Το δεύτερο αστικό κέντρο στη νότια Κρήτη. Βρίσκεται στην επαρχία Σελίνου του νομού Χανίων και σε απόσταση 75 χλμ. από τα Χανιά.
Aνήκει στον Δήμο Καντάνου – Σελίνου. Οι κάτοικοι της Παλαιόχωρας, σύμφωνα με την απογραφή του 2001, ανέρχονται στους 2.213 και ασχολούνται με την γεωργία την αλιεία και την οικιακή υφαντουργία. Τα προϊόντα που παράγονται εδώ είναι το λάδι, τα χαρούπια και τα πρώιμα κηπευτικά.
Η Παλαιόχωρα έχει πολύ καλή ρυμοτομία, όμορφα σπίτια, πολλά καταστήματα διαφόρων ειδών, ξενοδοχεία, ενοικιαζόμενα δωμάτια, εστιατόρια, εξοχικά κέντρα και ταβέρνες. Υπάρχουν υπέροχες αμμουδιές, δαντελωτά ακρογιάλια και πεντακάθαρη θάλασσα για μπάνια. Έχει ακόμη υπέροχο κλίμα και μεγάλη ηλιοφάνεια.
Γι’ αυτό η Παλαιόχωρα έχει εξελιχθεί σε σπουδαίο τουριστικό κέντρο. Είναι από τις λίγες περιοχές της Κρήτης που έχουν τουρισμό χειμώνα – καλοκαίρι. Λειτουργούν πολλές υπηρεσίες, ενώ σε κεντρικό σημείο της κωμόπολης βρίσκεται η προτομή του οπλαρχηγού Κων/νου Κριάρη.
Στην Παλαιόχωρα υπάρχουν ενδιαφέρουσες βυζαντινές εκκλησίες με τοιχογραφίες, καθώς και η Μονή των 99 Αγίων Πατέρων.
Σε τούτο το Σελινιώτικο μεγαλοχώρι γεννήθηκαν πολλοί οπλαρχηγοί και ανώτεροι αξιωματικοί. Ανάμεσά τους ο Κων/νος Κριάρης, ο οπλαρχηγός των Μακεδονικών πολέμων Ηλίας Χειλαδάκης και οι στρατηγοί Νικόλαος Βαρδουλάκης, Ανδρέας Ν. Βαρδουλάκης και Γ. Βαρδουλάκης.
Στην περιοχή του χωριού βρίσκεται το θαυμάσιο σπήλαιο “Ζουρέ” που συνδέεται με τους 99 Αγίους Πατέρες.
Ιστορία: Η Παλαιόχωρα δεν υπήρχε μέχρι το 1866. Για τον λόγο αυτό δεν αναφέρεται στις απογραφές των Ενετών ούτε και στην απογραφή των Αιγυπτίων το 1834. Στη θέση που βρίσκεται σήμερα η Παλαιόχωρα, ο Δούκας της Κρήτης Μαρίνο Γκραντονίκο έκτισε ένα φρούριο -το 1822- και το ονόμασε Σέλινο. Από το όνομα του φρουρίου πήρε την ονομασία η Επαρχία. Οι επαναστάτες, στη συνέχεια, αφού κατέλαβαν το φρούριο, το κατεδάφισαν για να το ξαναχτίσουν οι Ενετοί το 1334, που γύρω απ’ αυτό κτίστηκε και κατοικήθηκε, από εργάτες, εμπόρους και άλλους, ο πρώτος οικισμός.
Το 1539 ο πειρατής Χαϊρεντίν Μπαρμπαρόσα καταλαμβάνει το φρούριο και το καταστρέφει, για να το αναστηλώσει, το 1595, ο ρετούρης Χανίων Μπενέτο Ντολφίν. Tο 1653 έρχονται οι Τούρκοι, πολιορκούν το φρούριο, το καταλαμβάνουν και στη συνέχεια το κατεδαφίζουν. Αργότερα έγιναν επιδιορθώσεις από τους Τούρκους στο φρούριο όπως είναι σήμερα.
Το 1866, κοντά στην σημερινή Παλαιόχωρα, το πλοίο “Αρκάδι” ενώ αποβίβαζε τροφές και πολεμοφόδια για τους επαναστάτες, καταδιώχθηκε από τουρκικά πολεμικά και έπαθε σοβαρές βλάβες. Και για να μην πέσει στα χέρια των εχθρών το πλοίο, εξώκειλε και οι ναύτες έβαλαν φωτιά σ’ αυτό, για να καεί, αλλά δυστυχώς δεν κάηκε και σε κακή κατάσταση το συνέλαβαν οι Τούρκοι και το έστειλαν στην Κωνσταντινούπολη.
Στην απογραφή του 1881, η Παλαιόχωρα ήταν έδρα δήμου με 13 Έλληνες και 25 Τούρκους κατοίκους. Τότε ο Δήμος Παλαιόχωρας ήταν ένας από τους τρεις Δήμους της Επαρχίας Σελίνου με 31 χωριά.
Στη γερμανική κατοχή, η Παλαιόχωρα ήταν έδρα φρουράρχου, με διοικητή τον λοχαγό Νίμπερτ, ο οποίος με τον λόχο του ξεκίνησε -από την Παλαιόχωρα- στις 3 Ιουνίου 1941 για την Κάντανο που την μετέτρεψε σε σωρούς ερειπίων. Και στην Παλαιόχωρα έγιναν ομαδικές εκτελέσεις από τους Ναζί. Τον Σεπτέμβριο του 1941, σε αντίποινα για τον αγώνα που έκαναν οι Κρητικοί, οι Γερμανοί μάζεψαν 32 παλικάρια και τα έστειλαν στο εκτελεστικό απόσπασμα. Οι εκτελέσεις έγιναν στο νεκροταφείο του Αγίου Γεωργίου, όπου και υπάρχει ομαδικός τάφος με τα ονόματα των 32 εκτελεσθέντων.
Πηγές:
– Πληροφορίες από τον πρώην Κοινοτάρχη Παλαιόχωρας
– Ι. Αναστασάκη, Η ΚΑΝΤΑΝΟΣ
– Α. Μακρυδάκη, ΧΑΝΙΑ, τουρ. οδηγός
– Ν. Σταυράκη, Στατιστική του πληθυσμού της Κρήτης
– Σ. Σπανάκη, ΚΡΗΤΗ (τόμος Β’)
– Ι. Νουχάκη, Κρητική Χωρογραφία
