Η ανάγκη επικοινωνίας με τον κόσμο είναι που τον οδηγεί όπως λέει στο να αφήνει τα ακαδημαϊκά έδρανα για χάρη της συγγραφικής πένας. Κι αν κρίνουμε από την παραγωγικότητά του, 13 μυθιστορήματα μέσα σε 20 χρόνια, η ανάγκη αυτή μάλλον είναι ιδιαίτερη έντονη.
Ο λόγος για τον Χανιώτη συγγραφέα και καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Murdoch του Περθ της Αυστραλίας Πολυχρόνη Κουτσάκη που βρίσκεται αυτές τις ημέρες στα Χανιά εν όψει της παρουσίασης του νέου του βιβλίου «Ακροβάτες του χρόνου» που θα πραγματοποιηθεί τη Δευτέρα 25 Ιουνίου στον Ιστιοπλοϊκό Όμιλο Χανίων. Με αφορμή την εκδήλωση οι «διαδρομές» άνοιξαν κουβέντα με τον Πολυχρόνη και μίλησαν, μεταξύ άλλων, μαζί του για το νέο του βιβλίο, τη σχέση φαντασίας και πραγματικότητας αλλά και την… χαμένη πατρίδα της ελληνικής εκπαίδευσης.
• Πολυχρόνη τη Δευτέρα παρουσιάζεις τους «Ακροβάτες του χρόνου». Ένα βιβλίο που πρωτοκυκλοφόρησε το 2005 (εκδ. Μίνωας) και ξανά -αναθεωρημένο- το 2018 (εκδ. Πατάκη). Διαβάζοντας με μια απόσταση πια τα παλαιότερα βιβλία που έχεις γράψει τι συναισθήματα σου γεννώνται; Μπαίνεις καθόλου στον πειρασμό να σκεφτείς ότι κάποια πράγματα θα τα έγραφες αλλιώς σήμερα;
Καταρχάς, ευχαριστώ πολύ για την συνέντευξη. Αυτός ο λόγος που αναφέρεις οδήγησε στην σημαντικά αλλαγμένη νέα έκδοση των «Ακροβατών του χρόνου». Το συγκεκριμένο βιβλίο είναι ένα από τα δύο πιο αγαπημένα μου βιβλία και καθώς τα χρόνια περνούσαν σκεφτόμουν πως, παρόλο που είχε πάει πολύ καλά εμπορικά και σε επίπεδο κριτικών όταν είχε εκδοθεί, θα μπορούσα να κάνω κάποιες προσθήκες και αλλαγές που θα το βελτίωναν. Οπότε, τις έκανα και οι εκδόσεις Πατάκη, που στηρίζουν εδώ και πολλά χρόνια την συγγραφική μου δουλειά, προχώρησαν στην νέα έκδοση. Για ακόμα παλιότερα βιβλία μου δεν σκέφτομαι την πιθανότητα να τα ξαναπιάσω, επειδή αν τα έγραφα σήμερα θα τα έγραφα εντελώς διαφορετικά.
• Οι «Ακροβάτες του χρόνου» μας γυρίζουν πίσω στον 20ο αιώνα. Έναν αιώνα που γέννησε τεράστιες προσδοκίες, επιφύλαξε μερικές από τις πιο σκοτεινές σελίδες της ανθρωπότητας και έκλεισε με ένα έντονο αίσθημα αβεβαιότητας. Ως συγγραφέας, που πλάθεις και γκρεμίζεις κόσμους στο χαρτί, συμμερίζεσαι την άποψη που λέει ότι η πραγματικότητα ξεπερνάει την ανθρώπινη φαντασία;
Αυτό το ερώτημα θυμίζει λίγο εκείνο με το αυγό και την κότα. Ναι, η πραγματικότητα ξεπερνάει συχνά την ανθρώπινη φαντασία, αλλά ταυτόχρονα όσα ζούμε σπρώχνουν την φαντασία σε νέα επίπεδα, και η εμπλουτισμένη μας φαντασία με την σειρά της οδηγεί σε νέες πραγματικότητες.
• Αν και νέος άνθρωπος είσαι πολυγραφότατος. Μυθιστορήματα, θεατρικά, νεανική λογοτεχνία, ποίηση. Ποια ανάγκη σου καλύπτει το γράψιμο;
Καταρχάς, ευχαριστώ πολύ για το «νέος». Σε συγγραφικό επίπεδο, αισθάνομαι ελαφρώς βετεράνος, αφού το πρώτο μου βιβλίο εκδόθηκε πριν από είκοσι χρόνια ακριβώς. Οι περισσότεροι συγγραφείς, νομίζω, γράφουν για να επικοινωνήσουν με τον κόσμο. Το ίδιο ισχύει και για μένα.
• Εργάζεσαι ως καθηγητής στην ανώτατη εκπαίδευση, στο Πολυτεχνείο Κρήτης και από το 2016 στο Murdoch του Περθ της Αυστραλίας. Η επιστήμη με τη λογοτεχνία που εφάπτονται;
Σε αρκετά από τα μυθιστορήματά μου η τεχνολογία παίζει ρόλο, χωρίς όμως αυτός να είναι κυρίαρχος. Στην ζωή μου η επιστήμη με την λογοτεχνία εφάπτονται στην έλλειψη ύπνου μου!
• Ακούμε καθημερινά από όλους σχεδόν να επικαλούνται την έλλειψη παιδείας για τα δεινά της ελληνικής κοινωνίας. Ως εκπαιδευτικός που πιστεύεις ότι τελικά χάνουμε την παρτίδα και γιατί η οργανωμένη εκπαίδευση μοιάζει να είναι εντελώς αποκομμένη και ξένη προς την έννοια της παιδείας;
Η παρτίδα χάνεται σε τρία σημεία. Το ένα είναι η έλλειψη σοβαρής αξιολόγησης για δασκάλους / καθηγητές / ποιότητα εκπαιδευτικού υλικού, από εξωτερικούς κριτές και από τους ίδιους τους μαθητές. Στο εξωτερικό δεν υπάρχει κανείς που να μην αξιολογείται διαρκώς. Εδώ υπάρχουν τεράστιες αντιδράσεις και στο άκουσμα μόνο της λέξης «αξιολόγηση». Το δεύτερο σημείο είναι ότι ο Έλληνας δεν ενδιαφέρεται βαθιά, στην πραγματικότητα, για το σχολείο του παιδιού του. Σκέφτεται ότι τα κενά θα τα καλύψει, σε ξένες γλώσσες και σε γνώσεις για να μπει το παιδί στο πανεπιστήμιο, το φροντιστήριο. Αν πραγματικά ενδιαφερόταν, τότε εδώ και δεκαετίες θα έβαζε ως όρο στους πολιτικούς για να τους ψηφίσει την άμεση ριζική αλλαγή του άθλιου εκπαιδευτικού μας συστήματος. Αντί γι’ αυτό, ζητούσε προσωπικά ρουσφέτια. Το τρίτο σημείο είναι οι πανελλαδικές εξετάσεις. Όσο ελέγχονται από το υπουργείο αντί να καθορίζονται από τα πανεπιστήμια, τα παιδιά θα συνεχίζουν να βασανίζονται.
• Ζώντας στην Αυστραλία τα τελευταία χρόνια, πώς φαντάζει η Ελλάδα στα μάτια σου από απόσταση;
Την Ελλάδα την αγαπώ πολύ και φροντίζω να είμαι εδώ κάθε χρόνο. Γι’ αυτό με πικραίνουν τόσο τα στραβά της.
• Επιστρέφοντας στο πεδίο της λογοτεχνίας. Έχεις κάποιο συγγραφικό «απωθημένο». Κάτι δηλαδή που θα ήθελες οπωσδήποτε να γράψεις στο μέλλον;
Έχω κάμποσα, αλλά δεν είναι ανακοινώσιμα γιατί δεν θέλω να εκτονωθεί η πίεσή τους, μέσα μου. Όσο βρίσκονται στο μυαλό μου θα συνεχίσουν να με πιέζουν ώσπου να βγουν.
Βιβλιοπαρουσίαση
Το νέο βιβλίο του Πολυχρόνη Κουτσάκη «Ακροβάτες του χρόνου» που κυκλοφόρησε πρόσφατα από τις εκδόσεις «Πατάκη» θα παρουσιαστεί τη Δευτέρα 25 Ιουνίου στις 8 το βράδυ στον Ιστιοπλοϊκό Όμιλο Χανίων (Νεώριο Μόρο). Την εκδήλωση διοργανώνουν ο Ιστιοπλοϊκός Όμιλος Χανίων, η Περιφέρεια Κρήτης – Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, η Ένωση Πνευματικών Δημιουργών Χανίων και οι εκδόσεις «Πατάκη». Στο πλαίσιο της εκδήλωσης ο Χανιώτης συγγραφέας θα συζητήσει με τη συγγραφέα Άννα Κοντολέον και με μαθητές από το 4ο Γενικό Λύκειο Χανίων και το Μουσικό Σχολείο Χανίων για το νέο του βιβλίο αλλά και την τριλογία της Κρήτης που πρόσφατα τιμήθηκε με το κρατικό βραβείο εφηβικού βιβλίου. Την εκδήλωση συντονίζουν οι καθηγήτριες Ρούλα Κονσολάκη και Μαρία Ντάμπου, ενώ θα τραγουδήσουν ζωντανά μαθητές από το Μουσικό Σχολείο Χανίων.
