Καλοί μου φίλοι, καλημέρα και Καλή Χρονιά!
Στην κεντρική θέση του σημερινού, πρώτου της νέας χρονιάς Παιδότοπου μια απ’ τις εικόνες της Βάφτισης του Χριστού, του Φώτη Κόντογλου. Γύρω απ’ αυτήν οι εργασίες, κείμενα και ζωγραφιές των παιδιών της Δ2 τάξης του 11ου Δημοτικού Σχολείου Χανίων για τη σημερινή μεγάλη των Θεοφανείων γιορτή. Κατάπολλα τα ευχαριστώ και αυτά και βέβαια την καλή τους δασκάλα τη φίλη μου Χρυσάνθη Αγίου που ανταποκρίθηκε στη σχετική πρόταση που της έκανα πριν από τα Χριστούγεννα, με υπευθυνότητα. Μου άρεσαν πολύ κι αυτές οι εργασίες, καλά μου Τεταρτάκια του 11ου!
Να χαίρεσαι τις μαθήτριες και τους μαθητές σου, καλή μου συναδέλφισσα!
Καλή χρονιά σε όλες και όλους σας, φίλες και φίλοι αναγνώστριες και αναγνώστες του Παιδότοπου. Χρόνια πολλά και καλά στις εορτάζουσες και εορτάζοντες, σήμερα και αύριο!
Σας χαιρετώ με αγάπη!
Βαγγέλης Θ. Κακατσάκης
δάσκαλος – λογοτέχνης
Απολυτίκο Θεοφανείων
Εν Ιορδάνη βαπτιζομένου σου Κύριε
η της Τριάδος εφανερώθη προσκύνησις
του γαρ Γεννήτορος η φωνή προσεμαρτύρει Σοι
αγαπητόν Σε Υιόν ονομάζουσα
και το Πνεύμα εν είδει περιστεράς
εβεβαίου του λόγου το ασφαλές
Ο επιφανής Χριστέ ο Θεός
Και τον κόσμον φωτίσας δόξα Σοι.
Γιώργος Μπουρδαντωνάκης
Τα Θεοφάνεια
Τα Θεοφάνεια γιορτάζουμε τη βάπτιση του Χριστού από τον Ιωάννη τον Προδρομο τον βαπτιστή. Τα γιορτάζουμε κάθε 6 Ιανουαρίου. Εκείνη τη μέρα γίνεται αγιασμός των υδάτων σε όλη τη χώρα. Το όνομα Θεοφάνεια προέρχεται από τη φανέρωση και των τριών προσώπων της Αγίας Τριάδας που είναι ο Θεός, ο Υιός και το Άγιο Πνεύμα. Η γιορτή των Θεοφανείων ονομάζεται και Επιφάνεια και Φώτα. Μερικά από τα έθιμα που υπάρχουν είναι τα παιδιά να ψάλλουν τα κάλαντα, να κάνουν αγιασμό στα σπίτια και να αγιάζουν τα νερά.
Πηγή Ντόβα
Παραδοσιακά φαγητά Θεοφανείων στην Κρήτη
Στην Κρήτη παραμονή των φώτων έφτιαχναν φωτοκόλλυβα, μαγειρευτό όπου χρησιμοποιούνταν πολλά είδη σπόρων και οσπρίων (ρεβίθια, καλαμπόκι, σιτάρι). Από αυτό το φαγητό τα αγροτικά νοικοκυριά έδιναν και στα ζώα ή σκόρπιζαν σε διάφορα μέρη του σπιτιού. Ένα άλλο φαγητό είναι η Τσιλάδα. Ανήμερα των Φώτων όσοι είχαν χοίρους «άνοιγαν την τσιλάδα» που είχαν φτιάξει από τις μέρες των Χριστουγέννων, νωρίτερα δηλαδή κατά το σφάξιμό τους. Η τσιλάδα είναι ένα είδος πηχτής. Έδεσμα φτιαγμένο με το κρέας από το κεφάλι του χοίρου, τα πόδια και την ουρά τα οποία είχαν βράσει με καρυκεύματα. Το έβαζαν σε πήλινα μπολάκια, συμπλήρωναν υγρά με ζωμό και χυμούς από πορτοκάλια, λεμόνια και νεράντζια. Το πρώτο πήλινο μπολάκι έπρεπε να ανοιχτεί σαν έθιμο τα Φώτα. Το ζουμί πλέον είχε γίνει σαν ζελές. Η τσιλάδα δεν καταναλώνονταν ως κύριο φαγητό αλλά σαν μεζές.
Γιώργος Τσουχλαράκης
Τα κάλαντα των Φώτων
Ψάλλονται από τα παιδιά την παραμονή της μεγάλης Χριστιανικής γιορτής των Θεοφανείων. Τα κάλαντα αρχίζουν έτσι:
Σήμερα τα φώτα κι ο φωτισμός
η χαρά μεγάλη κι ο αγιασμός.
Κάτω στον Ιορδάνη τον ποταμό
κάθετ’ η κυρά μας η Παναγιά.
Όργανo βαστάει, κερί κρατεί
και τον Αϊ-Γιάννη παρακαλεί.
Άϊ-Γιάννη αφέντη και βαπτιστή
βάπτισε κι εμένα Θεού παιδί.
Ν’ ανεβώ επάνω στον ουρανό
να μαζέψω ρόδα και λίβανο.
Καλημέρα, καλημέρα,
Καλή σου μέρα αφέντη με την κυρά.
Γιώργης Σπανάκης
Οι Καλικάντζαροι φεύγουν
Οι καλικάντζαροι είναι ένα έθιμο των Χριστουγέννων. Οι καλικάντζαροι είναι μικρά πλάσματα που έχουν διάφορες μορφές. Μπορεί να είναι τριχωτοί, ψηλοί ή κοντοί, άσχημοι και μαυριδεροί. Έχουν ζωηρό χαρακτήρα και κάνουν ζημιές στα σπίτια των ανθρώπων και όχι μόνο. Συμβολίζουν το σκοτάδι, ζουν στο κέντρο της Γης και προσπαθούν να κόψουν το δέντρο της ζωής. Τα ζωηρά αυτά πλάσματα έρχονται στη Γη την παραμονή των Χριστουγέννων και μένουν για 12 μέρες έως την παραμονή των Φώτων που ο παπάς αγιάζει τα σπίτια και τον φοβούνται και φεύγουν. Οι άνθρωποι χρησιμοποιούν διάφορους τρόπους για να διώξουν τους καλικάντζαρους. Εκτός από τον Αγιασμό των σπιτιών σχηματίζουν το σημάδι του σταυρού στις πόρτες, τις καμινάδες και τα παράθυρα. Επίσης αφήνουν ξύλα και κούτσουρα καμένα ώστε να τα μυρίζουν και να φεύγουν.
Ραφαήλ Σκαράκης
Έθιμα σε διάφορα μέρη
Στην Ερμιόνη Αργολίδας, τα παιδιά στολίζουν τα καΐκια με κλαδιά από φοίνικες προσφέροντας κεράσματα. Το επόμενο πρωί ρίχνουν αυτές τις βάρκες στο νερό για να πιάσουν τον Σταυρό. Στη Δράμα παλεύουν οι «Αράπηδες», δηλαδή μεταμφιεσμένοι άντρες που φορούν μαύρες φλοκάτες καθώς κρύβουν και το πρόσωπό τους με προβιές. Ακούγονται από παντού εκκωφαντικοί ήχοι από κουδούνες. Στη Χαλκιδική υπάρχει το έθιμο της καμήλας το οποίο έχει ρίζες από τον 19ο αιώνα. Ένας ερωτευμένος άντρας προσπαθεί να απαγάγει την αγαπημένη του από έναν Τούρκο. Του στήνει κόλπο και κρύβει σε έναν ομοίωμα καμήλας την αγαπημένη του. Τέλος, στη Θεσσαλία που υπάρχουν πολλά ποτάμια οι κάτοικοι παίρνουν μερικά εικονίσματα από την εκκλησία και τα μεταφέρουν εκεί. Έπειτα ρίχνουν τον Σταυρό και με αυτόν ραντίζουν τις εικόνες.
Βασίλης Ψυλλάκης
Τι συμβολίζει ο Αγιασμός των υδάτων
Το όνομα Θεοφάνεια προέρχεται από την αποκάλυψη και των τριών προσώπων της Αγίας τριάδας. Στον τόπο μας αγιάζονται τα νερά με τον ιερέα να ρίχνει έναν σταυρό σε θάλασσες και ποτάμια και οι πιστοί βουτάνε για να τον πιάσουν. Ο αγιασμός των υδάτων έχει ιδιαίτερο συμβολισμό στη μεγάλη μέρα της Χριστιανοσύνης καθώς όπως αναφέρει η Καινή Διαθήκη φανερώθηκαν και τα τρια πρόσωπα της Αγίας Τριάδας
Αθανασία Χριστινάκη
Εορτολόγιο
Την ημέρα των Θεοφανείων γιορτάζει ο Φώτης, Φώτιος, Φωτεινός, Φωτεινή, Φανή, Φάνης. Φένια, Φώτω, Φώφη, Φωτούλα, Φαίη, Φωφώ
Γιώργος Μπουρδαντωνάκης
