«Η ποιότητα και το εύρος
της μνήμης, μας βοηθά
να αξιοποιήσουμε εμπειρίες,
γνώσεις κι εικόνες ζωής»
Βιβλίο “Θυμάμαι εύκολα”
Εχετε αναρωτηθεί πόσοι μαθητές ξέχασαν κάτι σήμερα πηγαίνοντας στο σχολείο, στο φροντιστήριο ή στο κέντρο ξένων γλωσσών;
Το ποσοστό των ξεχασιάρηδων μαθητών είναι μεγαλύτερο από όσο φαντάζεστε.
Σηκώνουν τα χέρια γονείς και εκπαιδευτικοί. Η αφηρημάδα χτυπάει αδιάκριτα μαθητές Δημοτικού, Γυμνασίου και Λυκείου. Αφηρημάδα η οποία έχει πολλές εκφάνσεις, άλλοτε ξεχνάνε ένα βιβλίο, ένα τετράδιο ή ολόκληρη την τσάντα τους.
«Είναι δυνατόν να ξέχασες την τσάντα σου;» απορεί ο εκπαιδευτικός.
«Κύριε, έτρεχα να προλάβω το λεωφορείο και την άφησα».
Δυστυχώς, το σημαντικό έλλειμμα των γονιών στη μνήμη του μέλλοντος που κατέγραψα στο βιβλίο μου “Θυμάμαι εύκολα” μεταδόθηκε στα παιδιά τους. Χρειάστηκε μια 5ετία για να φθάσει η κατάσταση σε σημείο ανησυχίας. Λύση δεν είναι να προγραμματίζουμε το έξυπνο κινητό μας για να μας θυμίζει να γράψουμε την έκθεσή μας.
Σήμερα προσπαθώ να προσδιορίσω ορισμένα από τα αίτια και να καταθέσω μερικές προτάσεις.
Ελλειψη τελετουργίας
Σημαντικός παράγοντας αδύναμης μνήμης είναι η πλήρης απουσία εμπειρίας αντιμετώπισης καθημερινών επεισοδίων.
Έχετε παρατηρήσει πως συμπεριφέρονται παιδιά και ενήλικοι που επισκέπτονται για πρώτη φορά ένα άγνωστο τόπο ή συμμετέχουν σε ένα μη οικείο γεγονός; Είναι σαν χαμένοι.
Για τον απλό λόγο ότι δεν έχουν ανάλογες εμπειρίες τα ονομαζόμενα σενάρια (scripts) στην Ψυχολογία. Η παρατεινόμενη κρίση επιτείνει το έλλειμμα, αφού μοναδική προτεραιότητα των ενηλίκων είναι η επιβίωση. Κανείς δεν φροντίζει για τον εφοδιασμό των παιδιών με εμπειρίες τελετουργιών και διαχείρισης χρόνου.
Μια σειρά προτάσεις μου είναι οι παρακάτω:
• Να μάθουν να διεγείρουν σωστά τα βιολογικά ρολόγια τους με ρύθμιση του ύπνου τους και του χρόνου που σπαταλούν για το facebook.
• Να μάθουν τον ρόλο τους στην αλληλουχία των γεγονότων. Μικροί μαθητές με χαμηλό βαθμό αυτονομίας αγνοούν κώδικες συμπεριφοράς. Κάποιοι “ξεχνάνε” να χαιρετήσουν, να πουν “συγγνώμη άργησα” ή να αποχαιρετήσουν.
• Δεν έχουν καλλιεργήσει την εσωτερική ανάγκη να συμμετέχουν σε ομαδικές τελετές που τιμούν τη διάσταση του χρόνου. Έτσι, όποτε αναγκάζονται να συμμετάσχουν σε μια τελετή είναι χαμένοι. Τους αναγνωρίζεις εύκολα γιατί δεν ξέρουν πώς να συμπεριφερθούν, παίζουν αμήχανα με τα χέρια τους και κοιτάζουν το κενό.
• Να μάθουν στοιχεία για τον εαυτό τους και για την οικογένειά τους. Ερευνά μου έδειξε ότι λίγοι μαθητές 8-10 ετών θυμούνται την ημερομηνία γέννησης, τους αριθμούς των τηλεφώνων τους ή τη διεύθυνση τους.
• Να συμμετέχουν σε τελετές που σημαδεύουν προσωπικές, κοινωνικές, ιστορικές επετείους και θρησκευτικές γιορτές. Όλες έχουν σημαντικό ρόλο στην προσπάθεια του ανθρώπου να βάλει τάξη, ιεραρχία και δομή σ’ ένα κόσμο που κινείται με μεγάλη ταχύτητα. Κάθε τελετή έχει τους κώδικες της κι είναι μέρος του συλλογικού γίγνεσθαι. Μαθητές που υστερούν στην οργάνωση του χρόνου τους, τις αγνοούν όπως και το ρόλο τους σε αυτά.
Εκπαίδευση στη μνήμη του μέλλοντος
Η μνήμη του μέλλοντος είναι μέρος της μακρόχρονης μνήμης μας, δηλαδή οι εργασίες, τα ραντεβού, οι στόχοι μας και κάθε τι που προγραμματίζουμε για το άμεσο ή το ορατό μέλλον.
Ελπίζω οι παρακάτω ιδέες να βοηθήσουν γονείς, γιαγιάδες ή παππούδες να εκπαιδεύσουν μικρούς μαθητές:
• Τοποθετώ χρωματιστά χαρτάκια σε συγκεκριμένες θέσεις. Το κάθε ένα αφορά μια διαφορετική εντολή ή εργασία για το παιδί.
• Τοποθετώ αυτά που θέλω να θυμάται σε συγκεκριμένη σειρά.
• Του ζητώ να προετοιμάζει την τσάντα του το βράδυ και να την τοποθετήσει δίπλα στην εξώπορτα.
• Κάθε τετράδιο του έχει το ίδιο χρώμα με το αντίστοιχο βιβλίο του
• Τηρεί τετράδιο-ημερολόγιο εργασιών.
• Αν δεν είναι ιδιαίτερα αυτόνομο, του κάνω ιδιαίτερα μαθήματα για περιορισμένο χρόνο. Κάνουμε συχνά διαλείμματα χαλάρωσης.
• Επιβραβεύω το παιδί κάθε φορά που θυμάται να μην κάνει ένα συγκεκριμένο λάθος.
• Επισκεπτόμαστε συχνά τόπους εγγραμματισμού (μουσεία, βιβλιοθήκες, βιβλιοπωλεία, κέντρα παιδικής δημιουργίας, πινακοθήκη, εκθέσεις εικαστικές, θέατρο, κινηματογράφο, ωδεία). Παρατηρούμε, σχολιάζουμε και κρίνουμε το κάθε τι.
• Συμμετέχουμε σε τελετές, θρησκευτικές, ιστορικές ή παρακολουθούμε μια ομιλία, διάλεξη, επίδειξη με στόχο να αποκτήσει εμπειρία του περιεχομένου, της διάρκειας και του ρόλου του γεγονότος.
Συμπερασματικά
4 Το έλλειμμά μας στη μνήμη του μέλλοντος είναι πολύ-παραγοντικό.
4 Απουσία εμπειριών, έλλειψη αυτονομίας και υπερβολικό άγχος που διαχέεται και μας κατακυριεύει είναι κάποιοι από αυτούς.
4 Η βελτίωση της μνήμης του μέλλοντος απαιτεί οργάνωση, στόχευση και επιμονή.
• Πτυχιούχος Ψυχολογίας-Ανάπτυξης Παιδιού, Master Εκπαίδευσης στη Δια Βίου Μάθηση, συγγραφέας ‘Μαθαίνω Εύκολα’, ‘Θυμάμαι Εύκολα’
• Επικοινωνία: polygnosi@gmail.com, facebook: polygnosi
