Μαµούθ νάνοι, νάνοι ιπποπόταµοι, θαλάσσιες αγελάδες, ακόµα και ύαινες ζούσαν πριν εκατοµµύρια χρόνια σε περιοχές των Χανίων. Μάλιστα, στην Κίσαµο έχουν βρεθεί πατηµασιές προγόνων του ανθρώπου που εκτιµάται ότι είναι ηλικίας 6 εκατοµµυρίων ετών.
Οσο για θαλάσσιους οργανισµούς, έχουν βρεθεί απολιθώµατα σε περιοχές της Κρήτης (Φόδελε, Σητεία) που εκτιµάται ότι είναι ηλικίας 300 εκατοµµυρίων ετών!
Αυτός ο παλαιοντολογικός πλούτος της Κρήτης αναδείχτηκε στο πλαίσιο µιας εξαιρετικής
εκπαιδευτικής δραστηριότητας την οποία διοργάνωσε χθες το Γυµνάσιο Κουνουπιδιανών σε συνεργασία µε το Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστηµών (ΕΚΦΕ) Χανίων µε θέµα: «Βιοποικιλότητα και γεωποικιλότητα στον Σταυρό Ακρωτηρίου από το παρελθόν µέχρι σήµερα – επίδραση της κλιµατικής αλλαγής».
Στον Σταυρό, βρίσκεται το απολιθωµένο δάσος της Κρήτης, µοναδικό στο είδος του στην Ελλάδα.
ΠΡΩΤΟΓΟΝΑ ΑΠΟΛΙΘΩΜΑΤΑ
Οπως είπε στα “Χανιώτικα νέα”, ο καθηγητής Παλαιοντολογίας στο Τµήµα Γεωλογίας του Πανεπιστηµίου Πατρών, Γιώργος Ηλιόπουλος, ο οποίος στο διάστηµα 2005 – 2010 είχε εργαστεί στο Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Κρήτης ως παλαιοντολόγος και έκανες έρευνες για τα απολιθώµατα της Κρήτης, «τα απολιθώµατα που έχουν βρεθεί στο νησί έχουν µια ιστορία µεγαλύτερη από 300 εκατοµµύρια χρόνια. Σε κάποιες περιοχές της Κρήτης, στο Φόδελε, στο Μπαλί, στη Σητεία, έχουν βρεθεί απολιθώµατα µεγαλύτερα από 300 εκατοµµύρια χρόνια. Εχουν βρεθεί πρωτόγονα απολιθώµατα, κυρίως από θαλάσσιους οργανισµούς.
Στα Χανιά οπουδήποτε έχουµε ασβεστόλιθους, σηµαίνει ότι έχουµε θαλάσσια πετρώµατα και άρα θαλάσσια απολιθώµατα».
Ο κ. Ηλιόπουλος σηµείωσε ότι στα Χανιά έχουν βρεθεί:
•Θέση µε απολιθωµένα φυτά στις Βρύσες Αποκορώνου, µε ηλικία 7 εκατοµµύρια χρόνια
•Απολιθωµένες πατηµασιές από ύαινα στις Βούβες του ∆ήµου Πλατανιά Χανίων, µε ηλικία, επίσης, 7 εκατοµµύρια χρόνια.
•Κοντά στο Καστέλι Κισσάµου, το 2012 είχε ανακοινωθεί ότι βρέθηκαν πατηµασιές που ανήκουν σε κάποια πρώιµη µορφή ανθρώπου µε ηλικία περίπου 6 εκατοµµυρίων ετών.
Εδώ να σηµειώσουµε ότι ερευνητές από Γερµανία, Ελλάδα, Σουηδία, Αγγλία και Αίγυπτο, έκαναν σχετική δηµοσίευση στο περιοδικό “Nature Scientific Reports” και ανέφεραν ότι τα απολιθωµένα ίχνη ανακαλύφθηκαν στην ακτή στην περιοχή Τράχηλος κοντά στο Καστέλι Κισσάµου.
•Στον Στύλο Αποκορώνου, έξω από την εκκλησία Αγίου Ιωάννη, βρέθηκε «θαλάσσια αγελάδα, θαλάσσιο θηλαστικό, µε ηλικία 8 – 8,5 εκατοµµύρια χρόνια. Είχε βρεθεί στο τέλος της δεκαετίας του ‘60 όταν γίνονταν έργα οδοποιίας στο δρόµο από Στύλο προς Σαµωνά».
•Μαµούθ – νάνος έχει βρεθεί στο Ακρωτήρι, νάνος ιπποπόταµος στο βράχο στον Σταυρό, γιγάντιοι ποντικοί και νάνο ελάφια σε αρκετές θέσεις στη βόρεια ακτή.
Ο κ. Ηλιόπουλος σηµειώνει ότι «τα τελευταία µαµούθ – νάνοι εξαφανίστηκαν πριν από 700.000 περίπου χρόνια. Οι τελευταίοι γιγάντιοι ποντικοί της Κρήτης εξαφανίστηκαν στους ιστορικούς χρόνους και βρέθηκαν στις ανασκαφές σε µινωικές θέσεις».
ΤΟ ΑΠΟΛΙΘΩΜΕΝΟ ∆ΑΣΟΣ
Η δράση περιλάµβανε Εργαστήρια Γεωλογίας µε θέµα: «Γεωλογία περιοχής- απολιθωµένο δάσος Σταυρού Ακρωτηρίου-Εξόρυξη αιολιανιτών στο αρχαίο λατοµείο του Σταυρού»: από τους Εµµανουήλ Μανούτσογλου, καθηγητή Σχολής Μηχανικών Ορυκτών Πόρων Πολυτεχνείου Κρήτης, Γεώργιο Σαράτση ∆ιδάκτορα µηχανικό ορυκτών πόρων και Ε∆ΙΠ στην σχολή Μηχανικών Ορυκτών Πόρων Πολυτεχνείου Κρήτης και τον µεταδιδακτορικό συνεργάτη Πολυτεχνείου Κρήτης Ηλία Λάζο.
Ο κ. Μανούτσογλου είπε στα “Χανιώτικα νέα”, ότι «µεταξύ άλλων οι µαθητές είχαν τη δυνατότητα να ξεναγηθούν στο µοναδικό απολιθωµένο δάσος της Κρήτης και σε όλη την Ελλάδα ως προς τον αριθµό και το µέγεθος των απολιθωµένων ριζών. Εκτός από τις απολιθωµένες ρίζες που ονοµάζονται ριζόλιθοι στον απολιθωµένο δάσος συνυπάρχουν ιστάµενοι κεκλιµένοι απολιθωµένοι κορµοί και απολιθωµένα κλαδιά δέντρων. Εγινε προσπάθεια να προσδιοριστεί η ηλικία των δέντρων και υπολογίστηκε στα 30 – 40.000 χρόνια πριν. Από το µέγεθος των ριζών έµµεσα υπολογίζεται ότι τα δέντρα θα ξεπερνούσαν σε ύψος τα 15 µέτρα».
ΟΙ ΚΑΘΗΓΗΤΕΣ
Υπεύθυνη του περιβαλλοντικού προγράµµατος στο πλαίσιο του οποίου πραγµατοποιήθηκε η χθεσινή δράση είναι η καθηγήτρια στο Γυµνάσιο Κουνουπιδιανών, Νάγια Πιέρρου µε τις καθηγήτριες ∆ήµητρα ∆ιαµαντή και στη Σταυρούλα Σταθουλοπούλου.
Η κα Πιέρρου µας είπε ότι «η δράση αυτή ήταν η κορύφωση του περιβαλλοντικού προγράµµατος στο σχολείο που αφορούσε την περιοχή και το περιβάλλον όσον αφορά φυτά, ζώα, βιοποικιλότητα αλλά και γεωλογικούς σχηµατισµούς και παλαιοντολογία.
Οι µαθητές κάποια από αυτά τα διδάσκονται στο σχολείο αλλά είναι διαφορετικό να τα βλέπουνε βιωµατικά µπροστά τους. Είναι δράση ευαισθητοποίησης των µαθητών για το περιβάλλον αλλά και για να γνωρίσουν τον τόπο τους, να γνωρίσουν ποιοι οργανισµοί ζούσαν, την αξία τους».
ΕΝΤΥΠΩΣΙΑΣΜΕΝΟΙ ΟΙ ΜΑΘΗΤΕΣ
Εντυπωσιασµένοι ήταν οι µαθητές και οι µαθήτριες που παρακολούθησαν τα εργαστήρια τα οποία αναπτύχθηκαν στην παραλία Σταυρού.
Καταγράψαµε τις εντυπώσεις ορισµένων µαθητών:
«Ηταν πολύ ωραία η δράση αυτή και ενδιαφέροντα αυτά που µάθαµε για τα απολιθώµατα», είπε η Βάσια.
«Η εµπειρία µε την περιβαλλοντική οµάδα ήταν πολύ ωραία», ανέφερε η Ασπασία.
«Μάθαµε για τα απολιθώµατα και πράγµατα που ποτέ δεν θα µαθαίναµε. Είναι µια µοναδική εµπειρία. Αυτή η δράση, ειδικά η σηµερινή, νοµίζω ήταν η καλύτερη», είπε η Γεωργία.
«Είναι µια µοναδική εµπειρία. Είδαµε ότι ακόµα και µια µικρή πέτρα µπορεί να έχει µεγάλη αξία», σηµείωσε η Μαρίζα.
«Μ’ άρεσε όλη αυτή η δραστηριότητα και ήρθαν πολλά σχολεία», είπε η Ιωάννα.
«Ηταν πολλά πράγµατα εντυπωσιακά. Μάθαµε πράγµατα που δεν ξέραµε», ανέφερε η Μαρία.
Να σηµειώσουµε ότι συνδιοργανωτές της δράσης ήταν η Περιφερειακή Ενότητα Χανίων, η ∆ιεύθυνση ∆ευτεροβάθµιας Εκπαίδευσης, ο ∆ήµος Χανίων και ο Σύλλογο Γονέων του Γυµνασίου.
Αλλά εργαστήρια που πραγµατοποιήθηκαν ήταν:
•EDU4clima: πρόγραµµα ΕΛΙ∆ΕΚ από το Τµήµα Χηµείας Πανεπιστηµίου Κρήτης και παρουσίαση από την Ειρήνη ∆ερµιτζάκη, υπεύθυνη 2ου ΕΚΦΕ Ηρακλείου.
Το εργαστήρι αφορούσε πειράµατα για την κατανόηση της κλιµατικής αλλαγής.
•Εργαστήριο αρχαίου DNA: από τον Νικόλαο Ψώνη, µεταδιδακτορικό συνεργάτη του Εργαστηρίου Αρχαίου DNA του Ινστιτούτου Μοριακής Βιολογίας και Βιοτεχνολογίας (ΙΜΒΒ) του Ιδρύµατος Τεχνολογίας και Έρευνας (ITE).
•Εργαστήριο Παλαιοντολογίας: από τον Γιώργο Ηλιόπουλο, καθηγητή παλαιοντολογίας του Πανεπιστηµίου Πατρών, την διδάκτορα παλαιοντολογίας Πηνελόπη Παπαδοπούλου.
•Εργαστήριο βιοποικιλότητας νερού: από το Εργαστηριακό Κέντρο Φυσικών Επιστηµών (ΕΚΦΕ) Χανίων µε τους Νίκο Αναστασάκη, Αργυρώ Ζώη, Κώστα Γιαννενάκη , Ελένη Μαυρακάκη και Μιχάλη Μαραγκάκη.
•Εργαστήρια βιοποικιλότητας: µε εισηγητές από το Μουσείο Φυσικής Ιστορίας Πανεπιστηµίου Κρήτης: Απόστολο Τριχά, έφορο συλλογών Αρθροπόδων στο ΜΦΙΚ και Ε∆ΙΠ στη Σχολή Θετικών και Τεχνολογικών Επιστηµών του Πανεπιστηµίου Κρήτης, τη βιολογία και την οικολογία των χερσαίων γαστερόποδων, τον ∆ρ. Νικόλαο Κιάµο µε ειδίκευση στα θηλαστικά, την ∆ρ. Εµµανουέλα Καραµέτα µε ειδίκευση στην οικοφυσιολογία και εξελικτική βιολογία ερπετών και αµφιβίων Ελλάδας και Κύπρου και τον Παναγιώτη Κοντολέφα, βιολόγο.
•Εργαστήριο: «Η γεωλογική ιστορία της Κρήτης µέσα από τα Γεωπάρκα της» από την Μαρία Κολενδριανού, διδάκτορα παλαιοντολόγο στο Γεωπάρκο Ψηλορείτη, τον Βαγγέλη Περάκη υπεύθυνο Γεωπάρκου Σητείας και την ∆ήµητρα Φέκα.
•Εργαστήριο βιωµατικό µε θέµα «Προστατεύουµε την περιοχή αποτιµώντας και προτείνοντας» : από την υπεύθυνη σχολικών δραστηριοτήτων ∆∆Ε Χανίων Αρετή Μαρµατάκη.
•Εργαστήριο εικαστικής παρέµβασης µε κυανοτυπίες: από την περιβαλλοντική οµάδα «Όταν η Γη αλλάζει» του Γυµνασίου Κουνουπιδιανών.
ΠΑΡΑ∆ΟΣΗ ΜΕΛΕΤΗΣ
Στο µεταξύ, προχθές ο αντιπεριφερειάρχης Χανίων Νίκος Καλογερής παρέλαβε από τον κ. Μανούτσογλου την Τεχνική Έκθεση του έργου που χρηµατοδοτήθηκε από την Περιφέρεια Κρήτης και είχε ως αντικείµενο την «Έρευνα-µελέτη για την ανάδειξη του Απολιθωµένου ∆άσους στα Χανιά». Οπως ανακοίνωσε η Αντιπεριφέρεια, στόχος είναι η σταδιακή ανάδειξή του µοναδικού αυτού µνηµείου της φύσης, παγκοσµίως, µε όλα τα οφέλη από αυτό συνεπάγεται για την Κρήτη και τα Χανιά.
