Παγκόσμια Ημέρα Υγρότοπων: Η Βιστωνίδα στο σταυροδρόμι της επιβίωσης

Η Παγκόσμια Ημέρα Υγρότοπων εορτάζεται σήμερα σε όλο τον πλανήτη για να τιμήσει τους υγρότοπους, να αναδείξει τις οικοσυστημικές υπηρεσίες που μας παρέχουν και να μας θυμίσει τις υποχρεώσεις μας απέναντί τους, υπογραμμίζει σε ανακοίνωσή της η Εταιρία Προστασίας της Φύσης. Όπως επισημαίνει η οργάνωση, η λίμνη Βιστωνίδα στη Θράκη είναι ένα τέτοιο παράδειγμα υγρότοπου με πολύ σημαντικές φυσικές αξίες που καλούμαστε να προασπίσουμε.
Αναλυτικότερα, όπως αναφέρει η Εταιρία, στην Ελλάδα υπάρχουν 10 υγρότοποι Ραμσάρ, όλοι τους κοσμήματα της ελληνικής φύσης ανεξάρτητα από την καλή ή μη κατάσταση διατήρησής τους. Ένας από αυτούς είναι και η λίμνη Βιστωνίδα, που απλώνεται στους νομούς Ξάνθης και Ροδόπης: μία μεγάλη λίμνη (4.500 εκτάρια), σχετικά αβαθής (μέχρι 3,5 μέτρα βάθος), κατά τόπους υφάλμυρη, που συνδέεται με τη λιμνοθάλασσα του Πόρτο Λάγος και τον ομώνυμο όρμο στο Θρακικό Πέλαγος. Η σημασία της για την ορνιθοπανίδα είναι τεράστια και φιλοξενεί εκατοντάδες είδη πουλιών, ειδικά τους χειμερινούς μήνες, πολλά από αυτά σπάνια και απειλούμενα.
Όπως και άλλοι υγρότοποι της χώρας μας, έχει υποστεί αρκετές πιέσεις, αλλαγές στο υδρολογικό καθεστώς της, ρύπανση, ή λαθροθηρία. Σήμερα, ως τμήμα πλέον του Εθνικού Πάρκου Ανατολικής Μακεδονίας και Θράκης, προστατεύεται πιο αποτελεσματικά, ενώ αναδεικνύονται οι αξίες της. Στην εποχή μας όμως, εμφανίζονται νέες απειλές και προκλήσεις. Η κλιματική αλλαγή μπορεί να απειλήσει ευάλωτα οικοσυστήματα πιο γρήγορα απ’ όσο νομίζουμε. Η λειψυδρία, η άνοδος της θερμοκρασίας και η ανύψωση της στάθμης της θάλασσας που μπορεί να επιφέρει, θα θέσουν σε άμεσο κίνδυνο την ευαίσθητη, ρηχή και υφάλμυρη Βιστωνίδα.
‘Αλλη απειλή είναι τα σχέδια για παρωχημένης αντίληψης μεγάλα υδραυλικά έργα στην ευρύτερη περιοχή. Η σχεδιαζόμενη κατασκευή φραγμάτων και ταμιευτήρων άρδευσης στον ποταμό Κομψάτο που τροφοδοτεί τη Βιστωνίδα με το απαραίτητο γλυκό νερό, μπορεί να προκαλέσει σοβαρές επιπτώσεις στο οικοσύστημά της – ιδιαίτερα σε συνδυασμό με την κλιματική αλλαγή.
Η Ελληνική Εταιρία Προστασίας της Φύσης καλεί τους πολίτες να γνωρίσουν και να προστατεύσουν τη Βιστωνίδα και όλους τους υγροτόπους της χώρας μας, με γνώμονα την προστασία της Φύσης, του Ανθρώπου, σήμερα και για τις επόμενες γενεές.
Σαν σήμερα πριν 45 χρόνια, στις 2 Φεβρουαρίου 1971, υπογράφηκε στην πόλη Ραμσάρ του Ιράν στις όχθες της Κασπίας η Σύμβαση για την προστασία των υγροτόπων διεθνούς σημασίας. Την υπογραφή για τη Ελλάδα έβαλε ο Βύρων Αντίπας, τότε γενικός γραμματέας της Ελληνικής Εταιρίας Προστασίας της Φύσης. Σήμερα, η Σύμβαση έχει συνυπογραφεί πλέον από 169 χώρες και προστατεύει 2.208 υγρότοπους σε όλο τον πλανήτη, γνωστούς ως «Υγρότοπους Ραμσάρ».
Ένας υγρότοπος μπορεί να χαρακτηριστεί διεθνούς σημασίας όταν φιλοξενεί σημαντικούς αριθμούς από υδρόβια πουλιά ή και αξιόλογα είδη χλωρίδας και πανίδας. Ας μην ξεχνάμε όμως ότι οι υγρότοποι παρέχουν και πλήθος άλλων υπηρεσιών στη φύση και στους ανθρώπους που κατοικούν κοντά σε αυτούς. Η παροχή νερού, το φιλτράρισμα και ο καθαρισμός του, η παραγωγή τροφής (από αλιεία και ιχθυοκαλλιέργειες), η προστασία από πλημμύρες ποταμών και από τη θαλάσσια διάβρωση, είναι ορισμένες τέτοιες υπηρεσίες. Επιπλέον, πολλοί υγρότοποι έχουν και μεγάλη πολιτιστική αξία, διατηρώντας στον κόρφο τους μνημεία, αρχαία ή νεότερα, κομμάτια της ιστορίας μας, ή παραδοσιακές ανθρώπινες πρακτικές.