Τι κι αν το Πρόγραµµα του ΟΗΕ για το Περιβάλλον (UNEP) κάνει λόγο για τριπλή περιβαλλοντική κρίση (κλιµατική, απώλεια βιοποικιλότητας, ρύπανση και απόβλητα) και τονίζει τη σηµασία της εκπαίδευσης για την αντιµετώπισή της; Τι κι αν από τον Ιούνιο του 2022 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή απευθύνει Σύσταση προς τα κράτη µέλη της Ε.Ε. να προωθήσουν την Εκπαίδευση για την Πράσινη Μετάβαση και τη Βιώσιµη Ανάπτυξη σε όλες τις βαθµίδες της εκπαίδευσης µε ενεργό συµµετοχή µαθητών κι εκπαιδευτικών κινητοποιώντας αντίστοιχα εθνικά και ευρωπαϊκά κονδύλια; Τι κι αν η UNESCO προωθεί µια Συµµαχία για το Πρασίνισµα της Εκπαίδευσης;
Στην Ελλάδα, η εγκατάλειψη κι υποβάθµιση της Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης είναι κάτι παραπάνω από γεγονός: Απουσία κρατικής χρηµατοδότησης, ελλείψεις εκπαιδευτικών και υποστελέχωση των θεσµών Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, πρωτοφανής καθυστέρηση (στη µέση της σχολικής χρονιάς!) στην προκήρυξη από το Υπουργείο δυνατότητας επισκέψεων σχολείων στα Κέντρα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (τα Κέντρα βέβαια δέχονται σχολεία µε δική τους πρωτοβουλία από την αρχή της σχολικής χρονιάς, παρότι δεν χρηµατοδοτούνται τα προγράµµατά τους) κοκ.
Λιγότεροι από τους µισούς είναι οι εκπαιδευτικοί που έχουν αποµείνει στα Κέντρα Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία σε σχέση µε αυτούς που προβλέπει η νοµοθεσία (υπηρετούν 141 στα 58 ΚΕΠΕΑ, ενώ θα έπρεπε να είναι τουλάχιστον 290).
Παράλληλα, σε αρκετές ∆ιευθύνσεις Εκπαίδευσης δεν υπάρχουν Υπεύθυνοι/ες Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης ή Σχολικών ∆ραστηριοτήτων που αρµοδιότητά τους είναι να στηρίζουν την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση στα σχολεία (θα έπρεπε να υπάρχει ένας/µία Υπεύθυνος/η σε κάθε ∆ιεύθυνση Πρωτοβάθµιας κι ένας/µία σε κάθε ∆ιεύθυνση ∆ευτεροβάθµιας).
Επιπλέον, καµία χρηµατοδότηση δεν υπάρχει από την αρχή της σχολικής χρονιάς για τα Κέντρα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, τα οποία είναι πιθανότατα η µόνη δηµόσια σχολική δοµή που δεν παίρνει έστω και ένα (1) ευρώ για κάλυψη των λειτουργικών της εξόδων. Η πρόσφατη (2 Φεβ 2024) εγκύκλιος του Υπουργείου αναφέρει ότι «∆εν προβλέπεται κάλυψη δαπανών φιλοξενίας στο Τεχνικό ∆ελτίο του Έργου. Οι εκπαιδευτικές και επιµορφωτικές πραγµατοποιούνται χωρίς ∆απάνη για το ∆ηµόσιο.» (σελ. 5 εγκυκλίου του Υπουργείου).Κάθε σχολείο παίρνει µια µικρή επιχορήγηση για τα έξοδα λειτουργίας του από τον κρατικό προϋπολογισµό (η οποία αποδίδεται από την κυβέρνηση στον τοπικό ∆ήµο και αυτός τη διαθέτει στο σχολείο). Τα ΚΕΠΕΑ, παρότι η νοµοθεσία προβλέπει χρηµατοδότησή τους από τον κρατικό προϋπολογισµό µέσω επιχορήγησης προς τον τοπικό ∆ήµο, δεν παίρνουν καµία κρατική επιχορήγηση για τη λειτουργία τους, καθώς µέχρι στιγµής δεν έχει δοθεί η χρηµατοδότηση αυτή στους ∆ήµους.
Ένα κατάλοιπο της µνηµονιακής περιόδου, η κατάργηση της κρατικής επιχορήγησης για τη λειτουργία των Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης, ζει και βασιλεύει ακόµη και σήµερα, που υποτίθεται ότι έχουµε ξεπεράσει τα µνηµόνια.
Επιπρόσθετα, καµία χρηµατοδότηση δεν προβλέπεται για τα προγράµµατα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των σχολείων, τα οποία είναι εθελοντικά και στην προµνηµονιακή περίοδο χρηµατοδοτούνταν τόσο µε µικρή κρατική επιχορήγηση όσο και µε ευρωπαϊκά κονδύλια.
Η πραγµατικότητα που ζούµε όµως κραυγάζει για την ανάγκη Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης των πολιτών: ακραία καιρικά φαινόµενα, κλιµατική κρίση µε καύσωνες και καταρρακτώδεις βροχές που οδηγούν σε πληµµύρες και περιβαλλοντικούς πρόσφυγες ακόµη και στη χώρα µας (πχ Θεσσαλία), καταστροφικές µεγα-πυρκαγιές (Έβρος, Ρόδος), σκουπίδια παντού, καταστροφή χώρων πρασίνου στις πόλεις, αδέσποτα και κακοποίηση ζώων, καταστροφές και καταπατήσεις ακτών, ενεργειακή φτώχεια, ανάγκη αλλαγών στον αγροτικό τοµέα για να επιβιώσουν οι αγρότες και να έχουµε υγιεινά τοπικά προϊόντα διατροφής, υπερτουρισµός κ.ά.
Όλα αυτά δεν αντιµετωπίζονται απλά µε νοµοθετικές παρεµβάσεις, ούτε µόνο µε επιπλέον διαφηµιστικά σποτάκια στα ΜΜΕ. Απαιτούν συνολική αλλαγή πολιτικής και τεράστιο ρόλο στην αντιµετώπιση τέτοιων προβληµάτων παίζει η ενηµέρωση, εκπαίδευση και ευαισθητοποίηση των πολιτών. Η χώρα µας έχει ένα µοναδικό πανευρωπαϊκά δίκτυο Κέντρων Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης (58 συνολικά σε όλη τη χώρα), το οποίο έχει αναγνωριστεί από την UNESCO ως καλή πρακτική που πρέπει να αντιγραφεί διεθνώς, και θεσµούς όπως οι Υπεύθυνοι και τα Σχολικά Προγράµµατα Περιβαλλοντικής Εκπαίδευσης που µπορούν να στηρίξουν και να πολλαπλασιάσουν την ευαισθητοποίηση των πολιτών, µικρών και µεγάλων κατοίκων της χώρας.
Ας στηρίξουµε λοιπόν έµπρακτα την Περιβαλλοντική Εκπαίδευση µε χρηµατοδότηση και προσωπικό. Αφορά το παρόν και το µέλλον µας, την επιβίωσή µας σε αυτό τον πλανήτη!
* Ο Φώτης Ποντικάκης είναι Υπεύθυνος του Κέντρου Εκπαίδευσης για το Περιβάλλον και την Αειφορία (ΚΕΠΕΑ/ΚΠΕ) Βάµου
