από το αν έχουν ή όχι κινητικά προβλήματα. Οτιδήποτε φέρει ο καθένας μας μέσα του νομίζω πως αποτυπώνεται στον τρόπο που κινείται. Η επαφή με το σώμα, μας βοηθάει στο να αντιμετωπίσουμε τα όποια προβλήματα μας δυσκολεύουν.
Νιώθω πως υπάρχει τεράστια ομορφιά στη σύμπραξη δύο ή περισσότερων σωμάτων που χορεύουν.
Ο καθένας φέρει το δικό του υλικό το οποίο εμπλουτίζεται με το υλικό των συγχορευτών του, πλάθεται μέσα απο τη διαδικασία της πρόβας και γεννιέται κάτι καινούριο. Είναι μαγική διαδικασία, είναι δημιουργική και μεταμορφωτική ταυτόχρονα.
Μέσα στη διαδικασία αυτη χωράει και το σωματικό λεξιλόγιο και η ιδιαίτερη κίνηση του κάθε ανθρώπου, είτε αυτη συμβαίνει λόγω κάποιου κινητικού προβλήματος είτε όχι.
Έχει πάντα ενδιαφέρον αυτή η συνομιλία.
Αρχικά το να είσαι χορευτής είναι ωραίο!
Νομίζω ότι γοητευόμαστε απο την ομορφιά του χορού και έτσι επιχειρούμε να χορέψουμε, η δυσκολία έρχεται μετά και έγκειται κυρίως στα πρακτικά ζητήματα. Το σώμα είναι το εργαλείο μας και απαιτούμε αρκετά πράγματα απο αυτό, επομένως χρειάζεται και την κατάλληλη φροντίδα.
Υπάρχει ένα όριο στις ώρες που μπορεί να εργάζεται ένας χορευτής ή δάσκαλος χορού, αυτο εξάλλου συμβαίνει και στα περισσότερα επαγγέλματα.
Στην Ελλάδα ακόμα το επάγγελμα του χορευτή δεν είμαι σίγουρη ότι αντιμετωπίζεται απο το κράτος και το σύνολο της κοινωνίας ως επάγγελμα. Με τον σεβασμό που του αναλογεί εννοώ, σίγουρα έχουν γίνει βήματα προς αυτη την κατεύθυνση αλλά έχουμε δρόμο ακόμα.
Η τέχνη γενικώς και φυσικά ο χορός ως μέρος της, αξίζουν κάθε σεβασμό».
Σοφία Φαλιέρου: «Η τέχνη του να μπορείς να αλλάζεις»
«Ο χορός είναι η τέχνη του να μπορείς να αλλάζεις! Εμπεριέχει την δύναμη της ένωσης μέσω της εγγύτητας, είναι στοχασμός και γνώση, ενδοσκοπικό μέσο, τρόπος για να πεις όσα δεν λέγονται, κυάλι για να δεις τον κόσμο από όποια απόσταση θέλεις. Αφήνει το σώμα ελεύθερο, το προσκαλεί και το προκαλεί να εκφράσει ό,τι αγαπά, ό,τι το πονάει, ό,τι το θυμώνει, ό,τι το αναστέλλει και του δίνει τη δυνατότητα να διαπραγματευτεί με τον εαυτό του και τους άλλους την πορεία του..
Η ανάγκη του ανθρώπου να εφεύρει έναν άλλον τροπο επικοινωνίας με όλα αυτά που βλέπει, αλλά και με όσα βρίσκονται βαθειά μέσα του, είναι αυτή που τον ωθεί να χορέψει.. Ολόκληρος! Με την ψυχή, το πνεύμα, το σώμα του!
Κατα συνέπεια, ο χορός αποτελεί μέσω απελευθέρωσης κάθε ανθρώπου, ιδιαίτερα αυτών που με πάθος, αγάπη και επιμονή παλεύουν να κατακτήσουν αυτά που για άλλους θεωρούνται δεδομένα.
Το να είσαι χορευτής απαιτεί να είσαι παρόν! Να τολμάς, να ονειρεύεσαι, να εκτίθεσαι, να επιμένεις, να συγκατοικείς αρμονικά με το σώμα σου, να ερμηνεύεις, να εργάζεσαι σκληρά, να ακούς το μέσα και το γύρω σου, να είσαι ανοιχτός και να υπερασπίζεσαι την σωματικότητα σαν συνθήκη για μια ζωή πιο φωτεινή, πιο γεμάτη, πιο ανθρώπινη!».
Στελλίνα Ιωαννίδου (ηθοποιός): «Μέσον απελευθέρωσης»
Ζητήσαμε και μία προσέγγιση από την ηθοποιό Στελλίνα Ιωαννίδου η οποία πρόσφατα ολοκλήρωσε ένα επιμορφωτικό πρόγραμμα του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών πάνω στη χοροθεραπεία:
«Το σώμα έχει πάντα ένα μαγικό τρόπο να “μαρτυράει” αυτά που το στόμα δεν τολμά να πει. Δεν είναι τυχαίο που οι άνθρωποι σωματοποιούμε συναισθήματα και καταστάσεις. Το σώμα λοιπόν όταν εκφράζεται μέσα από την κίνηση “μιλάει”, αποκαλύπτει συχνά πολλά παραπάνω πράγματα για τον άνθρωπο από τις λέξεις. Εδώ έγκειται η μαγεία του χορού: ο χορευτής καλείται να αποδόσει μια συνθήκη, ένα συναίσθημα, μια ιδέα, με μόνο εργαλείο το σώμα κι αυτό έχει μια τεράστια δυναμική. Έχοντας πρόσφατα ολοκληρώσει ένα επιμορφωτικό πρόγραμμα του Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών πάνω στη χοροθεραπεία, μπορώ με σιγουριά να πω ότι ακριβώς αυτός ο μηχανισμός έκφρασης του σώματος μέσα από τη κίνηση, μπορεί να λειτουργήσει και θεραπευτικά για το άτομο, είτε πρόκειται για άτομα με κάποια μορφή αναπηρίας, είτε για άτομα πνευματικά ή ψυχικά ασθενή. Οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι μέσα στην ίδια τη γλώσσα ενυπάρχουν τα στοιχεία τόσο της λεκτικής (λέξεις, προτάσεις) όσο και της μη λεκτικής επικοινωνίας (χρήση χειρονομιών και σωματικών κινήσεων). Ο χορός λοιπόν είναι ένα μέσον απελευθέρωσης και επικοινωνίας και μάλιστα με διεθνή κώδικα, αφού σε όλους τους πολιτισμούς χρησιμοποιήθηκε για να τιμήσει το “θείο”, να γιορτάσει, να θεραπεύσει ή να χαρίσει αφθονία. Ο χορός μας συνδέει βαθιά με την ψυχή μας, με τις ρίζες μας και μας ενώνει με τη γη».