Παγκόσµια προβολή για τα Χανιά, μέσα από εργασία του Πολυτεχνείου για τα Νεώρια

■ Σχέδιο της Αρχιτεκτονικής Σχολής εκπροσωπεί την Ελλάδα στην 19η Mπιενάλε Αρχιτεκτονικής στη Βενετία

Πάνε… Βενετία, τα Ενετικά Νεώρια των Χανίων και του Ηρακλείου καθώς η πρόταση της οµάδας  από το Εργαστήριο Τεκµηρίωσης και Αποκατάστασης Ιστορικών Κτηρίων της Αρχιτεκτονικής Σχολής του Πολυτεχνείου Κρήτης πλαισιωµένη και από ερευνητές από άλλα εργαστήρια του Iδρύµατος,  επιλέχθηκε να εκπροσωπήσει την Ελλάδα στην 19η Bienalle Αρχιτεκτονικής της Βενετίας.

Πρόκειται για τη µεγαλύτερη έκθεση αρχιτεκτονικής στον κόσµο όπου η πρόταση µε τίτλο  “Intelligens Historica” του καθηγητή Νίκου Σκουτέλη και των συνεργατών του Elisabetta Molteni, Kλήµη Ασλανίδη, Αντώνη Καραµήτρου, Άννας Τσιτωνάκη και Χριστίνας Αραπάκη, θα κοσµεί το Ελληνικό περίπτερο για όλο το διάστηµα της έκθεσης από 10 Μαΐου που ξεκινάει έως τις 10 Νοεµβρίου  που ολοκληρώνεται.

Στην 19η Bienalle Αρχιτεκτονικής θα παρουσιαστούν ξύλινα αντίγραφα των Νεωρίων, µε όχηµα τις Μελέτες Αποκατάστασης των Νεωρίων των Χανίων και του Ηρακλείου. Συγκεκριµένα θα τοποθετηθούν ξύλινα προπλάσµατα των κατασκευών εντός των θόλων των Νεωρίων σε κλίµακα 1/15, και υλικό επί του πατώµατος που θα µεταφέρει την αίσθηση του νερού σε λιµάνι.  «Τα Νεώρια των δύο πόλεων της Κρήτης θα συνδυαστούν σε ενιαία σύνθεση συνεκτική, µε σκοπό να αναδεικνύεται η συµπληρωµατικότητα των µελλούµενων έργων» τόνισε στα “Χ.ν.” ο κ. Νίκος Σκουτέλης.

Η ιδέα της συµµετοχής στην  19η Bienalle προέκυψε από µια υποτροφία που δίνει η   Περιφέρεια Βένετο  για συνέργειες αναφορικά µε την ιστορία της Βενετίας και τη σχέση της µε τη Μεσόγειο.  Στα πλαίσια αυτά προτάθηκε στον κ. Σκουτέλη να οργανώσει µια   µικρή έκθεση µε τις µελέτες των Νεωρίων της Κρήτης στη Βενετία. «Την πρόταση αυτήν την πήγαµε παραπέρα και σκεφτήκαµε µια συνέργεια  για την  συµµετοχή της Ελλάδα στη Βienalle και αποφασίσαµε να συµµετέχουµε στη διαγωνιστική διαδικασία που την κάνει το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας, κερδίζοντας την 1η θέση ανάµεσα σε συνολικά 13 προτάσεις. Το όχηµα παρουσίασης της πρότασης µας ήταν   οι µελέτες για τα Νεώρια,   σε µια σύνθεση όπου θα φαίνονται τα Νεώρια των δύο πόλεων σαν να ανήκουν στο ίδιο λιµάνι! Είναι ένας συγκρητισµός που θα ήθελα να υποστηρίξω» εξηγεί ο καθηγητής.

Για το ερευνητικό έργο, τη µελέτη αποκατάστασης των Νεωρίων, εργάστηκε ένας πολύ µεγάλος αριθµός καθηγητών και επιστηµονικού δυναµικού από όλα τα τµήµατα του Πολυτεχνείου Κρήτης, δείχνοντας   για άλλη µια φορά την ποιότητα της δουλειάς που γίνεται στο ίδρυµα.

«Για την επιτυχία της προσπάθειας µας ήταν   καθοριστική η στήριξη της ηγεσίας του Υπουργείου πολιτισµού, της Υπουργού και της οµάδας γύρω από την Υπουργό, ενώ φυσικά είναι πολλά τα εύσηµα για το ∆ήµο Χανίων, την Περιφέρεια Κρήτης. Το ότι πήραµε το ερευνητικό έργο των Νεωρίων των Χανίων ήταν “γούρι” για µας γιατί ακολούθησε η πρόταση να µελετήσουµε την ανακατασκευή και των Νεωρίων του Ηρακλείου, που καλώς εχόντων των πραγµάτων θα αρχίσουν να αποκαθίστανται  σχεδόν ταυτόχρονα» λέει ο καθηγητής.

Σηµειώνεται ότι η 19η Bienalle έχει την θεµατική: “Ευφυία, φυσική, τεχνητή, συλλογική”.

Η ΠΡΟΤΑΣΗ

Στην πρόταση για τα Βενετσιάνικα Νεώρια των Χανίων και του Ηρακλείου, η οµάδα των µελετητών επεξηγεί για το ερευνητικό έργο ανακατασκευής των Νεωρίων πως:

• Ξεκλειδώθηκαν γρίφοι της ιστορίας τους µέσα από την εντρύφηση στα ιστορικά αρχεία της Βενετίας και στις ∆ηµοτικές βιβλιοθήκες Χανίων και Ηρακλείου.
• Αναλύθηκε η δοµή και τα υλικά κατασκευής τους.
• Εντοπίστηκαν οι τεχνικές που αναλλοίωτες από τον 15ο αιώνα είναι ικανές να συνδράµουν στη  στερέωση µε σκοπό την ασφαλή τους λειτουργία.
• Αναδείχθηκαν οι ανταλλαγές τεχνογνωσίας µεταξύ Βενετίας και Κρήτης.
• Συζητήθηκε µε την κοινωνία η αναζήτηση νέων χρήσεων στους 9 + 7 πέτρινους θόλους, σε συνάφεια µε την αρχική τους χρήση.
• Αποφεύχθηκε ο σχεδιασµός οριακής θερµικής άνεσης σε αυτά τα κτήρια που υπήρξαν χώροι αποθήκευσης ξύλινων σκαριών και υλικών πολέµου.
• Συγκρατήθηκε η ατµόσφαιρα και το ύφος που προσέδωσε ο χρόνος και η φθορά στις λιθοδοµές. Αποδόθηκαν στους θόλους χρήσεις εναλλακτικές, τεχνών, ψυχαγωγίας και εκπαίδευσης, ικανές να συνδράµουν στην κοινωνική συνοχή.
• Σχεδιάστηκαν κατασκευές/εξαρτήµατα των νέων χρήσεων εµπνευσµένες από υλικά και µορφές της ιστορίας αυτών των χώρων.
• Ζωντανεύουν χώροι που για εκατό δέκα χρόνια έµεναν κλειστοί, ανενεργοί, εκεί όπου προγραµµατίζεται να συνευρίσκονται οι άνθρωποι της πόλης και οι επισκέπτες της ιστορίας της, ώστε να τονίζεται η κυκλικότητα των θεµάτων της ιστορίας, προτείνονται τα ιστορικά κονιάµατα και τα επιχρίσµατα κάλυψης των θόλων, ανανεωµένα.
• Ενσωµατώνονται στα δάπεδα οι ηλεκτροµηχανολογικές εγκαταστάσεις.
• Επαναπροτείνεται η χρήση ξυλείας πεύκης ‘λάριξ’, αναθετικής σε θαλασσινό περιβάλλον για τις νέες κατασκευές.
• Αποδίδονται λειτουργικά και ασφαλή στις δύο πόλεις τα ξεχασµένα νεώρια. Ολοκληρώνονται στα δύο λιµάνια οι όψεις του αστικού συνόλου επί του νερού. Προκύπτει ότι στην επανάχρηση ιστορικών κτηρίων µε κριτήρια επέµβασης: Η  ευελιξία ως προς τις χρήσεις, η αναστρεψιµότητα και τη δυνατότητα επαναπόκτησης του αρχικού κελύφους, η  ανθεκτικότητα των υλικών και των µεθόδων προσαρµογής στις νέες χρήσεις,
• Αποδεικνύεται η ευθυκρισία και η αντίληψη ως “ευφυΐα” των συµβαλλόµενων, καθώς µε την ελάχιστη σπατάλη εξασφαλίζεται κάτι χρήσιµο για την κοινωνία σε βάθος χρόνου.