Λόγος για την κατεδάφιση σχολείων χρονίως πάσχουσας Παιδείας
Όταν έφθασα για μόνιμα στο Καστέλλι, Νοέμβριος του 1972 ερχόμουν και σαν καθηγητής, ετών 25. Εδώ στα θρυλούμενα ιδρύματα της Μητρόπολης σ’ αυτόν τον και σήμερα χρησιμοποιούμενο χώρο-πυροσβεστική νηπιαγωγεία ερυθρού σταυρού- λειτουργούσαν οι τεχνικές σχολές. Στις σχολές αυτές δίδασκαν αφοσιωμένοι εμπειροτέχνες δάσκαλοι που με προσπάθειες είχε αναδείξει ο πολύς αοίδιμος Ειρηναίος και του οποίου το έργο πολύ συνέδραμε ως Δ/ντής ο διακεκριμένος φιλόλογος και μετέπειτα Γυμνασιάρχης μακαριστός Στέλιος Κυριακογιαννάκης αλλά και καθηγητές ανώτερης τεχνολογικής μόρφωσης. Την χρονιά εκείνη την ευθύνη των σχολών και των ιδρυμάτων είχε, ο τότε νέος αρχιμανδρίτης Ειρηναίος Μεσαρχάκης,, σημερινός Μητροπολίτης Λάμπης και Σφακίων. Τα γενικά μαθήματα δίδασκαν υπερωριακά καθηγητές του ενιαίου τότε Γυμνασίου. Ο Δι/ντής Ειρηναίος που μου έκανε εντύπωση – για τον σεβασμό όλων στο πρόσωπό του, μου ανέθεσε δέκα ώρες φιλολογικών μαθημάτων. Μαθητές των τεχνικών σχολών ,του Γυμνασίου, της Οικοκυρικής, συστεγαζόμενοι και σιτιζόμενοι, ήσαν περί τους 400. Οι μαθητές των Τεχνικών σχολών- ελλιπείς γνωσιολογικά σχετικά με τις απαιτήσεις των γυμνασίων- δεν ένοιωθαν κατώτεροι έχοντας εμπεδωμένη την αντίληψη για την χρηστικότητα των γνώσεων που αποκτούσαν και που θα τους ανέδειχναν εξειδικευμένους τεχνίτες πολλών επαγγελμάτων. Ήσαν και προνομιούχοι, μια και δημόσιες τεχνικές σχολές στην Κρήτη-σε επαρχιακές πόλεις- είχαμε μόνο στη Νεάπολη και στην Κίσαμο, κάποιοι μάλιστα ήσαν και από μακρινότερες περιοχές της Κρήτης.- Γενικά στην Κρήτη και από τα γυμνασιακά μου χρόνια- 1960..- όσα παιδιά δεν μπορούσαν να πάνε στο Γυμνάσιο και διότι δεν περνούσαν τις εισαγωγικές εξετάσεις , όσα δεν έμεναν στα χωριά ,θήτευαν μαθητευόμενοι σε τεχνίτες των πόλεων. Τέλος πάντων οι νεότεροι δεν μπορούν να φανταστούν τον πριν και ως τότε διακριτό ρόλο δασκάλου και μαθητού, τεχνίτου και ειδικευομένου(τσιράκι) τον σεβασμό στη αξία της γνώσης , και στην αγαπητική σχέση δασκάλου και μαθητού συχνά με την αναγκαία τιμωρία, για πειθαρχία, που όμως δεν μείωνε τον σεβασμό. Στην πόλη μας λοιπόν-μαθητούπολη- κέντρο παιδείας και γραμμάτων, δάσκαλοι και καθηγητές διέμεναν εδώ μόνιμα και αρκετοί μαθητές εκτός των οικοτροφείων , με το ενδιαφέρον και την αγάπη του κόσμου και με όχι λίγα πνευματικά και κοινωνικά δρώμενα , υπήρχε αίσθηση πνευματικής και οικονομικής κινητικότητας. Στο Γυμνάσιο Κισάμου ,που διορίσθηκα ευθύς αμέσως ,μετά τη στρατιωτική μου θητεία φοιτούσαν 800 μαθητές. Με τμήματα και με 50-60 μαθητές. Με υποχρεωτικό ωράριο των καθηγητών και υπερωρίες 36 ‘ώρες και εξαήμερο. Οκτακόσια παιδιά εκεί ,όπου φοιτούν σήμερα λιγότερα από 200 , εκεί που επανέρχεται το Λύκειο ως πρόσφυγας- είχαμε και τα ανατολικά του σχολείου μαγαζιά 5-6 χώρους . Κάποιοι από μας τους νέους καθηγητές, μόλις 25 ετών διδάσκαμε σε παιδιά 18 ετών ,εξαίρετα παιδιά και πολλοί τόσο καλοί μαθητές που ανάγκαζαν και τον ικανό δάσκαλο σε σημαντική προετοιμασία. Νεότεροι καθηγητές και παλαιότεροι συνυπήρχαμε σε μια συναδελφική σχέση και αλληλοϋποστήριξη, με ήθος και παιδεία. Νοιώθω την ανάγκη ευχαριστιών όσων από των χρόνων εκείνων και των μετέπειτα που μέσα από δυσκολίες που σήμερα θα φάνταζαν ανυπέρβλητες συνέβαλλαν και υπερέβαλλαν σε φιλότιμο και προσπάθεια σε τέτοια παιδεία αξιών, ώστε να οραματιζόμαστε ελπιδοφόρο μέλλον και ως πραγματικότητα ζωής, σε μεγάλο βαθμό βιώσαμε μετέπειτα καίτοι τότε υπήρχε πολιτικά η δικτατορία. Κρίμα γιατί η επόμενη γενιά 1990 και η σημερινή βιώνουν φρικτή διάψευση ελπίδων, σε μια εποχή που-παρά την κρίση-συνεχίζει να μας εξαπατά η ευκολία επίπλαστης καταναλωτικής ευημερίας. Την ίδια αυτή ελπιδοφόρο εποχή –δεκαετία του-70- στην αρχή της πόλεως ,όπου η περί τον ΄Αγιο Αντώνιο συνοικία- υπάρχουν κάποια σπιτάκια- εκεί στον ευρύτερο χώρο κτίζονται, τα κτίρια των λεγομένων τεχνικών σχολών. Από το Παρθενώνα έβλεπες την μεγαλοσύνη αυτών των κτιριακών συγκροτημάτων,για τα μέχρι τότε δεδομένα. Με την λεγομένη μεταπολίτευση καθιερώνεται η ενιάχρονη υποχρεωτική παιδεία-Γυμνάσιο- και οι τεχνικές σχολές γίνονται σχολεία Μέσης εκπαίδευσης καί ουσιαστικά απορροφούν και τους μη εισαγομένους των εξετάσεων των νέων Λυκείων. Αρχές της δεκαετίας του -80- Εγκαινιάζονται πανηγυρικά, τα νέα εκπαιδευτήρια-μέσες τεχνικές Σχολές- μετά εργαστηρίων γραφείων γυμναστηρίων καλοριφέρ-κομφόρ- επίπλωση που θα τη ζήλευαν τα τότε μόλις τρία πανεπιστήμια της Ελλάδος. Την ίδια εποχή ανεγείρεται και το κτίριο του νέου Λυκείου . Η φιλοσοφία της εκπαιδευτικής πολιτικής -1985-είναι τα πολυκλαδικά Λύκεια: ήτοι η ενοποίηση τεχνικών σχολών κα γενικών Λυκείων ενώ καταργούνται και οι εισαγωγικές στα Λύκεια. Με τον χωρισμό του Γυμνασίου,και σε 2ο κρίνεται η συστέγαση των Λυκείων :τεχνικού και γενικού και και το νέο κτίριο Λυκείου θα λειτουργήσει ως 2ο Γυμνάσιο. Οι μεταρρυθμίσεις και οι καινοτομίες της δεκαετίας του -80 με την θεοποίηση των δικαιωμάτων, όπου και με τις καταλήψεις και γενικότερα ο μη σεβασμός πανεπιστημίων και των άλλων σχολείων. Η ταύτιση καθηγητών, κοινωνίας και σχολείου στην δια παντός μέσου επιδίωξη της ήσσονος προσπάθειας ,ξεθεμελίωσαν την δομή της παιδείας και τον μέχρι τότε σεβασμό της εκπαιδευτικής διαδικασίας και τον επιβαλλόμενο ρόλο εκπαιδευτικών και μαθητών. Τα πολυκλαδικά Λύκεια ως γενική φιλοσοφία στη μέση παιδεία εγκαταλείφθηκαν και τα τεχνικά Λύκεια μάλλον υποβαθμίσθηκαν περισσότερο στη γενικότερη απαξίωση της παιδείας. Το παραδοσιακό Γενικό Λύκειο- στη συστέγαση- βίωνε καταστάσεις τέτοιες που μάλλον δυσχέραιναν την συμβίωση και η αναζήτηση άλλου χώρου κατασκευής ανεξάρτητου κτιρίου, ήταν προσπάθεια που σχεδόν έφτασε στα πρόθυρα κατασκευής, αλλά επεκράτησαν άλλες σκέψεις που στην πορεία δεν επαληθεύτηκαν. Η στελέχωση των σχολείων και ο τρόπος διοίκησης των . Η μεταφορά αρμοδιοτήτων στους Δήμους αλλά χωρίς ανάλογη εμπειρία και χρηματοδότηση συνέβαλλαν στην γενικότερη αποδόμηση. Εν πάση περιπτώσει ,Δεκάδες και ή και εκαντοντάδες κτίρια σχολείων της ίδιας εποχής στην Κρήτη και την Ελλάδα, συντηρούνται και επισκευάζονται. Μιλούμε για κτίρια που η ηλικία τους υπερβαίνει τον αιώνα- Σχολείο και ιστορία συμπορεύονται-. Εμείς από αβελτηρία; χωρίς περίσκεψη χωρίς αιδώ –χωρίς υπευθύνους- φθάσαμε όπου είμαστε; Κατεδαφιστέο ένα σχολικό συγκρότημα ούτε 40 ετών, που με πρωτεργάτη τον αοίδιμο Ειρηναίο χρειάστηκε είκοσι χρόνια να ανεγερθεί. Σχολεία με πολλές εφήμερες ανέσεις το ζητούμενο σήμερα, αλλά μια Παιδεία δεκαετίες πνευματικά πάσχουσα και στα καλύτερα σχολεία: Κάποια μέριμνα για στοιχειώδη εκπαίδευση σε τεχνικές δεξιότητες. Αγωνία για την κάλυψη της ύλης των πανελλαδικών και φροντιστήρια επι φροντιστηρίων. Πτυχία των ΑΕΙ χωρίς αντίκρυσμα στην ελληνική αγορά – μετανάστευση. Και τα κτίρια όμως έχουν ψυχή. Τα παλιά κτίρια παραδοσιακά δημόσια και ιδιωτικά στέκουν ή όχι από την αγάπη και την φροντίδα των κληρονόμων και των ενοίκων.
Αμπέλι και σπίτι ρημάζει μονοχρονίς
– και παραφράζοντας λίγο τον Σεφέρη
Τα σπίτια που είχα μου τα πήραν!….. Καινούργια στην αρχή, σαν τα μωρά που παίζουν στα περβόλια με τα κρόσια του ήλιου, κεντούν παραθυρόφυλλα χρωματιστὰ και πόρτες γυαλιστερὲς πάνω στη μέρα, όταν τελειώσει ο αρχιτέκτονας αλλάζουν, ζαρώνουν ή χαμογελούν ή ακόμη πεισματώνουν μ’ εκείνους που έμειναν μ’ εκείνους που έφυγαν΄ μ’οσους αδίαφορα και εχθρικά μείνανε– θυμούνται άλλους που θα γυρίζανε αν μποροῦσαν ή που χαθήκαν Δεν ξέρω πολλά πράγματα απὸ σπίτια- τι ξέρομε από σχολεία-;, θυμάμαι τη χαρά τους και τη λύπη τους καμιά φορά, σα σταματήσω ακόμη , κοντά στη θάλασσα σκέπτομαι – τα σπίτια έχουν ψυχή- ξέρω πως έχουν τη φυλή τους, και κάτι άλλο-επιταχύνουν την φθορά τους, κρυφή αυτοκτονία!! Άλλοι καιροί; τώρα που έγινε ο κόσμος ένα απέραντο ξενοδοχείο. *Ο Γιώργος Πευκιανάκης είναι συγγραφέας, συνταξιούχος εκπαιδευτικός
