Κάθε χρόνο στις 23 Απριλίου η μέρα είναι αφιερωμένη στο βιβλίο από την ΟΥΝΕΣΚΟ,στην μνήμη δύο σπουδαίων συγγραφέων, που στις 23 Απριλίου του 1616 έφυγαν από την ζωή. Του Ισπανού συγγραφέα του “Δον Κιχώτη” Μιγκέλ Ντε Θερβάντες, και στον Αγγλο δραματουργό, Γουίλιαμ Σέξπιρ.
Με αφορμή αυτή την ξεχωριστή “γιορτή” του βιβλίου, ας δούμε λίγο την ιστορία του.
Η πιο όμορφη συντροφιά του ανθρώπου σε πόνο, θλίψη, χαρά, είναι ένα καλό βιβλίο, όπου ευφραίνει τις καρδιές και μας γεμίζει γνώση και προβληματισμό.
Είναι γαλήνη της ψυχής να κρατάμε στα χέρια μας ένα καλό βιβλίο και να κάνουμε κτήμα όλα όσα ωραία και χρήσιμα με απλοχεριά μας προσφέρει. Όλες τις γνώσεις από εκεί τις αντλούμε, γι’ αυτό και αξίζει να μάθουμε την πορεία του από τους αρχαίους χρόνους έως και σήμερα.
Η λέξη βιβλίο, προέρχεται από το αρχαίο <βίβλος> που θα πει πάπυρος, δηλαδή φύλλα από φλούδα που κάνουν για γραφή. Το γράψιμο πάνω σε φλούδα πρωτοεμφανίστηκε πριν από 3 .000 χρόνια π. χ. στην Αίγυπτο, αργότερα στους Έλληνες, και Ρωμαίους. Η αντοχή του ήτανε μεγάλη, γιατί ακόμα σε ευρήματα στην περιοχή της Μεσογείου, μέσα σε αρχαίους τάφους η σε σπήλαια, οι πάπυροι που βρίσκονταν εκεί είναι σε πολύ καλή κατάσταση. Πότε όμως παρουσιάστηκε το βιβλίο, είναι πολύ δύσκολο να πει κανείς με ακρίβεια. Η ιστορία του χάνεται μέσα στους αιώνες.
Πάντως όπως πιστεύουν, πρωτοφάνηκε στην Ανατολή και συγκεκριμένα στην Ασία. Μπορεί όμως να υπήρχε και σε άλλες περιοχές με άλλη εμφάνιση ή άλλα υλικά. Την ίδια εποχή που ο πάπυρος κυριαρχούσε στην περιοχή της Μεσογείου, στην Ανατολή (Ασία ) υπήρχε ένας μεγάλος πολιτισμός, ο Κινέζικος που από το 3.000 π.χ. είχε όχι μόνο γραφή, αλλά και μια μεγάλη παραγωγή λογοτεχνικών έργων. Τα Κινέζικα αυτά έργα, δεν βρέθηκαν γιατί ο αυτοκράτορας Τσίν Χουάνγκ, επειδή πολλά δεν έγραφαν κολακευτικά λόγια γι αυτόν, διέταξε το 213π.χ. να τα κάψουν.
Άλλοι μεγάλοι λαοί με πολιτισμό, ήταν οι Χαλδαίοι, οι Ασύρριοι, και οι Βαβυλώνες. Έφτιαχναν πλάκες από άργιλο και χάραζαν πάνω τους, γράμματα με σφηνοειδή γραφή. Τέτοιες πλάκες βρέθηκαν στα αρχαία μνημεία τους, όπως η συλλογή του βασιλέα της Νινεύι Ασουρμπανιμπάλ, που έζησε κατά το 700 π. χ.
Το 500 π.χ. η μεταφορά των παπύρων από μέρος σε μέρος με τα μεταφορικά μέσα της εποχής, κόστιζαν πολύ, εξ αιτίας της μεγάλης φορολογίας που έβαζαν οι χώρες που έκαναν εξαγωγές παπύρων, και έτσι έδωσαν τέλος στο είδος αυτής της γραφής.
Οι Έλληνες πριν από πολλά χρόνια, μεταχειριζόντουσαν ένα άλλο είδος γραφής, το δέρμα από ζώα. Την μέθοδο αυτή την τελειοποίησαν στην Πέργαμο και οι Ρωμαίοι του έδωσαν το όνομα <περγαμηνή> που έχει μείνει μέχρι σήμερα. Η περγαμηνή ήτανε κατεργασμένο δέρμα ζώου, που άντεχε στην υγρασία, στη ζέστη, και μπορούσε να γίνει κύλινδρος, να κοπεί σε ότι σχήμα ήθελαν και να γραφεί από τις δύο πλευρές. Ακόμα μπορούσε να ξυστεί, δηλαδή να σβηστεί το πρώτο γράψιμο και να ξαναγραφεί. Στην αρχή την χρησιμοποιούσαν σαν κύλινδρο, γρήγορα όμως την έκοψαν σε ορισμένο σχήμα, και του έδωσαν μία μορφή βιβλίου που ήτανε εύκολο το άνοιγμα, το κλείσιμο, και το ξεφύλλισμα. Από το 1100μ.χ. ο πάπυρος χρησιμοποιήθηκε για επίσημα έγγραφα, για επιστημονικά η πολιτικά διπλώματα.
Μετά την πτώση της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας και μέχρι το 1.200 μ. χ. το βιβλίο ήτανε σχεδόν αποκλειστικό προνόμιο των μοναστηριών η των πολύ πλούσιων οικογενειών. Οι μοναχοί έγραφαν σε περγαμηνή η σε παπύρους, βίους Αγίων, διάφορα θρησκευτικά τροπάρια, αντέγραψαν σύμβολα και γινόντουσαν πολύτιμα αντικείμενα όχι για πολλούς, αλλά μόνο για τους πλούσιους. Τέτοια βιβλία υπάρχουν και σήμερα σε διάφορες βιβλιοθήκες, σε μοναστήρια η σε ιδιωτικές συλλογές.
Η ανθρωπότητα προχωρούσε με βήμα σημειωτόν, η γνώση ήταν μόνο για λίγους, ενώ πολλοί έμεναν αμόρφωτοι.
Όμως στην Ευρώπη, άρχισαν δειλά- δειλά, να ιδρύονται τα πρώτα πανεπιστήμια, και η ανάγκη για βιβλίο όλο και μεγάλωνε.
Στην Κίνα είχε κάνει την εμφάνισή του το χαρτί και η Ευρώπη έκανε εισαγωγές. Το είδος αυτό ήταν ελαφρό και πιο εύχρηστο από την περγαμηνή.
Οι Κινέζοι, είχαν κάνει και μία ακόμα ανακάλυψη, την τυπογραφία όχι με κινητά στοιχεία αλλά τα χάραζαν σε ξύλινες πλάκες και αφού τα μεγάλωναν, τα πίεζαν με ένα μηχάνημα πάνω στο χαρτί.
Στην Ευρώπη, πρώτη η Ιταλία εφάρμοσε την τέχνη της τυπογραφίας, με τους Γερμανούς τεχνίτες. Το 1500μ. χ. η τυπογραφία διαδόθηκε τόσο που σε διάφορες πόλεις της Ευρώπης υπήρχαν γύρω στα 100 τυπογραφεία. Η παραγωγή χαρτιού αναπτύχθηκε γρήγορα, τα βιβλία άρχισαν να τυπώνονται κατά χιλιάδες, και να γίνονται κτήμα όχι πια των πλουσίων, μα και των φτωχών.
Την μεγάλη του όμως δόξα την χρωστάει στην εποχή της Αναγέννησης. Κυκλοφορούσαν βιβλία για όλα τα γούστα και για όλες τις γνώσεις. Από την <<ιερά βίβλο>> μέχρι παραμύθια, φιλολογικά, επιστημονικά, κ.λ.π.
και αποτέλεσε τον πιο μεγάλο παράγοντα, για την πνευματική ανάπτυξη του ανθρώπου. Έφερε τους <<λόγιους>> κοντά στο λαό, τη θρησκεία κοντά στους πιστούς, συνέβαλε στη διάδοση της γνώσης ανάμεσα στους λαούς άλλων χωρών και τους έκανε να γνωρίσουν τα ήθη, τα έθιμα, την ιστορία τους, να γνωριστούν οι διάφοροι λαοί του πλανήτη μας. Κατάργησε τα σύνορα που έχει χαράξει κάθε χώρα, κι’ έφερε σ’ επαφή τον κόσμο που μέχρι τότε ήταν απομονωμένος.
Λένε ότι τον 10ο αιώνα ο Μεγάλος Βεζίρης της Περσίας δεν πήγαινε πουθενά χωρίς τα βιβλία του, μόνο που αυτά έφταναν τους 117.000 τόμους. Το πιο απίστευτο όμως είναι ότι τα βιβλία τα μετέφεραν καμήλες οι οποίες είχαν εκπαιδευτεί να βαδίζουν με… αλφαβητική σειρά.
Μέσα λοιπόν από την μακρά ιστορία του, το βιβλίο έπαιξε σημαντικό ρόλο στην εξέλιξη και την πρόοδο του ανθρώπινου γένους, γιατί ένα βιβλίο είναι ένας ολόκληρος κόσμος. Αυτό βέβαια που πρέπει να προσέξουμε ιδιαιτέρως είναι η σωστή επιλογή του ούτως ώστε να αισθανθούμε την αύρα και την ομορφιά που θα μας μεταδώσει. Ανάμεσα στις γραμμές του, κατοικούν πρόσωπα, υπάρχουν τόποι που ζωντανεύουν μέσα στην φαντασία μικρών και μεγάλων, αποκτούν χαρακτήρα, συνήθειες και ευαισθησίες, ζουν πάθη και χαρές. Με τέχνη μας μεταφέρει σε τόπους που δεν φανταζόμαστε, γνωρίζοντας παράλληλα τον πλούτο του πνεύματος και την δύναμη του γραπτού λόγου!
“Το να διαβάζεις καλά βιβλία,
είναι σα να συνδιαλέγεσαι,
με τους ΑΡΙΣΤΟΥΣ των περασμένων αιώνων.”
“Καρτέσιος 1596-1650
Γάλλος φιλόσοφος”
