Ένα από τα συζητημένα βιβλία του καλοκαιριού ο «Ουρανός από στάχτη» της Νίκης Τρουλλινού από τις εκδόσεις Ποταμός. Σήμερα στα Χανιά στις 12:00 ακριβώς στο Πνευματικό Κέντρο και μέσα στα πλαίσια του 8ου Φεστιβάλ Κινηματογράφου ο «Ουρανός από στάχτη» παρουσιάζεται από ένα πολύ ενδιαφέρον πάνελ. Είναι το δεύτερο μυθιστόρημα της συγγραφέως που μας έχει συνηθίσει στην μικρή φόρμα του διηγήματος. Η αλήθεια είναι ότι η έκταση του έργου είναι μικρή –δεν υπερβαίνει τις 170 σελίδες –τοποθετώντας το κάπου μεταξύ νουβέλας και μυθιστορήματος.
Η Νίκη Τρουλλινού για να στήσει την πλοκή της ιστορίας της χρησιμοποιεί δυο εργαλεία με καταπληκτική ακρίβεια, δυο ευρήματα, ένα γεγονός πραγματικό, την έκρηξη του ηφαιστείου Εϊγιαφιάτλαγιοκουτλ το 2010 στην Ισλανδία που καθήλωσε τις πτήσεις σε ολόκληρη την Ευρώπη και δεύτερο μια επιστολή –φανταστική αυτή, μιας γιαγιάς στον εγγονό της, γραφειοκράτη των Βρυξελλών, που εξιστορεί όλη την πορεία της οικογένειας μέχρι την γέννηση του. Γύρω από αυτά και με την αφορμή τους ξετυλίγεται ο μίτος. Το παρατήρησα αυτό γιατί διάβασα τον Ουρανό μετά την ανάγνωση του λίγο μικρότερου μυθιστορήματος του Λουίς Σεπούλβεδα «Ένας γέρος που διάβαζε ιστορίες αγάπης» που τα αντίστοιχα εργαλεία που ακολουθεί ο μίτος είναι το κυνήγι ενός πληγωμένου, εκδικητικού και επικίνδυνου οσελότου στο δάσος του Αμαζονίου και –το δεύτερο η ανάγνωση από τον ήρωα μεταχειρισμένων βιβλίων με ρομαντικές ιστορίες. Ο κόσμος της ανίκητης και καμιά φορά εκδικητικής φύσης και ο κόσμος της γραφής είτε σαν οικογενειακό αρχειακό υλικό όπως οι αναμνήσεις και η ψηλάφηση του οικογενειακού δέντρου σε μια επιστολή είτε σαν φθηνή ρομαντική λογοτεχνία μιας άλλης εποχής.
Στα δύο εργαλεία φαίνονται ακόμα διαφορετικοί κόσμοι που διαδέχονται ο ένας τον άλλο, όπως ο “πολιτισμός” καταλαμβάνει την Αμαζονία η πλούσια ή φτωχή αλλά με τον τρόπο της ελληνική επαρχία αντικατοπτρίζει τον κόσμο στην έδρα της Ευρωπαϊκής Ένωσης, και αυτό μέσα στον χρόνο. Ακόμα η Ευρώπη των οραμάτων ή αν θέλετε των ονείρων μιας γενιάς που δίνει την θέση της σε μια Ευρώπη υπερεθνικιστικών κρατών, μια εγκλωβισμένη στην γραφειοκρατία και άβουλη Ευρώπη που δεν έχει που να επεκταθεί. Όσο αφορά το εύρημα της γραφής –ο Ουρανός είναι σπονδυλωτός χωρίς όμως κενά με αυτοβιογραφικές αναφορές. Διηγείται την ιστορία μιας σχέσης αγάπης που οι πρωταγωνιστές της απομακρυσμένοι πια ο ένας από τον άλλο ζουν σε κόσμους ανταγωνιστικούς και ζητούν να απαλλαγούν από τον κορεσμό. Τον λόγο όμως σε αυτήν την σχέση τον παίρνει τώρα ο αδύναμος.
Μια αναφορά που κάνει η συγγραφέας αρκετές φορές στο βιβλίο είναι η συνάντηση της ηρωίδας της με τον νέο-άστεγο –μη ξεχνάμε ότι η ιστορία διαδραματίζεται τα χρόνια της κρίσης –που βρίσκει καταφύγιο σε χαρτόνια και παλιές κουβέρτες δίπλα σε εισόδους πολυκατοικιών. Για την επικαιροποίηση του ζητήματος των αστέγων στην Ευρώπη που συνεχίζουν να πολλαπλασιάζονται, αναφέρω ότι σήμερα χρησιμοποιούν τις χρηματικής μορφής ενισχύσεις που παίρνουν για να αγοράζουν ισοθερμικά προϊόντα και σκηνές με τις οποίες καταλαμβάνουν ελεύθερους χώρους των πόλεων, τουλάχιστον όσοι βρίσκονται χωρίς σπίτι για πολλά χρόνια. Αυτό ίσως είναι ένα άλλο ευρωπαϊκό όνειρο που βρήκε την “απάντηση” του τον 21ο αιώνα.
Με την συγγραφέα μας συνδέει η σχέση θείας – ανιψιού και θέλω να “καθησυχάσω” το ερώτημα που θέτει στο αναγνωστικό κοινό στο τέλος, ναι Νίκη Τρουλλινού έγινες πάλι βιβλίο και καλό.
