Παλιούρι

1 από 5

Bιότοπος – περιγραφή
Η λατινική ονομασία του βοτάνου είναι PALIURUS Spina-Christi (Παλίουρος ο Δισχιδής). Ανήκει στην οικογένεια των Ραμνοειδών. Οι κοινές του ονομασίες είναι παλέουρο ή παλιούρι ή πάλιουρας ή τσαλί. Το συναντούμε ακόμα με τις ονομασίες το αγκάθι του Χριστού ή το αγκάθι της Ιερουσαλήμ.

Είναι είδος φυλλοβόλου ακανθώδους θάμνου που ευδοκιμεί στην περιοχή της Μεσογείου, νοτιοδυτικά αυτής και στην Κεντρική Ασία, από την Ισπανία και το Μαρόκο ως το Ιράν και το Τατζικιστάν.
Φυτρώνει σε ολόκληρη την Ελλάδα σε περιοχές σχετικά χαμηλού υψομέτρου και ημιορεινές. Αντέχει στην ξηρασία. Eχει ύψος περίπου 2-3 μέτρα. Τα φύλλα του είναι σχετικά μικρά αυγοειδή και στη βάση τους έχουν δυο μυτερά αγκάθια, τα οποία μάλιστα σκαλώνουν σαν αγκίστρια και είναι δύσκολη η αφαίρεσή τους από το δέρμα και τα ρούχα.
Τα άνθη του είναι μικρά κίτρινα και βγαίνουν πολλά μαζί στις μασχάλες των φύλλων την Aνοιξη με αρχές καλοκαιριού. Τα άνθη είναι ερμαφρόδιτα (έχουν και αρσενικά και θηλυκά όργανα). Ο καρπός του έχει σχήμα ημισφαιρίου και περιβάλλεται από ένα πτερύγιο.
Ανθίζει όταν πια δεν πρόκειται να κάνει κρύο. Οι μέλισσες το αγαπούν πολύ και παίρνουν απ’ τα άνθη του το γνωστό “Μέλι από παλιούρι”, που έχει ανοιχτό χρώμα, έντονη γεύση.
Ως ανοιξιάτικο σπουδαίο μελισσοκομικό φυτό το παλιούρι, δίνει πολύ μέλι. Oμως η μικρή διάρκεια της ανθοφορίας του παλιουριού (περίπου 2 εβδομάδες) δεν μας επιτρέπει να πάρουμε αυτούσιο μέλι παλιουριού. Είναι όμως πολύ χρήσιμη η ανθοφορία του γιατί επιτρέπει στα μελίσσια να ολοκληρώσουν το γέμισμα των κηρηθρών τους που τις έχουν ξεκινήσει ήδη από ανθοφορίες που προηγούνται του παλιουριού. Oταν ανοίξει το παλιούρι, οι μέλισσες πέφτουν πάνω του. Δεν ασχολούνται πολύ πλέον με τις υπόλοιπες ανθοφορίες, μιας και το παλιούρι δίνει πολύ και καλής ποιότητας νέκταρ. Τότε ακούς να βουίζουν σμήνη ολόκληρα πάνω στα παλιούρια. Επιπλέον οι βασίλισσες που βγαίνουν κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας του παλιουριού είναι εξαιρετικές. Oμως το παλιούρι είναι και πολύ ευαίσθητο. Δεν θέλει ούτε δυνατούς ανέμους, ούτε βροχή κατά τη διάρκεια της ανθοφορίας του. Αν συμβεί αυτό τότε βλέπουμε ότι τα άνθη του μαυρίζουν και μοιάζουν σαν να μαραίνονται.

Ιστορικά στοιχεία
Είναι βότανο γνωστό από την αρχαιότητα. Τα φύλλα καθώς και η ρίζα του Παλίουρου, κοινώς παλιούρι, στο “Περί της των απλών φαρμάκων κράσεως και δυνάμεως Βιβλίον Θ”, (τόμ. ΧΙΙ, σελ. 93-94) ο Γαληνός τα χρησιμοποιεί για να θεραπεύει τα φύματα, ενώ τον καρπό για να διαλύει του λίθους της ουροδόχου κύστεως, αντίληψη που διατηρείται μέχρι σήμερα.
Το φυτό πήρε και την ονομασία “αγκάθι του Χριστού” επειδή σύμφωνα με τη θρησκευτική μας παράδοση, το αγκάθινο στεφάνι του Ιησού πριν από τη Σταύρωση φτιάχτηκε με τα κλαδιά του και για την εν λόγω χρήση του στη σκηνή διαπόμπευσης γίνεται σε τρία από τα Δώδεκα Ευαγγέλια.
Η ονομασία παλιούρι καθώς και ο αντίστοιχος λατινικός όρος, είναι μάλλον άγνωστης ετυμολογίας. Η ονομασία τσαλί φαίνεται να είναι τουρκικής προελεύσεως τουρκ. λ. cali = βάτος. Στη λαϊκή ιατρική χρησιμοποιήθηκε για την μείωση της χοληστερόλης.
Στο Ιράν χρησιμοποιείται σήμερα ως διουρητικό και αντιυπερτασικό.

Συστατικά – χαρακτήρας
Περιέχει φλαβονοειδή (ρουτίνη, κουερσετίνη και κουερσετίνη3-O-ραμνογλυκοσίδη 7-O-ραμνοζίδιο ), αλκαλοειδή και ταννίνες.

Ανθιση – χρησιμοποιούμενα μέρη
– συλλογή
Το Παλιούρι ανθίζει το 2ο 15νθήμερο του Μαΐου. Για θεραπευτικούς σκοπούς χρησιμοποιείται ο καρπός του φυτού. Οι σπόροι ωριμάζουν από τον Οκτώβριο έως το Δεκέμβριο.

Θεραπευτικές ιδιότητες και ενδείξεις
Ο καρπός δρα ως αντιφλεγμονώδες, αντισηπτικό, αντισπασμωδικό, αποχρεμπτικό, στυπτικό και διουρητικό βότανο.
Οι καρποί έχουν ιδιότητες που βοηθούν στην καλή λειτουργία του πεπτικού και του ουροποιητικού συστήματος. Χρησιμοποιούνται για τη δυσκοιλιότητα, τη διάρροια, σαν καθαρκτικό, για τις πέτρες των νεφρών και της ουροδόχου κύστης. Επίσης έχουν ιδιότητες διουρητικές, αντισηπτικές, αντιφλεγμονώδεις, αποχρεμπτικές κ.λπ. Χρησιμοποιούνται για προβλήματα του αναπνευστικού, όπως βήχας, άσθμα, βρογχίτιδα. Ακόμη βοηθάνε στην υπέρταση και την αρθρίτιδα. Εξωτερικά χρησιμοποιούνται για τη θεραπεία προβλημάτων του δέρματος, όπως λειχήνες, εκζέματα κ.λπ. Μερικοί υποστηρίζουν ότι θεραπευτικές ιδιότητες, κυρίως για το ουροποιητικό σύστημα, διαθέτουν και οι ρίζες του θάμνου.
Το αφέψημα του βοτάνου χρησιμοποιείται για τον βήχα, το άσθμα, τη διάρροια, την υπέρταση, τον καθαρισμό του αίματος σε φλεγμονές.
Συνδυάζεται άψογα με τον κοινό λιναρόσπορο, το τίλιο, την πριμούλα, το πεντάνευρο, τη σάλβια και την άγρια μολόχα σε περιπτώσεις άσθματος και (οξείας) βρογχίτιδας.
Θεωρείται ότι έχει καθαρκτική δράση στο παχύ έντερο, ενώ καταπολεμά την παραμορφωτική αρθρίτιδα -γι’ αυτό και καταναλώνεται συχνά από ηλικιωμένους.
Εξωτερικά φαίνεται να βοηθά ιδιαίτερα στην αντιμετώπιση εστιών εκζέματος χάρη στην αντιφλεγμονώδη δράση του.

Παρασκευή και δοσολογία
Παρασκευάζεται ως αφέψημα. Μία κουταλιά της σούπας με αποξηραμένους καρπούς τους βράζουμε σε μισό λίτρο νερό για 10 λεπτά. Σουρώνουμε και πίνουμε τρεις φορές την ημέρα.

Προφυλάξεις
Δεν αναφέρονται παρενέργειες. Τηρούμε την συνιστώμενη δοσολογία

Y.Γ:   Όλα τα προηγούμενα άρθρα της στήλης μπορούμε να τα βρούμε στη διεύθυνση www.herb.gr.
Επίσης αν κάποιος φίλος αναγνώστης γνωρίζει  οποιαδήποτε  θεραπευτική ιδιότητα βοτάνου του τόπου μας που δεν είναι ευρέως γνωστή ή  έχει κάποιο ερώτημα μπορεί να το απευθύνει στην ηλεκτρονική διεύθυνση skouvatsos11@gmail.com