“Παλεύοντας” με τις διατροφικές διαταραχές

«Νιώθω τους Ανώνυμους Υπέρφαγους σαν να είναι η οικογένειά μου. Υπάρχει τέτοια αγάπη και στήριξη που αισθάνομαι ότι αν πέσω θα βρω τη δύναμη να σηκωθώ, γιατί ξέρω ότι δεν είμαι μόνη μου. Κάτι που ως ψυχαναγκαστική υπέρφαγος πραγματικά μου έλειπε πριν». Η 43χρονη σήμερα Αναστασία από την εφηβεία της ακόμα αντιμετώπιζε πρόβλημα με το φαγητό. Στα 20 της “κουβαλούσε” ήδη αρκετά παραπανίσια κιλά, ενώ στα 38 της -και παρά τις πολλές δίαιτες που όμως είχαν πρόσκαιρα αποτελέσματα- έφτασε τα 108 κιλά. «Πίστευα, ότι παρότι τρώω πολύ μπορούσα να το ελέγξω. Είναι το κλασικό σύμπτωμα ενός ανθρώπου που είναι εθισμένος σε κάτι. Ελεγα θα το κόψω, αλλά έβλεπα ότι ερχόταν η επόμενη ημέρα και δεν μπορούσα. Αυτή η συνειδητοποίηση ήρθε για εμένα πριν από 5 χρόνια», εξομολογείται. Συναντήσαμε την Αναστασία πριν από λίγες ημέρες στα γραφεία του Προγράμματος Προαγωγής Αυτοβοήθειας Χανίων στην οδό Γιαμπουδάκη 39 και Ρενιέρη. Είχε έρθει από την Αθήνα μαζί με την Ελευθερία για να επισκεφθεί την τοπική ομάδα των Ανώνυμων Υπερφάγων (Α.Υ.) που λειτουργεί από τον περασμένο Μάιο.

Την ομάδα των Χανίων εκπροσωπούσε στην κουβέντα μας η Τούλα. Και τα τρία μέλη των “Α.Υ.” ζήτησαν να μιλήσουν με ψευδώνυμα ακολουθώντας τον κανόνα της ανωνυμίας που τηρείται ευλαβικά στις ομάδες που συμμετέχουν. «Στα Χανιά η ομάδα ξεκίνησε πριν από 6 περίπου μήνες και σήμερα συμμετέχουν συστηματικά γύρω στα 6 άτομα», σημειώνει η Τούλα που πρωτοστάτησε για τη δημιουργία της ομάδας των Χανίων. Για την ίδια η ανακάλυψη των “Α.Υ.” της άνοιξε δρόμους για να αντιμετωπίσει το πρόβλημά της: «Προσωπικά το θέμα της διαχείρισης του φαγητού και των συναισθημάτων με είχε οδηγήσει σε οριακές καταστάσεις. Αρχισα λοιπόν να ψάχνω σε βιβλία για το τι μου συμβαίνει και συμπτωματικά τον ίδιο καιρό έμαθα για τους “Α.Υ.” και ότι υπάρχουν άνθρωποι που έχουν το ίδιο πρόβλημα με εμένα. Ετσι πήγα στην Αθήνα, μίλησα μαζί τους και ταυτίστηκα με “μοιράσματα”, δηλαδή εμπειρίες, πολλών μελών της ομάδας. Εκεί συνειδητοποίησα ότι για να πας μπροστά χρειάζεσαι και τους άλλους. Κι αυτό διότι η ομάδα είναι στήριξη, αποδοχή και βοήθεια».

ΜΙΑ ΕΞΑΡΤΗΣΗ ΜΕ ΠΟΛΛΑ ΠΡΟΣΩΠΑ

Πού απευθύνονται όμως οι “Α.Υ.” και ποιοι μπορούν να χαρακτηριστούν ως ψυχαναγκαστικοί υπέρφαγοι; «Υπέρφαγος είναι κάποιος που στην πραγματικότητα σκέφτεται το φαγητό όλη μέρα», μας λέει η Ελευθερία που συμμετέχει τα τελευταία 4 χρόνια σε ομάδα της Αθήνας. «Υπάρχουν άνθρωποι που μπορεί να τρώνε ελάχιστα σκεπτόμενοι το φαγητό, άνθρωποι που τρώνε τεράστιες ποσότητες, άνθρωποι που τσιμπολογάνε όλη μέρα, άνθρωποι που λιώνουν στη γυμναστική για να τρώνε μετά χωρίς περιορισμό. Υπάρχουν οι βουλιμικοί και οι ανορεξικοί. Υπάρχουν εκείνοι που τρώνε μεγάλες ποσότητες και μετά παίρνουν λιποδιαλυτικά, άλλοι που πάνε από δίαιτα σε δίαιτα και άλλοι που εκτονώνουν τα συναισθήματά τους στο φαγητό. Μιλάμε δηλαδή για μία τεράστια γκάμα από διαταραχές σχετιζόμενες με το φαγητό», εξηγεί, διευκρινίζοντας ότι το πρόβλημα αγγίζει και τα δύο φύλα αλλά και όλες τις ηλικίες. Και πότε κανείς ανατρέχει στους “Α.Υ.” ρωτάμε; «Υπάρχει μία λεπτή γραμμή που μας κάνει να απευθυνθούμε σε βοήθεια πέρα απ’ αυτή που έχουμε συνηθίσει σε σχέση με τη διατροφή, δηλαδή τους διαιτολόγους, τη γυμναστική κ.λπ.», σημειώνει η Αναστασία και συμπληρώνει: «Είναι η στιγμή που αισθάνεται κάποιος ότι δεν μπορεί να ελέγξει το θέμα με το φαγητό. Σαν να τα έχεις δοκιμάσει όλα και καταλαβαίνεις ότι αυτό που σου συμβαίνει σε υπερβαίνει».

Για την Τούλα η στιγμή αυτή ήρθε πριν από 10 χρόνια, όπως μας εξομολογείται: «Τότε κατάλαβα ότι το “από αύριο δίαιτα” δεν είχε αποτέλεσμα. Αρχικά η δίαιτα κρατούσε έναν μήνα, στη συνέχεια μερικές βδομάδες και τέλος μερικές μόλις ώρες. Πίστευα, ότι θα μπορούσα να ζήσω αποκλειστικά με τροφές που περιέχουν αλεύρι και ζάχαρη. Αν μάλιστα είχε συμβεί κάτι που με είχε επηρεάσει συναισθηματικά κατανάλωνα μεγάλες ποσότητες. Αισθανόμουν να “πρήζομαι”, αλλά δεν σταματούσα. Σαν να ήταν ένας τρόπος να τιμωρήσω τον εαυτό μου για κάτι». Η Ελευθερία παρεμβαίνει για να υπογραμμίσει τον εξαρτητικό χαρακτήρα της ψυχαναγκαστικής υπερφαγίας καθώς το φαγητό μετατρέπεται σταδιακά σε ναρκωτικό, ενώ καυτηριάζει τον συμπληρωματικό ρόλο που παίζουν οι σύγχρονες -και ιδιαίτερα κερδοφόρες- βιομηχανίες από τη μία των τροφίμων, «που σου λέει διαρκώς φάε» και από την άλλη του αδυνατίσματος «που σου υπόσχεται ότι είναι εύκολο να χάσεις τα περιττά κιλά».

«ΚΑΝΕΙΣ ΜΟΝΟΣ ΤΟΥ»
Αξίζει να σημειωθεί ότι οι “Α.Υ.” συνεργάζονται με ειδικούς της ψυχικής υγείας και διατροφολόγους καθώς σε πολλές περιπτώσεις άτομα που ακολουθούν κάποια θεραπεία ή διατροφή παραπέμπονται στους “Α.Υ.” για να βρουν τη στήριξη της ομάδας που δεν μπορεί να τους δώσει ο ειδικός. «Ψυχολόγοι και διατροφολόγοι στέλνουν άτομα σε εμάς κι από εκεί και πέρα η ομάδα στηρίζει αυτά τα μέλη», εξηγεί η Ελευθερία και η Αναστασία προσθέτει ότι την πρώτη φορά που έρχεται κάποιο μέλος στην ομάδα συμπληρώνει ένα ειδικό ερωτηματολόγιο προκειμένου να διαπιστωθεί, αν όντως τρώει ψυχαναγκαστικά. Παράλληλα, προτείνεται στα νέα μέλη να έρθουν τουλάχιστον σε 6 συναντήσεις για να δουν αν το πρόγραμμα τους ταιριάζει. Ενας από τους βασικότερους κανόνες που τηρείται πιστά σε όλες τις ομάδες “Α.Υ.” είναι εκείνος της ανωνυμίας, ενώ η λειτουργία του προγράμματος πατάει πάνω στο δοκιμασμένο σύστημα των 12 βημάτων των Ανώνυμων Αλκοολικών. «Το σκεπτικό του προγράμματος είναι να σταματήσει ο ψυχαναγκασμός για το φαγητό. Να φύγει ο εθισμός και να αλλάξουμε τρόπο ζωής. Αυτό είναι που φέρνει και τη μεγαλύτερη αποτελεσματικότητα, γιατί η ομάδα στηρίζει τις πνευματικές, συναισθηματικές και σωματικές αλλαγές τις οποίες έχει ανάγκη να προχωρήσει ο καθένας μας», σημειώνει η Ελευθερία και υπογραμμίζει ότι «τα προγράμματα αυτά δεν είναι γι’ αυτούς που τα χρειάζονται αλλά γι’ αυτούς που τα θέλουν». Κλείνοντας την κουβέντα μας ρωτώ τα μέλη των “Α.Υ.” πώς έχουν νιώσει οι ίδιες τα χρόνια που συμμετέχουν στην ομάδα αυτή: «Οσο ήμουν κάτω από τον εθισμό δεν ήξερα ποια ήμουν. Είχα φαντασιώσεις για τον εαυτό μου και για τη ζωή μου. Πλέον έγινα το άτομο που ήθελα να ήμουν και χαίρομαι πραγματικά γι’ αυτό που είμαι», απαντά η Ελευθερία. Η Αναστασία έχοντας χάσει 40 κιλά και κερδίσει μία «δεύτερη οικογένεια» όπως αποκαλεί την ομάδα σημειώνει ότι «η ζωή της άλλαξε συνολικά», ενώ η Τούλα εξομολογείται: «Πλέον ζω με λιγότερες ενοχές και τύψεις. Αισθάνομαι ότι ξαναβρίσκω ένα κομμάτι της ζωής μου που το είχα χάσει. Δεν λέω ότι η ζωή μου είναι ρόδινη και ότι η αποχή μου είναι τέλεια. Ομως αισθάνομαι ότι έχω πάρει τη ζωή στα χέρια μου».