«Σαν ήλιος λάμπει στις μνήμες των ανθρώπων ο χρόνος της παιδικής ηλικίας. Αυτός που καθορίζει τις ψυχές τους στις διαδρομές της ουτοπίας και των χαμένων παραδείσων». Ο καταξιωμένος εικαστικός και ομότιμος καθηγητής της Ανωτάτης Σχολής Καλών Τεχνών Μιχάλης Μανουσάκης επιστρέφει στον γενέθλιο τόπο του τα Χανιά με την ιδιότητα του συλλέκτη αυτή τη φορά, παρουσιάζοντας στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων μια ξεχωριστή έκθεση με τίτλο: “Ο τόπος του κάποτε – Ήρωες στα σκουπίδια”.
Μια έκθεση που μέσα από περισσότερα από 150 παιχνίδια άλλων εποχών, από μολυβένια στρατιωτάκια και πορσελάνινες κούκλες, μέχρι παλιά αναγνωστικά, προπολεμικές εκδόσεις παιδικών μυθιστορημάτων, φωτογραφίες και βινύλια, φέρνει σε επαφή με τον θεατή με τα αποτυπώματα της παιδικής ηλικίας άλλων εποχών, μακριά από τις οθόνες και την ψηφιακή πραγματικότητα του σήμερα.
Αθύρματα που χρονολογούνται από το 1821 έως το 1960 και αποτελούν ένα μικρό τμήμα από την προσωπική του συλλογή με παλιά παιχνίδια έχει δημιουργήσει τα τελευταία 25 χρόνια ο Χανιώτης καλλιτέχνης.
Σε συνέντευξη Τύπου που παραχωρήθηκε χθες ο Μιχάλης Μανουσάκης αναφέρθηκε στις μνήμες, τα ερεθίσματα και τα βιώματα από την παιδική του ηλικία που τον “δένουν” με τα Χανιά, αλλά και το πως αυτά λειτουργούν ως πρώτη ύλη για καλλιτεχνική δημιουργία.
«Το υλικό που υπάρχει γύρω μου, χρώματα, παιχνίδια, ύλες, γίνονται εργαλεία για να μπορώ να ερμηνεύσω τα πράγματα. Τα παιχνίδια λειτουργούν για εμένα όπως τα κάρβουνα και τα χρώματα. Είναι ένα υλικό πλαστικό, με το οποίο πλάθω κόσμους», υπογράμμισε και τόνισε: «Θέλοντας να μιλήσω για τα δαχτυλικά αποτυπώματα των παιδιών πάνω στα παιχνίδια τα ζωγράφισα ρεαλιστικότατα, όμως δεν μου έφτανε αυτό. Έπρεπε να προβάλλω τα ίδια τα παιχνίδια για να δώσω το ερέθισμα στον θεατή να νιώσει κάτι. Τα πράγματα έχουν τη δική τους γλώσσα. Και σαν άνθρωπος που θέλεις να αποκαλύπτεις κόσμους, οφείλεις να μπαίνεις μέσα στα πράγματα και να βλέπεις τα αθέατα. Αυτό δεν είναι ο δημιουργός, ο ποιητής; Νιώθω ποιητής».
Ο Χανιώτης εικαστικός μίλησε ακόμα για τις εκπλήξεις που επιφυλάσσει η διαδικασία της συλλογής παλιών αντικειμένων (χαρακτηριστικό το περιστατικό που ανέφερε όπου εντόπισε μια φωτογραφία του πατέρα του στο Μοναστηράκι, έναν «τόπο ιερό, όπου συνέχεια μπορείς να ανακαλύπτεις πράγματα και όπου σε ταξιδεύει συνέχεια»).
Τόνισε ακόμα την ανάγκη οι συλλογές να εκτίθενται στο κοινό λέγοντας σχετικά: «Αν τα παιχνίδια βρίσκονται στις βιτρίνες μου και τις κούτες μου, δεν υπάρχουν. Τα παιχνίδια υπάρχουν και ανασαίνουν εδώ (σσ στην Πινακοθήκη) γιατί είναι μπροστά στα μάτια των θεατών. Όπως και τα έργα. Αν είναι θαμμένα, κρυμμένα σε αποθήκες, δεν υπάρχουν είναι νεκρά».
Ερωτηθείς από τις “Διαδρομές” για το αν η συλλογή παλιών παιχνιδιών και αντικειμένων πηγάζει από μια ανάγκη να μην ξεχαστούν πράγματα και παλαιότερες γενιές, ο Μιχάλης Μανουσάκης απάντησε: «Η αγωνία μου δεν είναι μην ξεχάσω. Είναι να θυμάμαι, που σηματοδοτεί κάτι θετικό. Σε κάθε περίπτωση, δεν ξεχνιούνται τα πράγματα που είναι σημαντικά».
Ο δήμαρχος Χανίων Παναγιώτης Σημανδηράκης επεσήμανε για την έκθεση ότι «πρόκειται για μια έκθεση – πολύτιμο κεφάλαιο για τις γενιές που θέλουν να κάνουν ένα ταξίδι στα παιδικά τους χρόνια, για τις γενιές που θα ψηλαφίσουν με το βλέμμα όσα άκουσαν από τους παλαιότερους, αλλά και για τις νεότερες καθώς ελπίζουμε να λειτουργήσει ως ένα “παράθυρο” σε μια πραγματικότητα, που η παιδική ηλικία ήταν συνυφασμένη με το παιχνίδι και την αθωότητα, χωρίς τις “σειρήνες” της οθόνης, του διαδικτύου και των μέσων κοινωνικής δικτύωσης.
«Ο Μιχάλης Μανουσάκης συνθέτει με τον δικό του μη ζωγραφικό αλλά απολύτως εικαστικός και προσωπικό τρόπο, την ιστορία από το 1821 έως το 1960 μέσα από το υλικό που είναι πλασμένα τα όνειρα των παιδιών: τα παιχνίδια. Και μας αποκαλύπτει πως αυτός “Ο τόπος του κάποτε” δεν είναι μια χαμένη ουτοπία, αλλά κρύβεται μέσα μας αρκεί να έχουμε ανοιχτά τα μάτια της ψυχής και τη δύναμη να κρατήσουμε ζωντανό το παιδί που υπάρχει βαθιά στο εσωτερικό μας», ανέφερε για την έκθεση ο αντιδήμαρχος Πολιτισμού και πρόεδρος της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων Γιάννης Γιαννακάκης, ενώ υπογράμμισε ότι στο πλαίσιο της έκθεσης θα πραγματοποιηθούν μουσειοπαιδαγωγικά προγράμματα τόσο για νέα παιδιά όσο και για ηλικιωμένους.
Η έκθεση διαρθρώνεται σε τρεις ενότητες, όσα και τα επίπεδα της Δημοτικής Πινακοθήκης Χανίων: Η πρώτη ενότητα, στο ισόγειο, αναδεικνύει πτυχές της παιδικής ηλικίας μέσα από παιχνίδια, παλιά αναγνωστικά και εξωσχολικά βιβλία, φωτογραφίες και μια αναπαράσταση ενός αγορίστικου και ενός κοριτσίστικου παιδικού δωματίου.
Η δεύτερη ενότητα, στον πρώτο όροφο του κτιρίου, δίνει έμφαση στο φωτογραφικό υλικό και η τρίτη ενότητα αποτελεί έναν φόρο τιμής στην εποχή της Ελληνικής Επανάστασης και τον 19ο αιώνα καθώς μεταξύ άλλων περιλαμβάνει μια έκδοση του 1821 με ποιήματα του λόρδου Βύρωνα, αλλά και τον μολυβένιο Ναπολέοντα με τους αξιωματικούς του (παραγωγής 1900-1910).
Να σημειωθεί τέλος ότι ο δίγλωσσος (ελληνικά-αγγλικά) κατάλογος της έκθεσης περιλαμβάνει κείμενα του παιδοψυχιάτρου Θανάση Χατζόπουλου, του δημοσιογράφου και μουσειολόγου Δημήτρη Τρίκα και του καλλιτέχνη, ο οποίος υπογράφει και την επιμέλεια της έκθεσης.
Η έκθεση στη Δημοτική Πινακοθήκη Χανίων εγκαινιάζεται σήμερα, 11 Μαρτίου, στις 20:00 και θα διαρκέσει έως 30 Ιουνίου 2023. Ωράριο λειτουργίας: Εως και 31 Απριλίου 2023: Τρίτη έως Σάββατο 10:00 -14:00 & 18:00-21:00, Κυριακή: 10:00-14:00. Από 1η Μαΐου κι έπειτα: Δευτέρα έως Σάββατο 10:00-14:00 & 19:00-22:00, Κυριακή κλειστά.
