Παλαιοντολογικούς “θησαυρούς” κρύβει η γη του Αποκόρωνα, πολλοί από τους οποίους εκτίθενται αλλά είναι άγνωστοι για το ευρύ κοινό. Eνα τέτοιο εύρημα συναντήσαμε στον Στύλο, στον παλιό δίκλιτο βυζαντινό ναό, αφιερωμένο στον Aγιο Ιωάννη τον Θεολόγο και στον Aγιο Νικόλαο.
Πρόκειται για το απολίθωμα εξαφανισμένου θαλάσσιου θηλαστικού, το οποίο εκτίθεται στο προαύλιο του ναού.
Στον σχετικό ενημερωτικό πίνακα που υπάρχει διαβάζουμε ότι το απολίθωμα ανήκει στο είδος “Metaxytherium medium”, της τάξης των Σειρηνίων, της οποίας οι κοντινότεροι συγγενείς είναι οι ελέφαντες.
Το απολίθωμα βρέθηκε κατά τη διάρκεια εργασιών διάνοιξης δρόμου, από το χωριό Πρόβαρμα προς το χωριό Σαμωνάς. Αποτελείται από τον σχεδόν ολόκληρο και εξαιρετικά αρθρωμένο, μετακρανιακό σκελετό ενώ έχει υποστεί διάβρωση από τις καιρικές συνθήκες. Αποτελείται από όλους τους θωρακικούς και οσφυϊκούς σπόνδυλους, από 4 ουραίους και όλα τα πλευρά.
Το κρανίο λείπει, αλλά πιθανότατα είχε διατηρηθεί και αφαιρέθηκε κατά την εύρεση του. Το ζώο αποτέθηκε σε περιβάλλον με ήρεμα νερά καθώς τα οστά του δεν διασκορπίστηκαν και παρέμειναν μάλιστα σε ανατομική θέση. Εδώ φαίνεται η κοιλιακή πλευρά του σκελετού με τα πλευρά διαχωρισμένα προς δύο κατευθύνσεις λόγω της συμπίεσης από το υπερκείμενο ίζημα.
Το ζώο έζησε σε όλη τη Μεσόγειο, στο διάστημα 11,6 – 7,2 εκατομμύρια χρόνια πριν, μια περίοδος που οι Γεωλόγοι ονομάζουν Τορτόνιο. Τότε, φτιάχτηκαν οι μαργαϊκοί ασβεστόλιθοι, που περιείχαν το απολίθωμα, από αποθέσεις ιζημάτων σε ρηχά ζεστά νερά, σε παράκτιες περιοχές, λιμνοθάλασσες και κοραλλιογενείς υφάλους, οι οποίοι περιέβαλλαν τις στεριές που αποτελούσαν τότε την Κρήτη. Οι ασβεστόλιθοι αυτοί, μαζί με τα άλλα πετρώματα που φτιάχτηκαν μεταξύ 23 και 2.5 εκ. χρόνων, ονομάζονται Νεογενή. Είναι οι άσπροι μαλακοί ασβεστόλιθοι σε αντίθεση π.χ. με τους σκληρούς γκρίζους ασβεστόλιθους, πολλών εκατομμυρίων χρόνων που βλέπομε στα βουνά.
Τα τελευταία 30 χρόνια στην Κρήτη έχουν αναφερθεί 14 θέσεις με απολιθώματα Σειρηνίων, οι περισσότερες από τις οποίες εντοπίστηκαν την τελευταία δεκαπενταετία. Μέχρι σήμερα η Κρήτη είναι η μοναδική περιοχή στον ελληνικό χώρο όπου υπάρχουν δημοσιεύσεις για ανεύρεση απολιθωμάτων Σειρηνίων.
