Κάθε χρόνο, το UN-Water, ο συντονιστικός µηχανισµός του ΟΗΕ για το νερό επιλέγει ένα θέµα που εστιάζει σε µια κρίσιµη πτυχή της διαχείρισης του νερού. Για το 2025, το θέµα είναι η “∆ιατήρηση των Παγετώνων και του Χιονιού στους Ορεινούς Όγκους καθώς και η Παγκόσµια Κρίση Νερού”.
Με αφορµή το παραπάνω, σε µια πρόσφατη επιστηµονική εργασία του Εργ. Υδατικών Πόρων, Αρδεύσεων και Περιβαλλοντικής Γεωπληροφορικής του Ινστιτούτου Ελιάς, Υποτροπικών Φυτών και Αµπέλου ΕΛΓΟ ∆ΗΜΗΤΡΑ, αξιολογήθηκαν οι επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής στην εµφάνιση ακραίων υδρολογικών φαινοµένων (πληµµύρες, ξηρασίες) και πως αυτές δύναται να επηρεάσουν τα υδατικά αποθέµατα (µε τη µορφή χιονιού) στους ορεινούς-ηµιορεινούς όγκους της Κρήτης. Στη µελέτη αυτή µεταξύ άλλων έγινε χρήση του διεθνή δείκτη ετήσιας διακύµανσης των βροχοπτώσεων (SPI) για την περίοδο 1960-2020. Οι θετικές τιµές του δείκτη SPI αντιπροσωπεύουν συνθήκες υγρές, ενώ οι αρνητικές τιµές απεικονίζουν συνθήκες ξηρές.
Στόχος της µελέτης ήταν η διερεύνηση των ακραίων υδρολογικών ετών των τελευταίων έξι δεκαετιών σε µια από τις πιο εντατικά καλλιεργήσιµες περιοχές της Κρήτης όπως είναι ο κάµπος Χανίων καθώς και των αντίστοιχων ορεινών-ηµιορεινών ζωνών που τροφοδοτούν την περιοχή αυτή µε νερό. Με βάση την ανάλυση του δείκτη SPI, η οποία πραγµατοποιήθηκε σε 7 µετεωρολογικούς σταθµούς της αντίστοιχης περιοχής, για την περίοδο από το 1960 έως το 2020, προέκυψαν χρήσιµες παρατηρήσεις σχετικά µε την εµφάνιση ακραίων υδρολογικών φαινοµένων. Για τις πρώτες τρεις δεκαετίες 1960-1990 οι υδρολογικές συνθήκες θα µπορούσαν να χαρακτηριστούν ως «Σχεδόν κανονικές». Ωστόσο, για τις επόµενες τρεις δεκαετίες, οι ξηρασίες καθώς και οι πληµµύρες ήταν αξιοσηµείωτα αυξανόµενες σε µέγεθος και συχνότητα. Η παρατήρηση αυτή έρχεται να επιβεβαιώσει τα πολλά πληµµυρικά συµβάντα που εµφανίστηκαν τη συγκεκριµένη περίοδο στην περιοχή µελέτης, ειδικά για το 2019 προκαλώντας εκτεταµένες ζηµιές στη γεωργία και τις υποδοµές. Από την άλλη πλευρά, την περίοδο αυτή παρατηρήθηκαν σηµαντικές ξηρασίες που οδήγησαν σε αξιοσηµείωτη µείωση των υδάτινων πόρων σε αρκετές περιοχές. Σύµφωνα µε την ανάλυση του δείκτη SPI για όλους τους µετεωρολογικούς σταθµούς που µελετήθηκαν, η γραµµή υδροκλιµατικής τάσης κατά τη χρονική περίοδο από το 1960 έως το 2020 παρουσιάζει ελαφρά µείωση, υποδηλώνοντας πιο έντονες περιόδους ξηρασίας για τις επόµενες δεκαετίες. Το γεγονός αυτό φαίνεται να είναι πιο έντονο στις ηµιορεινές περιοχές που κυριαρχούν οι καλλιέργειες ελιάς. Παράλληλα παρατηρήθηκε ότι παρόλο που όλοι οι σταθµοί παρουσίασαν αρνητική τάση, µόνο στην περίπτωση των σταθµών (τρεις τον αριθµό) που βρίσκονται σε ηµιορεινές περιοχές, παρατηρήθηκαν σηµαντικές (στατιστικά σηµαντικές) µειωµένες τάσεις, υποδεικνύοντας πιο έντονες περιόδους ξηρασίας για τις επόµενες δεκαετίες. Όσον αφορά τους τέσσερις σταθµούς που βρίσκονται σε πεδινές περιοχές, δεν καταγράφηκε καµία ένδειξη σηµαντικής τάσης στην ετήσια βροχόπτωση για την περίοδο αναφοράς. Αυτά τα στοιχεία ενισχύουν τη θεωρία ότι οι επιπτώσεις της κλιµατικής αλλαγής φαίνονται να είναι πιο έντονες στις ορεινές-ηµιορεινές περιοχές, περιοχές που εκ των πραγµάτων συσσωρεύουν ή δέχονται τον µεγαλύτερο όγκο νερού (χιόνι ή βροχή), γεγονός το οποίο δηµιουργεί έντονο προβληµατισµό για τα υδατικά αποθέµατα στο µέλλον.
Πηγή: Kourgialas, N. N. (2021). Hydroclimatic impact on Mediterranean tree crops area – mapping hydrological extremes (drought/flood) prone parcels. Journal of Hydrology, 596, 125684
*Ο δρ Νεκτάριος Κουργιαλάς είναι κύριος ερευνητής – Ινστιτούτο Ελιάς,
Υποτροπικών Φυτών και Αµπέλου – Υπεύθυνος Εργ.: Υδατικών Πόρων, Αρδεύσεων και Περιβ. Γεωπληροφορικής Γενική ∆/ση Αγροτικής Έρευνας – ΕΛΓΟ ∆ΗΜΗΤΡΑ Editor-in-Chief: Water Supply (IWA)
