Ετοιμο, λέει, θα είναι το παλιό Τελωνείο μέσα στο καλοκαίρι. Ωραία! Ποιους θα στεγάσει το νέο πολύκεντρο εκδηλώσεων; Είναι έτοιμη η Δημοτική Αρχή να καθορίσει χώρους και χρόνους χρήσης τόσο της κεντρικής αίθουσας θεάτρου όσο και των γραφείων του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης και της πρώην ΔΗ.ΠΕ.Χ. που προβλέπεται να στεγαστούν εκεί;
• Η υπογράφουσα έχει ασχοληθεί με το θέμα από το 2002 και φυσικά εντονότερα το 2003 οπότε κατέληξε να υπογραφεί η παραχώρηση του παλιού Τελωνείου από την τότε Κ.Ε.Δ. στον Δήμο Χανίων.
Για να στεγαστεί το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης
• Και, θα σας ξαναπώ την ιστορία, Χανιωτάκια των Χανιών. Καθώς, ξαναδιαβάζοντας, επί τούτου το αρχείο μου, νομίζω ότι είναι χρήσιμο να τη θυμηθούν οι παλιότεροι και να τη μάθουν οι νεότεροι. Κυρίως, όσοι με τα δημοτικά και θεατρικά, ασχολούνται αρμοδίως.
• Το 2002, λοιπόν, επί δημαρχίας Τζανακάκη, μετά από συνεννόηση με το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης, ο Δήμος Χανίων ζήτησε από την Κ.Ε.Δ. που υπαγόταν στο Υπουργείο Οικονομικών με υπουργό τον κ. Νίκο Χριστοδουλάκη, την παραχώρηση του κτηρίου.
• Είχε προηγηθεί καλώς εννοούμενη πολιτισμική “πίεση” στον υπουργό από τον καλλιτεχνικό διευθυντή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης κ. Μιχάλη Αεράκη. Ο οποίος αναζητώντας μόνιμη στέγη για τις υπηρεσίες του και το θέατρο υπέδειξε το παλιό Τελωνείο. Ο κ. Ν. Χριστοδουλάκης το ενστερνίστηκε. Και έτσι το 2003, όταν πλέον είχε μόλις αναλάβει η Δημοτική Αρχή Βιρβιδάκη, υπεγράφη το παραχωρητήριο προς τον Δήμο Χανίων με πρώτο και απαράβατο όρο από την Κ.Ε.Δ. να στεγαστεί το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης.
• Ακολούθησαν διάφορα… άκρως αποκαρδιωτικά στο τότε Δημοτικό Συμβούλιο Χανίων (καταγραμμένα όλα στον τοπικό Τύπο και στις στήλες της υπογράφουσας στα “Χανιώτικα νέα”). Αποκαρδιωτικά με την έννοια ότι, πριν αλέκτωρ λαλήσαι, από τα ευχαριστήρια του νέου δημάρχου προς τον παρόντα υπουργό κ. Χριστοδουλάκη, κατά την ημέρα υπογραφής της παραχώρησης, η τότε Δημοτική Αρχή προσπάθησε μέσα από την προγραμματική σύμβαση να “περιορίσει” στο ελάχιστο τον χρόνο χρήσης της θεατρικής αίθουσας που θα κατασκευαζόταν. Και όχι μόνο.
• Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. μέσω του τότε προέδρου του Δ.Σ. κ. Μεσαρχάκη, και του κ. Αεράκη αντέδρασαν λέγοντας ότι 90 ημέρες χρήσης (όπως διαφαινόταν ότι του παραχωρούνται) ήταν – είναι, ίδιες με τις ημέρες χρήσης της θεατρικής αίθουσας του Βενιζελείου Ωδείου Χανίων. Αρα; Ουσιαστικά διά της πλαγίας, ο όρος που έδινε το βάρος παραχώρησης στη στέγαση του θεάτρου για τις συνολικές του δραστηριότητες και υπηρεσίες, παραβιαζόταν.
Τα του θεάτρου
• Τα χρόνια πέρασαν. Σήμερα το έργο (που εντάχθηκε πάντως επί Βιρβιδάκη στο Ε.Σ.Π.Α.), τελειώνει.
• Και φυσικά πρέπει να καθοριστούν επακριβώς και οι μέρες και όροι χρήσης τόσο της θεατρικής αίθουσας, βάσει προγράμματος του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης και του Δήμου Χανίων όσο και οι χρήσεις των συγκεκριμένων γραφείων του πρώτου και του δεύτερου. Να (απο)δοθούν τώρα, ώστε να μην έχουμε παρατράγουδα μετά.
• Πώς να γίνει αυτό;
Θεατρική τέχνη στα Χανιά
• Πριν πάμε στο διά ταύτα είναι καλό να κάνουμε και μια πολύ μικρή αναφορά στο γεγονός ότι η θεατρική τέχνη είχε πολύ μεγάλη ανάπτυξη στα Χανιά. Τόσο στην αρχαιότητα (θέατρο Απτέρας και όχι μόνο) όσο και αμέσως μετά τα πρώτα χρόνια της σύμβασης της Χαλέπας όπου υπάρχουν και έρευνες και καταγραφές.
• Στα Χανιά υπήρχε εποχή, σύμφωνα και με την ειδική σύμβουλο των Γενικών Αρχείων του Κράτους κα Ζαχαρένια Σημανδηράκη, που στην πόλη έπαιζαν ταυτόχρονα δύο θίασοι, ενώ συντηρούσε και επί δύο χρόνια μόνιμο θίασο (θίασος ανδρεικέλων Χρ. Κονιτσιώτη). Εξ άλλου, με τον χανιώτικο θίασο “Ευτέρπη” έπαιξε πρωταγωνιστικό ρόλο στο έργο “Κοριoλανός” ο Ελευθέριος Κ. Βενιζέλος, ενώ σε έναν άλλο θίασο έπαιξε και ο Χανιώτης πνευματικός, λόγιος Νικόλαος Τωμαδάκης.
• Ως θεατρικές αίθουσες δε λειτούργησαν πολλοί χώροι (όπως Ιδαίον Αντρον, η αίθουσα του Φιλολογικού Συλλόγου “Χρυσόστομος”, τα Ολύμπια, τα οικήματα Ναναδάκη στα δικαστήρια και άλλα) με κεντρικό ρόλο, στις θεατρικές σκηνές και καλλιτεχνικές εκδηλώσεις, να έχει το κτήριο του Δημοτικού Κήπου Χανίων.
• Κάτι που το ιστορικό καφέ “Κήπος” συνεχίζει με πρωτοβουλίες και εκδηλώσεις πολιτιστικές και καλλιτεχνικές που υπογράφουν την ιστορική του συνέχεια. Μόνιμη παιδική σκηνή
• Τι γίνεται όμως με τη συνέχεια και στήριξη του θεάτρου στα Χανιά; Εδώ μπαίνει το ζήτημα της ύπαρξης ή όχι ή της ανάγκης χάραξης πολιτιστικής – πολιτισμικής πολιτικής του Δήμου Χανίων και στο θέατρο.
• Παρεμπιπτόντως να πούμε ότι όπως είχαμε ήδη γράψει στη στήλη “Περί τοπικών και άλλων «δαιμονίων»” στις 3-9-14, η δυαρχία στον τομέα Πολιτισμού είναι πολιτικά άστοχη και επιζήμια για τον πολιτισμό. Δεν μπορεί να υπάρχει αντιδήμαρχος Πολιτισμού που δεν μπορεί ουσιαστικά -όπως βλέπουμε στην πράξη- να χαράξει ΣΥΝΟΛΙΚΑ τη δημοτική πολιτιστική – πολιτισμική πολιτική. Διότι υπάρχει κι άλλο μαγαζί… γωνία. Αυτό θα το βρουν μπροστά τους πολλές φορές.
• Και πάντως. Επειδή, αναγκαστικά, προκειμένης της ολοκλήρωσης του παλιού Τελωνείου, πρέπει να ληφθούν αποφάσεις και για το πώς βλέπουμε τον λαϊκό και τον αστικό πολιτισμό.
• Επειδή εκ των πραγμάτων τίθεται άμεσα το ερώτημα τι είδους θέατρο θέλουμε να μονιμοποιήσουμε στα Χανιά και αν θέλουμε να το οδηγήσουμε σε μια νέα άνοιξη -μέσω του ΔΗ.ΘΕ.ΘΕ.Κ., του οποίου άλλωστε το πλειοψηφικό πακέτο έχει ο Δήμος Χανίων. Ο οποίος, καλείται αυτήν την ώρα να αποφασίσει αν υπάρχει ή όχι έδαφος να αναπτυχθεί το θέατρο Χανίων ώστε να μην μετακομίσει… κάποια στιγμή.
• Εχουμε και λέμε, λοιπόν: Τα σύγχρονα Χανιά έχουν εδώ και πολλά χρόνια πολλούς ερασιτεχνικούς θιάσους που παράγουν επαγγελματικές παραστάσεις χάρις στην αγάπη των μελών τους στο θέατρο, αλλά και τη στήριξη των Χανιωτών.
• Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ., πέραν της πανελλαδικής πλέον φήμης του ως το καλύτερο ίσως περιφερειακό θέατρο, έχει δημιουργήσει και μια εξαιρετική αποδοτική Πειραματική Σκηνή με εξαιρετικούς δασκάλους. Επίσης έχει δημιουργήσει ένα πολυπληθές, επίσης εξαιρετικό, Παιδικό Θεατρικό εργαστήρι (160 παιδιά 6-18 ετών) υπό την καθοδήγηση του Χανιώτη σκηνοθέτη και ηθοποιού Λεωνίδα Μανωλικάκη. Που κάθε χρόνο τέτοιο καιρό παρουσιάζουν τη δουλειά τους στο θέατρο.
• Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. (το έκανε και παλιότερα), δημιουργεί, παράγει πολιτιστικές δράσεις συνεργαζόμενο και με άλλους επαγγελματικούς και ερασιτεχνικούς θιάσους και σε άλλες τέχνες με ανάλογες συνεργασίες.
• Μια ΜΟΝΙΜΗ παιδική θεατρική σκηνή είναι κάτι που λείπει από τα Χανιά, τα οποία έχουν δείξει πόσο στηρίζουν θιάσους με παιδικά – εφηβικά θεατρικά έργα. Και αυτό οφείλει να μπει και στον σχεδιασμό του Δήμου Χανίων μέσω του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. και με τη συνεργασία και άλλων ερασιτεχνικών θιάσων.
Ο Δήμος Χανίων
• Από την άλλη ο Δήμος Χανίων, μέχρι σήμερα, συνεχίζει μία (ανύπαρκτη) πολιτιστική – πολιτισμική πολιτική των τελευταίων ετών. • Εχοντας να επιδείξει… ενοικίαση των χώρων πολιτισμού για να έχει έσοδα. “Καπέλωμα” αιγίδας ή συνδιοργάνωσης σε όσους διαθέτει τους χώρους του δωρεάν. Επίσης, το καλοκαίρι, πέραν κάποιων δράσεων των λαογραφικών μας συλλόγων, εγκρίνει και νοικιάζει το θέατρο ανατολικής τάφρου και φέρνει όλους τους περιπλανώμενους θιάσους και καλλιτεχνικές δράσεις ανά τη χώρα. Και αυτό το λέμε καλοκαιρινό φεστιβάλ Δήμου Χανίων.
• Παρένθεση: Τα Χανιά έχουν κρίση ΤΟΠΙΚΗΣ πολιτισμικής ταυτότητας, όπως γράφουμε εδώ και χρόνια. Ως μη όφειλαν. Καθώς είχαν και μπορούν να αναστήσουν θεσμούς με περιβαλλοντική διάσταση, οι οποίοι (όπως έγινε με το Ρέθυμνο) θα επανέφεραν την πόλη των λουλουδιών και γιασεμιών σε πρωταγωνιστικό ρόλο. Καθώς έχουμε το πλεονέκτημα να μπορούμε να μιλήσουμε για τα πάντα που αφορούν στη φύση, την αγροτική οικονομία, αλλά και το αστικό περιβάλλον. Γεγονός που θα συμβάλλει στην τοπική οικονομία. Κλείνει η παρένθεση.
Ενα κρατούμενο
• Επομένως, η βάση του διαλόγου και του προγραμματισμού για το πόσο χρόνο θα έχει τη δυνατότητα το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. να χρησιμοποιεί τη θεατρική αίθουσα δεν μπορεί να γίνει ανταγωνιστικά με τη γενικότητα «πολιτιστικές εκδηλώσεις». Ούτε να γίνει αντικείμενο… ατέρμονων συζητήσεων.
• Διότι, ήδη, το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ. Κρήτης, έχει στρωμένο τον δρόμο της πειραματικής σκηνής, του φυτώριου του Παιδικού ερασιτεχνικού εργαστηρίου, άρα και ΜΟΝΙΜΗΣ παιδικής σκηνής και των άλλων παραγωγών και συμπαραγωγών του.
• Ηδη, υπάρχουν ανάγκες και άλλων τοπικών ερασιτεχνικών και επαγγελματικών θιάσων (και γιατί όχι παγκρήτιων) που μπορούν με συμπαραγωγή του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. να παράγουν τοπικό πολιτισμό. Αρα, ο προγραμματισμός για τις ημέρες χρήσεις της θεατρικής αίθουσας, γέρνει -τουλάχιστον- σε μισό χρόνο στον Δήμο και μισό στο ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ.
• Διαφορετικά, θα πέσουμε σε «κατ’ οίκον περιορισμό» των δράσεων, δυνατοτήτων και σχεδιασμών του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. Αντιτάσσοντας, αορίστως, πολιτιστικές χρήσεις του Δήμου Χανίων.
• Το ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ. είναι το ένα και μοναδικό κρατούμενο στην παραγωγή τοπικού πολιτισμού. Να ελπίσουμε ότι η κοινή λογική της παραπάνω περιγραφής της πολιτιστικής μας “κατάστασης” θα οδηγήσει στις σωστές επιλογές χρήσεων της θεατρικής αίθουσας του παλιού Τελωνείου;
• Που θα δικαιώνουν τόσο την ιστορική παραχώρησή του στον Δήμο Χανίων (με όρο τις ανάγκες στέγασης του ΔΗ.ΠΕ.ΘΕ.Κ.) όσο και την ιστορική συνέχεια της θεατρικής τέχνης που εδώ και χρόνια ανθεί στα Χανιά;
• Χρειάζεται όμως, μια πρώτη στήριξη: Τη σιγουριά μιας μόνιμης στέγης με χρόνο ανάλογο των παραπάνω δράσεων και δυνατοτήτων εξέλιξης του θεάτρου στα Χανιά γενικότερα.
