Oταν το σχολείο εμπνέει…

Λίγες μόνο μέρες έχουν περάσει από τότε που ανακοινώθηκε η 2η πανελλήνια διάκριση του 2ου Γυμνασίου Χανίων για το ντοκιμαντέρ των μαθητών με τίτλο “Οι μαθητές μάς ξεναγούν στο αρχαίο θέατρο της Απτέρας”. Ο διαγωνισμός ήταν συνδιοργάνωση των Υπουργείων Παιδείας και Πολιτισμού, της ΕΡΤ και του σωματείου “Διάζωμα”.
Πέραν όμως από την αδιαμφισβήτητα μεγάλη επιτυχία του όλου εγχειρήματος, αξίζει να ρίξουμε μια προσεκτική ματιά  στη δουλειά των μαθητών από την παιδαγωγική σκοπιά, εστιάζοντας στους πυλώνες που στηρίζονται ανάλογες δράσεις προκειμένου να αναδειχθεί ο αληθινός ρόλος του σχολείου. Τα Καλλιτεχνικά, η Πληροφορική, η Ιστορία (Τοπική Ιστορία), η Αγγλική Γλώσσα, τα Αρχαία Ελληνικά και βέβαια η Θεατρική Παιδεία μπλέχτηκαν μεταξύ τους μ’ έναν μοναδικό τρόπο, μαγικό θα έλεγα, βοηθώντας τούς μαθητές να διερευνήσουν από όλες τις πλευρές το ταξίδι της αρχαίας Απτέρας και του θεάτρου της στο χρόνο, κατακτώντας -μέσα από αυτή τη διαδικασία- τη γνώση μ’ έναν ευχάριστο τρόπο.
Ετσι αξιοποιήθηκαν όλες οι ιδιαιτερότητες των μαθητών και αναδείχθηκαν τα ταλέντα τους και οι ξεχωριστές τους ικανότητες. Μαθητές με καλλιτεχνικές ανησυχίες έδωσαν πνοή με τα μολύβια τους στις Μούσες και τις Σειρήνες και με τη βοήθεια του υπολογιστή ζωντάνεψαν τον μύθο την ονομασίας της αρχαίας πόλης. Μέσα από την έρευνα, διείσδυσαν στο παρελθόν, κατανόησαν το δομημένο περιβάλλον και έφεραν στην επιφάνεια στοιχεία πολύτιμα από την πορεία του τόπου στον χρόνο. Με βιωματικό τρόπο γύρισαν τον χρόνο πίσω και πήραν μέρος σε θεατρική παράσταση, κοινωνώντας την πολιτισμική φυσιογνωμία του τόπου.
Το κυριότερο όμως είναι πως οι μαθητές έμαθαν να συνεργάζονται και να λειτουργούν σαν ομάδα, γεφυρώνοντας κάθε απόσταση που τους κρατούσε μακριά.
Δεν πρέπει να ξεχνάμε πως ανάλογες δράσεις στα σχολεία έχουν ως στόχο την ενεργή συμμετοχή των μαθητών έτσι ώστε να αυτενεργούν, να μπορούν να δημιουργούν, να αποκτούν κριτική ικανότητα και να ανακαλύπτουν τη μάθηση.
Συνηθίζουμε να αποκαλούμε «καλές πρακτικές» όλες εκείνες τις δοκιμασμένες πρακτικές έξω από τα στενά πλαίσια του ωρολόγιου προγράμματος, οι οποίες έχουν αποδείξει στην πράξη πως είναι περισσότερο αποτελεσματικές από κάποιες άλλες συχνότερα χρησιμοποιούμενες. Ετσι μέσα από τη συγκεκριμένη διαθεματική προσέγγιση, ο δάσκαλος λειτούργησε σαν οργανωτής και εμψυχωτής ταυτόχρονα. Δεν λειτούργησε ως αυθεντία, ούτε περιορίστηκε στο να μεταδώσει απλά τη γνώση. Αντιθέτως παρότρυνε τους μαθητές να ανακαλύψουν τη γνώση μόνοι τους αυτενεργώντας, πάντα μέσα από ομάδες. Συνεπώς έμαθαν να συνεργάζονται και  να επικοινωνούν  και όχι να είναι απλοί θεατές. Ο συγκερασμός διαφορετικών γνωστικών αντικειμένων γύρω από το ίδιο θέμα δίνει τη δυνατότητα για συνεχή ανατροφοδότηση και ταυτόχρονα οδηγεί τον μαθητή σε επαγωγική σκέψη.
Εργασίες με συνεργατικό χαρακτήρα έχουν την ιδιότητα να μειώνουν την απόσταση του σχολείου από τον κοινωνικό περίγυρο και τις ίδιες τις τοπικές κοινωνίες, αφού οι μαθητές επιβάλλεται να δραστηριοποιηθούν και να ερευνήσουν έξω από τα στενά όρια του σχολείου. Εκτός των άλλων, σφυρηλατούνται οι δεσμοί ανάμεσα στον εκπαιδευτικό και τον μαθητή, βοηθώντας το  δάσκαλο στο να μπορέσει να εμπνεύσει τον μαθητή για να αναζητήσει μόνος του τη γνώση.
Συγκεκριμένες δράσεις που λαμβάνουν χώρα στα σχολεία της Ελλάδας αποδεικνύουν έμπρακτα τον πραγματικό ρόλο του σχολείου. Ενός σχολείου που παρέχει γνώση αλλά βοηθάει ταυτόχρονα τους μαθητές να αναπτύξουν δεξιότητες και να οραματιστούν έναν καλύτερο κόσμο γεμάτο αξίες, χωρίς να θέτει φραγμούς στη  φαντασία και τη δημιουργικότητά τους.
Και βέβαια ο δάσκαλος γίνεται ευρηματικός και δίνει βήμα στον μαθητή, απελευθερώνοντάς τον από τις συστολές του και τους φόβους του.
Ετσι λοιπόν επιβάλλεται το σχολείο να σπάσει τα δεσμά που το κρατούν εγκλωβισμένο στα στενά όρια του καθημερινού προγράμματος. Επιβάλλεται να καινοτομήσει δίχως να σημαίνει αυτό πως θέτει στο περιθώριο παλιές και δοκιμασμένες πρακτικές μάθησης.
Ετσι θα  μπορεί να παράξει ενεργούς πολίτες με άποψη και κρίση. Πολίτες που θα λειτουργούν μέσα στις τοπικές κοινωνίες με άξονα τον τόπο και τον άνθρωπο, κοιτάζοντας προς το μέλλον δίχως να ξεχνούν να αναγνωρίζουν την αξία άλλων πολιτισμών του παρελθόντος που ήκμασαν σε εποχές με τελείως διαφορετικά δεδομένα από τα σημερινά.
Και ας μην ξεχνάμε πως ένας από τους ρόλους του σύγχρονου σχολείου είναι να μαθαίνει στους μαθητές πώς να μαθαίνουν…