Μέχρι τα μέσα του 20ού αιώνα στην περισσότερη ύπαιθρο της Κρήτης το συγκοινωνιακό μας μέσο ήταν τα φορτηγά ζώα. Πριν καθιερωθεί το αυτοκίνητο έφτανε μέχρι τις Βρύσες καρόδρομος και είχανε κάρα και σούστες Δ.Χ. και εξυπηρετούσανε τη συγκοινωνία μέχρι τα Χανιά. Από τα Σφακιά, εκείνα τα χρόνια, πηγαίνανε με τα φορτηγά ζώα.
Την πρώτη μέρα πηγαίνανε και μένανε στις Καλύβες, τη δεύτερη μέρα μένανε στα Χανιά και κάνανε τις δουλειές και γυρίζανε και ξαναμένανε στις Καλύβες και την τρίτη μέρα γυρίζανε στα Σφακιά. Δεν τα είχανε όμως πολύ ανάγκη τα Χανιά τότε οι Σφακιανοί, διότι τότε, μέχρι το τέλος της Τουρκοκρατίας, δεν υπήρχανε κατοχικές υπηρεσίες στα Σφακιά και βέβαια ούτε τελωνεία και κερδίζανε οι Χωρασφακιώτες έμποροι τα τελωνειακά, ενώ στα λιμάνια που ήτανε τελωνεία, επλήρωνε ο Χριστιανός υπήκοος της Τουρκίας 50‰, ο μη υπήκοος της Τουρκίας 100‰, ενώ ο Τούρκος έμπορος πλήρωνε μόνο 25‰. Μα όπου ήταν οι χριστιανοί έμποροι κοντά στους Τούρκους υφίσταντο και άλλους “τζερεμέδες”. Οπως άκουσα από τους Σήφη Πυροβολάκη, Μ. Χιωτάκη – Μπογιατζομανώλη, τότε που εγώ ήμουνα παιδί, ήρχοντο από χωριά του Αγ. Βασιλείου και του Αποκόρωνα για να ψωνίσουμε από τη Χ. Σφακίων, γιατί εσύφερνε τον Χωρασφακιώτη έμπορο να πουλά φτηνότερα από τον συνάδελφό του των Χανίων και του Ρεθύμνου και βρίσκανε στη Χ. Σφακίων καλές τιμές.
Από συγκοινωνία ήτανε σε πλεονεκτική θέση τα χωριά που ήταν κοντά στα λιμάνια που εξυπηρετούνταν διά θαλάσσης. Είχαμε δα και “του Γύρου το Παποράκι” προπολεμικά. Αυτό κάθε 15 μέρες έκανε τον γύρο της Κρήτης. Τη μια φορά ερχότανε από Πειραιά στα Χανιά και έφευγε από δυτικά και έκανε τον γύρο της Κρήτης και έφευγε από Ρέθυμνο για Πειραιά. Την άλλη φορά ερχότανε στο Ηράκλειο, έφευγε από ανατολικά, έκανε τον γύρο της Κρήτης και πάλι έφευγε από Ρέθυμνο για Πειραιά. Δεν είχανε προβλήτες τότε τα μικρά λιμάνια. Θυμάμαι μια φορά, πριν από τον πόλεμο και βρέθηκα στη Χ. Σφακίων όταν ένα καράβι εφόρτωνε ξυλεία. Το καράβι είχε ρίξει άγκυρα 200 μ. από τη στεριά και με τις βάρκες κουβαλούσανε και το φορτώνανε. Δυο άντρες με βράκες είχαν βγάλει τα στιβάνια τους, γιατί μπαίνανε στα ρηχά νερά μέχρι να φτάσουνε στη βάρκα τα ξύλα. Εκανε μια μέρα να φορτώσει το καράβι. Αλλη φορά έτυχα που φόρτωνε κάρβουνο άλλο καράβι.
Αυτοκίνητο στα Σφακιά ήρθε στ’ Ασκύφου και την Ίμβρο από τη δεκαετία του 1920. Τη δεκαετία του 1930 είχε τέρμα στο Λιμνί, στις στροφές μετά τα κυπαρίσσια. Στο διάστημα της κατοχής μας άφηνε το αυτοκίνητο στα κυπαρίσσια πριν αρχίσουνε οι στροφές. Μετά την κατοχή, μας εξυπηρετούσανε φορτοεπιβατικά αυτοκίνητα. Έβαζε μια δεκαπενταριά επιβάτες μέσα, άμα περισσεύανε τους βάζανε στην αποθήκη ή και στο δώμα που του είχανε σχάρα. Τα λεωφορεία ήταν σαράβαλα και είχανε προβλήματα. Συχνά μας άφηναν νύχτα και να είναι βροχή και να θέλει ο άλλος να πάει στον Αργουλέ ή στον Άγιο Ιωάννη.
