Γνωρίζουμε ότι η μάθηση εξαρτάται από την ανάπτυξη της μνήμης εργασίας.
«Καλά θα παίζετε παιχνίδια με τον καύσωνα; Τα σχολεία μόλις έκλεισαν. Γιατί δεν αφήνετε τα παιδιά να ξεκουραστούν και να ξεδώσουν;».
Αυτές είναι οι συνηθισμένες αντιρρήσεις όσων με προκαλούν.
Κι έχουν δίκιο. Με μια ειδοποιό διαφορά.
Αν ένα παιδί παίζει οργανωμένα παιχνίδια 1-2 ώρες την εβδομάδα, αυτή η δραστηριότητα, που είναι το 1% του χρόνου, δεν το εμποδίζει να ξεκουραστεί.
Η εμπειρία μου τα 25 χρόνια που παίζω καλοκαιρινά παιχνίδια στις δομές του Δήμου μας δείχνει ότι τα παιδιά αποζητούν ένα διαφορετικό παιχνίδι. Και τι να απαντήσεις όταν σε ρωτάνε «Κύριε, θα έλθετε αύριο;».
Στο σημερινό σημείωμα συμπληρώνω στοιχεία σχετικά με την ανάπτυξη της μνήμης εργασίας μεγάλων παιδιών και παρουσιάζω τα παιχνίδια που θα παίξουμε σε συνεργασία με την Βιβλιοθήκη του Κήπου.
Μνήμη εργασίας – οι εξελίξεις
Η παγκόσμια βιβλιογραφία για τη μνήμη εργασίας πολλαπλασιάστηκε την τελευταία 20ετία. Σήμερα γνωρίζομε ότι μεγαλύτερη χωρητικότητα της μνήμης εργασίας σημαίνει ταχύτερη και αποτελεσματικότερη μάθηση.
Επίσης, έχει αποδειχθεί ότι δυνατή μνήμη εργασίας σημαίνει ευκολότερη μάθηση λεξιλογίου και ότι η μάθηση της γλώσσας εξαρτάται από τμήματα της μνήμης εργασίας.
Τέλος, έχει διαπιστωθεί ότι υπάρχει αμοιβαία σχέση ακαδημαϊκής μάθησης και μνήμης εργασίας. Δηλαδή, κατ’ αρχήν για να είσαι αποτελεσματικός φοιτητής απαιτείται να έχεις αναπτύξει τη μνήμη εργασίας σου στο Λύκειο.
Φυσιολογικά το ίδιο συμβαίνει με ένα πτυχιούχο Πανεπιστημίου.
Σήμερα με τα καθημερινά προβλήματα να είναι σύνθετα και να απαιτούν λύσεις σε περιορισμένο χρόνο, ο ρόλος της μνήμης εργασίας γίνεται κυρίαρχος για όλες τις ηλικίες των μαθητών.
Ανάπτυξη της μνήμης εργασίας στα Χανιά
Η μνήμη εργασίας των παιδιών και των εφήβων αναπτύσσεται και βελτιώνεται καθημερινά με τη συνεχή έκθεση τους στη λύση προβλημάτων. Ας δούμε δύο πρόσφατα παραδείγματα από τα Χανιά…
Προ ημερών, σε μεγαλομανάβικο της πόλης συνάντησα ένα νεαρό έφηβο ο οποίος εργαζόταν στο ταμείο. Ακολούθησε ο παρακάτω διάλογος.
«Όταν ήμουν στην ηλικία σου δούλεψα δύο καλοκαίρια σε μπακάλικο. Πήγαινα τα ψώνια στα σπίτια με τα πόδια», του λέω ενώ αφήνω τα ψώνια μου στο πάγκο του.
«Και σου άρεσε;», με ρωτά με μάτια μεγάλα.
«Έ λίγο, βοηθούσα ένα θείο μου, χωρίς αμοιβή».
«Είναι δικό σας το μανάβικο;», ρωτώ,
«Ναι», απαντά υπερήφανα και συνεχίζει να κτυπά τα ψώνια μου στην ταμειακή μηχανή.
«Θα μάθεις πολλά και χρήσιμα εδώ», σχολιάζω.
«Ο λογαριασμός σας. Πώς θα πληρώσετε;», μου λέει χαμογελώντας
«Βλέπεις τι κατάφερες; Με άκουγες και δούλευες ταυτόχρονα. Αν δεν έκανες λάθος, τότε έχεις ήδη ωφεληθεί».
Βρίσκομαι στην αρχή του λιμενοβραχίονα στο ενετικό μας λιμάνι. Παρατηρώ νεαρές έφηβες να αρματώνουν τα ιστιοπλοϊκά τους σκάφη. Μια οικεία προεργασία που απαιτεί κόπο και επιδεξιότητα.
Σε λίγο 4 μικρά σκάφη σαλπάρουν, κάνουν μανούβρες και βγαίνουν από το λιμάνι. Τους ακολουθεί η μηχανοκίνητη βάρκα του εκπαιδευτή που δίνει οδηγίες σε ρυθμό πολυβόλου. Οι νεαρές ιστιοπλόοι τις εφαρμόζουν, αλλάζουν πορείες, κάνουν κούρσες, το γνωστό τακ, αναποδογυρίζουν τα σκάφη τους, βουτάνε, τα επαναφέρουν και συνεχίζουν…
Τα οφέλη των εφήβων στα δύο παραδείγματα είναι προφανή.
Αναπτύσσουν την προσοχή, την επιλεκτική εστίαση, την αντίληψη του χώρου, την ικανότητα λύσης προβλημάτων σε περιορισμένο χρόνο. Κι όλα αυτά σε πραγματικές συνθήκες κι όχι μέσω μιας οθόνης.
Τα παιχνίδια μας
Δημιουργούμε παιχνίδια και δραστηριότητες που αναπτύσσουν τη μνήμη εργασίας παιδιών και εφήβων τις τελευταίες δύο δεκαετίες.
Είναι σημαντικό να τονιστεί ότι κάθε παιγνιώδης δραστηριότητα οφείλει να έχει πολλαπλή στόχευση. Δηλαδή να ικανοποιεί τις ατομικές ανάγκες του κάθε παιδιού, το προφίλ του της μάθησης, να προάγει την ομαδικότητα, να αναπτύσσει συγκεκριμένα μέρη της μνήμης εργασίας και να είναι ποσοτικά και ποιοτικά μετρήσιμη.
Τέλος, είναι απαραίτητο κάθε παρόμοια δραστηριότητα να έχει πρακτικές εφαρμογές στην καθημερινότητα του παιδιού, να είναι διασκεδαστική και να το προετοιμάζει για την επόμενη βαθμίδα της εξέλιξης του.
Στην Παιδική Βιβλιοθήκη του Κήπου
Τον Ιούλιο θα παίζουμε επιλεγμένα παιχνίδια ανάπτυξης της μνήμης εργασίας σε συνεργασία με την Παιδική Βιβλιοθήκη του Κήπου.
Συγκεκριμένα η πρώτη σειρά παιχνιδιών περιλαμβάνει τις δεξιότητες: συγκέντρωσης, ταξινόμησης, εφευρετικότητας, λύσης προβλημάτων, αναστολής και χωρικής αντίληψη με στόχευση την ανάπτυξη της γλώσσας.
Παιδιά ηλικίας 11-12 ετών, σε ομάδες των 10 κάθε φορά, θα παίξουν παιχνίδια σε υπαίθριο σκιερό χώρο για 1 ώρα και 30 λεπτά.
Τα συγκεκριμένα παιχνίδια είναι κατάλληλα μόνο για αυτή την ηλικιακή ομάδα. Σύμφωνα με την βιβλιογραφία αυτή είναι η πλέον κατάλληλη ηλικία για να εκπαιδευθούν τα παιδιά στις συγκεκριμένες στρατηγικές μνήμης. Πληροφορίες και δηλώσεις συμμετοχής στην Παιδική Βιβλιοθήκη του Κήπου τηλ: 28213 41774 E-mail: paidiki_bibl@chania.gr
Συμπερασματικά
• Εδώ και 25 χρόνια τα Χανιά διαθέτουν ένα μοναδικό παράλληλο δίκτυο εκπαίδευσης, γνωστικής, κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης παιδιών.
• Τα Κέντρα Παιδικής Δημιουργίας και οι Παιδικές Βιβλιοθήκες μας προσφέρουν πληθώρα ευκαιριών στα Χανιωτάκια να αναπτυχθούν και να εμπλουτίσουν τις γνώσεις τους.
• Τα θερινά προγράμματα τους είναι ευκαιρίες για καινοτόμα συνεργατική μάθηση.
• Τα παιχνίδια μας για την ανάπτυξη της μνήμης εργασίας φιλοδοξούν απλά να εκθέσουν τα παιδιά στη χρήση ορισμένων στρατηγικών σκέψης και μνήμης.
• Η διαμορφούμενη πραγματικότητα στις αξιολογήσεις έχει εφαρμογές καλλιέργειας της μνήμης εργασίας.
