Σήμερα τα επενδυτικά κεφάλαια διαχειρίζονται 4400 δισεκατομμύρια δολάρια. Δανείζονται για να εξαγοράσουν μια επιχείρηση και να εισπράξουν τη μέγιστη απόδοση για να αποπληρώσουν το δάνειό τους και να κερδίσουν χρήματα.
Το άρθρο αυτό στηρίζεται στο βιβλίο του Cyprien Boganda, l’ empire du cash, editions de l’ atelier, 2022, 175 σελίδες.
Για τριάντα χρόνια, τα επενδυτικά κεφάλαια υφαίνουν τον ιστό τους στην καρδιά της παγκόσμιας οικονομίας. Κυριαρχούν στις επιχειρήσεις που ελέγχουν, αναλαμβάνουν κλινικές, ποδοσφαιρικούς συλλόγους, ανεβάζουν τις τιμές των ακινήτων και χρηματοδοτούν προεκλογικές εκστρατείες. Όμως παραμένουν άγνωστα στο ευρύ κοινό. Το βιβλίο κάνει μια αναδρομή στην ιστορία αυτής της χρηματοοικονομικής πρακτικής, επισημαίνοντας το ρόλο του Georges Doriot, αυτόν του Malcolm McLean και τις απαρχές του ισχυρού επενδυτικού ταμείου KKR.
Ο συγγραφέας περιγράφει λεπτομερώς τις μεθόδους αυτών των επενδυτών, των οποίων η σημασία εκτινάχθηκε από τη δεκαετία του 1990, δίνοντας έμφαση στο ρόλο των τραπεζών, στη χρήση εξαγορών εταιρικών χρεών για τη μετατροπή τους σε κεφάλαιο και τον έλεγχό τους.
Η προέλευση
Ο συγγραφέας αναφέρεται στο Γάλλο Georges Doriot ο οποίος ήταν πρωτοπόρος του private equity και ότι η σύγχρονη εξαγορά με μόχλευση (LBO-leveraged buy-out) επινοήθηκε στις ΗΠΑ τη δεκαετία του 1950 για να εξαγορασθεί μια ναυτιλιακή εταιρεία. Η προέλευση των επενδυτικών κεφαλαίων είναι ελάχιστα μελετημένη, καθώς και ο τρόπος με τον οποίο κατέκτησαν μέρος της οικονομίας. Ωστόσο, αυτοί οι χρηματοοικονομικοί γίγαντες δεν είναι αυθόρμητα δημιουργήματα του καπιταλισμού και οι πρακτικές τους δεν έχουν τίποτα το «φυσικό»: σφυρηλατήθηκαν από άτομα – επιχειρήσεις, δικηγόρους, πρώην τραπεζίτες – και άκμασαν σε ένα συγκεκριμένο ιδεολογικό πλαίσιο, αυτό του αχαλίνωτου νεοφιλελευθερισμού της δεκαετίας του 1980.
Η χρηματοοικονομική διαδικασία
Η δραστηριότητα εισόδου στο κεφάλαιο μη εισηγμένων επιχειρήσεων με την ελπίδα να πραγματοποιηθεί ένα κεφαλαιακό κέρδος κατά τη μεταπώληση, αναφέρεται με τον όρο «επενδυτικό κεφάλαιο».
Ο κίνδυνος για την επιχείρηση είναι προφανής αφού το χρέος της αυξάνεται ενίοτε σε ιλιγγιώδεις διαστάσεις.
Αυτή η εμμονή με τα μετρητά δεν είναι ένα παιχνίδι της φαντασίας. Οι επαγγελματίες μάλιστα τα διεκδικούν με καυστική ειλικρίνεια. Μάλιστα, υπάρχει και ένας εύστοχος τίτλος για την τεχνική LBO: διαχείριση μέσω της «τυραννίας των μετρητών» και για τα βήματα που πρέπει να ακολουθηθούν για να γίνει μια καλή επένδυση.
Για το συγγραφέα οι ερωτήσεις που θέτει είναι εξαιρετικά απλές:
• Τί είναι ο κλάδος ή η επιχείρηση;
• Υπάρχει καλό μάνατζμεντ;
• Η επιχείρηση «βγάζει» μετρητά;
Τα μετρητά είναι ο κοινός παρονομαστής όλων: «όταν μιλάω για μετρητά, όλοι καταλαβαίνουν». Επομένως, τα μετρητά αντιπροσωπεύουν ουσιαστικά μια τυραννία που επιβάλλεται στις εταιρείες διαχείρισης από επενδυτές που αναμένουν μετρητά σε αντάλλαγμα. Πρέπει να εφαρμόζεις μια στρατηγική, πρέπει να προχωράς και να προοδεύεις ακατάπαυστα.
«Μετρητά και διασκέδαση». Όχι όμως για όλους. Για να μετατρέψουν τις επιχειρήσεις σε μηχανές κέρδους, τα επενδυτικά κεφάλαια δεν διστάζουν να χρησιμοποιήσουν ταχείς μεθόδους: η απόλυση εργαζομένων, το κλείσιμο ενός εργοστασίου ή η εκδίωξη ενός μη συνεργάσιμου μάνατζερ είναι μέρος του οπλοστασίου τους. Επιπλέον, το χρέος που δημιουργούν για να εξαγοράσουν μια επιχείρηση – «θήραμα» – είναι κάτι περισσότερο από μια πρόσθετη γραμμή σε έναν λογιστικό ισολογισμό. Είναι ένα πολιτικό εργαλείο με το οποίο τα κεφάλαια επιβάλλουν μια σιδερένια πειθαρχία στην εξαγοραζόμενη επιχείρηση και στη συνέχεια καλούνται να προσαρμόσουν το μάνατζμεντ και τη διαχείρισή της στις νέες επιταγές αποπληρωμής με κεφαλαιακά κέρδη.
Στη Γαλλία, οι επιχειρήσεις που πέφτουν θύματα αυτών των ενεργειών ανέρχονται σε δεκάδες.
Ο συγγραφέας αναφέρει ότι πολύ συχνά, το LBO οδηγεί σε αναδιάρθρωση και απολύσεις, ως ένα μέρος μιας καλύτερης διαχείρισης του ισολογισμού και του λογαριασμού εκμετάλλευσης και το προσωπικό και τα συνδικάτα υποφέρουν μερικές φορές σε τεράστιο βαθμό…
Συνεχίζοντας, ο συγγραφέας αναφέρει «αλλά ταυτόχρονα, πως να ξεσηκωθούμε ενάντια σε ένα σύστημα που έχει ως αποτέλεσμα μια πολύ καλύτερη διοίκηση των επιχειρήσεων, την παραγωγή σημαντικού πλούτου, την απόδοση της επένδυσης και τα εντυπωσιακά φορολογητέα αποτελέσματα».
Συμπερασματικά, η στρατηγική των επενδυτικών κεφαλαίων έχει δημιουργήσει μια νέα χρηματοοικονομική ελίτ, πλούσια σε δισεκατομμύρια, η οποία ευδοκιμεί σε αποτελεσματικό λόμπι και ευρεία υποστήριξη πολιτικών και εναντίον των οποίων είναι εξαιρετικά δύσκολο να κινηθείς.
