» Ψηφιακά “όπλα” στη µάχη κατά της άνοιας
∆ύο παιχνίδια γνωστικής ενδυνάµωσης ηλικιωµένων ως µέσο πρόληψης της άνοιας, αλλά και ως µέσο ανάσχεσης της εξέλιξής της στα πρώτα στάδια, ανέπτυξε η µη κερδοσκοπική οργάνωση SciFy, υπό την καθοδήγηση της εταιρείας Alzheimer Athens, στο πλαίσιο του ευρωπαϊκού προγράµµατος για την υποστήριξη µε ψηφιακά εργαλεία του ηλικιωµένου πληθυσµού της Ευρώπης «Pharaon».
Στο πρώτο παιχνίδι µε τίτλο «Cross Numbers» οι χρήστες καλούνται να ανιχνεύσουν ακολουθίες ψηφίων σε έναν πίνακα αριθµών µέσα από τρία διαφορετικά επίπεδα δυσκολίας. Το παιχνίδι βοηθά τους χρήστες να διεγείρουν τις δεξιότητες ανίχνευσης. ∆ιεγείρει επίσης τη µνήµη τους, καθώς πρέπει να αναζητήσουν πολλές ακολουθίες ταυτόχρονα. Στο δεύτερο παιχνίδι «Alphabetical Order», ο στόχος είναι η ταξινόµηση λέξεων µε σωστή αλφαβητική σειρά και πάλι µε διαβάθµιση δυσκολίας. Και στα δύο παιχνίδια ένα άβαταρ καθοδηγεί τους χρήστες µε αναλυτικές οδηγίες (tutorial) προσαρµοσµένες στο κάθε επίπεδο δυσκολίας.
Όπως εξηγεί στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ερευνητής και µέλος της SciFY, Άρης Κοσµόπουλος, και τα δύο παιχνίδια είναι στα ελληνικά, ωστόσο όλη η αρχιτεκτονική τους είναι σχεδιασµένη µε τέτοιο τρόπο, ώστε να µπορούν να προσαρµοστούν εύκολα και σε άλλες γλώσσες.
Τα παιχνίδια σχεδιάστηκαν σύµφωνα µε τις συστάσεις της µη κερδοσκοπικής εταιρείας Alzheimer Athens, προκειµένου να απευθύνονται σε ηλικιωµένους ως µέσο πρόληψης της νόσου, αλλά και σε άτοµα που βρίσκονται στα πρώτα στάδια της άνοιας. Εκτός από την αξιολόγηση και υποστήριξη των ασθενών µε άνοια, η Alzheimer Athens, στο πλαίσιο των δράσεων πρόληψης, διοργανώνει στα παραρτήµατά της σε Αττική και Άρτα δηµιουργική απασχόληση για άτοµα άνω των 65 ετών, µε στόχο τη νοητική και σωµατική ενδυνάµωσή τους. Σε 120 ωφελούµενους που συµµετέχουν στις δράσεις πρόληψης, δοκιµάζεται αυτή την περίοδο η αποτελεσµατικότητα των δύο παιχνιδιών.
Μπορεί ακόµα να µην έχουν εξαχθεί συµπεράσµατα από την πιλοτική µελέτη, ωστόσο είναι γεγονός ότι «οποιαδήποτε νοητική άσκηση µπορεί να συντελέσει στην πρόληψη ή επιβράδυνση της άνοιας», όπως τονίζει η νευροψυχολόγος, Νικολέττα Γερονικόλα, υπεύθυνη του Κέντρου Ηµέρας της Alzheimer Athens στους Αµπελόκηπους. «Ο ηλικιωµένος ασχολείται µε κάτι δηµιουργικό και αισθάνεται και χρήσιµος, τον βοηθάει στην αυτοεκτίµησή του», προσθέτει και υπενθυµίζει ότι «νοητική άσκηση µπορεί να είναι και το πλέξιµο. Επίσης Sudoku, σταυρόλεξα, αναγραµµατισµοί λέξεων βοηθούν στο στάδιο της πρόληψης».
Στην πιλοτική µελέτη οι επαγγελµατίες υγείας θέλουν να διαπιστώσουν κατά πόσο οι άνθρωποι της τρίτης ηλικίας µπορούν να χρησιµοποιήσουν µια ψηφιακή πλατφόρµα. Πάντως, η εµπειρία της χρήσης των ψηφιακών εργαλείων από τους ηλικιωµένους κατά την περίοδο του lockdown για την Covid-19 ήταν κατά την κ. Γερονικόλα, πολύ θετική. «Την περίοδο εκείνη περάσαµε όλες τις υπηρεσίες µας διαδικτυακά. Η ανταπόκριση των ανθρώπων ήταν φοβερή. Η δουλειά που κάνουν τα Κέντρα Ηµέρας, είναι πολύ σηµαντική για την κοινωνικοποίησή τους. Παρ’ όλα αυτά θεωρώ ότι οι ψηφιακές ασκήσεις βοηθούν πάρα πολύ τους ανθρώπους που είναι στο σπίτι ή τους ανθρώπους που έρχονται στα Κέντρα Ηµέρας, αλλά µετά µένουν στο σπίτι και τέλος, βοηθάει και όσους βρίσκονται σε αποµακρυσµένες περιοχές, όπου δεν υπάρχουν Κέντρα Ηµέρας».
Η ίδια προσθέτει ότι η αξία της τεχνολογίας στον τοµέα αυτό είναι «ότι πλέον έχουµε τη δυνατότητα ως υπηρεσίες για ηλικιωµένους να φτάσουµε ακόµα και στο πιο αποµακρυσµένο µέρος της Ελλάδας. Είναι σηµαντικό να µπορεί, για παράδειγµα, µια κάτοικος στο ∆ιδυµότειχο να κάνει νοητικές ασκήσεις και να έχει πρόσβαση σε ένα ψηφιακό Κέντρο Ηµέρας. Επίσης, να µπορεί και ο επαγγελµατίας υγείας να κάνει τεστ από µακριά σε κατοίκους αποµακρυσµένων περιοχών ή ακόµα και αν υπάρχουν κάποια δηµοτικά ιατρεία να µπορεί να εκπαιδευτεί το προσωπικό εκεί, οι νοσηλευτές ή οι κοινωνικοί λειτουργοί για να δίνουν στους ηλικιωµένους τέτοιες νοητικές ασκήσεις».
∆εν είναι η πρώτη φορά που η SciFy συνεργάζεται µε τη µη κερδοσκοπική εταιρεία Alzheimer Athens. Είχε προηγηθεί το έργο «διΆνοια», µια εφαρµογή για κινητά µε την ψηφιοποίηση νοητικών ασκήσεων, που χρησιµοποιούν όσοι υποστηρίζουν ανθρώπους µε άνοια στα πρώτα στάδια. Επίσης, πρόσφατα η SciFy ανέπτυξε άλλο ένα ηλεκτρονικό παιχνίδι ενδυνάµωσης και ψυχαγωγίας, αυτή τη φορά για παιδιά µε εγκεφαλική παράλυση, τους «Ταξιδιώτες».
Τα δύο παιχνίδια γνωστικής ενδυνάµωσης ηλικιωµένων εντάχθηκαν στην ψηφιακή πλατφόρµα για τη νοητική ενδυνάµωση «Eligence», που έχει αναπτύξει το ελληνικό τµήµα της ιταλικής εταιρείας «Gruppo Maggioli». Στην πλατφόρµα, που δηµιουργήθηκε πριν από ενάµιση χρόνο στην Ελλάδα και αναµένεται να επεκταθεί και σε άλλες χώρες, περιλαµβάνονται περισσότερα από 40 παιχνίδια, τα οποία έχουν αναπτύξει ειδικοί νευροψυχολόγοι, µε σκοπό την υποστήριξη των επαγγελµατιών υγείας σε ενώσεις Αλτσχάιµερ και δήµους, προκειµένου να βοηθήσουν στην εξάσκηση των ωφελούµενών τους σε επτά γνωστικές δεξιότητες (µνήµη, προσοχή, λογική σκέψη, προσανατολισµός, γλωσσική έκφραση, εκτελεστικές λειτουργίες και δεξιότητες κατασκευής).
«Στόχος µας είναι να αναδείξουµε την έννοια του πόσο σηµαντικό είναι να γυµνάσεις το µυαλό σου, είναι αυτό που λέµε ενεργό γήρανση (active aging), οπότε αυτή η πλατφόρµα προσφέρει προσωποποιηµένη εκγύµναση του µυαλού του καθενός», τονίζει ο Στέλιος Παντελόπουλος επικεφαλής του υποκαταστήµατος της Gruppo Maggioli στην Ελλάδα.
