ΜΑΚΒΕΘ
(2015 ΕΓΧ 113’)
Δράμα εποχής, μεταφορά του ομώνυμου θεατρικού έργου (1603-1606) του Ουίλιαμ Σαίξπηρ
Σκην.: Τζάστιν Κερζέλ Μουσ.: Τζεντ Κερζέλ Ηθ.: Μάικλ Φασμπέντερ, Μαριόν Κοτιγιάρ, Ντέιβιντ Θιούλις, Ελίζαμπεθ Ντεμπίκι, Τζακ Ρέινορ, Σον Χάρις, Πάντι Κονσιντάιν
Το πάθος της φιλοδοξίας… πληρώνεται… με αίμα…
Σκωτία, 16ος αιώνας… Επειτα από μια σκληρή μάχη, ο Μάκβεθ, πιστός ακόλουθος και στρατηγός του Βασιλιά Ντάκαν, καταφέρνει να καταστείλει την επανάσταση. Μαζί με το στρατηγό Μπάνκο, συναντούν τρεις γυναίκες, οι οποίες αναδύονται από τα πτώματα των πεσόντων στρατιωτών και που προφητεύουν ότι: ο Μάκβεθ, πρόκειται να γίνει Βασιλιάς της Σκωτίας, ενώ ο Μπάνκο, πατέρας μελλοντικών βασιλιάδων.
Τυφλωμένος από φιλοδοξία, ο Μάκβεθ στέλνει ένα γράμμα στη σύζυγο του λέγοντάς της για την προφητεία. Εκείνη, χρόνια μακριά από το σύζυγο της και σε βαθύ πένθος για την απώλεια του μοναδικού τους παιδιού, τον παρακινεί να δολοφονήσει το Βασιλιά, ώστε να πάρουν το θρόνο. Μετά τους εορτασμούς για τη νίκη, ο Βασιλιάς πέφτει για ύπνο, αγνοώντας ότι η Λαίδη Μάκβεθ έχει ναρκώσει τους φρουρούς του. Ενώ το Ινβερνές κοιμάται, ο Μάκβεθ δολοφονεί το Βασιλιά του και μέσα στη σύγχυση και το πένθος, που επικρατεί στη συνέχεια, ο Μάκβεθ στέφεται Βασιλιάς.
Ο Μπάνκο, ωστόσο, υποψιάζεται το νέο του Βασιλιά, αφού δεν έχει ξεχάσει την προφητεία. Ο Μάκβεθ διατάζει το θάνατο του Μπάνκο και του μοναχογιού του, Φλινς. Η εντολή εκτελείται, αλλά ο νεαρός Φλινς καταφέρνει να δραπετεύσει.
Ο τρόμος οδηγεί το Μάκβεθ να αναζητήσει ξανά μια νέα προφητεία. Οι τρεις μάγισσες του λένε ότι δε θα πεθάνει από το χέρι κανενός άντρα που βγήκε από τη μήτρα της μητέρας του. Η προφητεία του δίνει μία μικρή ανακούφιση, όμως ανίκανος πια να εμπιστευτεί οποιονδήποτε, μετατρέπεται σε τύραννο, που δολοφονεί απροκάλυπτα, όποιον του αντιστέκεται.
Οι ενοχές πνίγουν τη Λαίδη Μάκβεθ και η σκέψη ότι χάνει το σύζυγο της από το σκοτάδι, την οδηγεί στην τρέλα. Ανίκανη να κάνει κάτι πια, πεθαίνει μέσα σε οράματα του νεκρού παιδιού τους.
Ο πρωτότοκος γιος του Βασιλιά Ντάνκαν, Μάλκολμ επιστρέφει να διεκδικήσει το θρόνο από το Μάκβεθ, μαζί με τον κόμη Μακντόφ. Ο Μάκβεθ ισχυρίζεται ότι δεν έχει τίποτα να φοβηθεί, όταν ο Μακντόφ του αποκαλύπτει ότι τον πήρανε από τη μήτρα της μητέρας του πρόωρα. Ο Μάκβεθ παραδίδεται στον αναπόφευκτο θάνατο του. Ένα μικρό παιδί βρίσκει το πτώμα του Μάκβεθ. Είναι ο Φλινς. Παίρνει το σπαθί του Βασιλιά στα χέρια του και χάνεται μέσα στην πόλη που ακόμα, φλέγεται…
Πώς να περιγράψεις με λίγα λόγια ένα τόσο σπουδαίο δραματικό έργο, ενός από τους συμβολικότερους συγγραφείς όλων των εποχών, του Ουίλιαμ Σαίξπηρ. Ωστόσο, δεν είναι η πρώτη φορά που το έργο ‘ανεβαίνει’ στη μεγάλη οθόνη με αντίστοιχη με το περιεχόμενό του, φιλοδοξία, σε διαφορετικές εκδόσεις και με διαφορετικές προσεγγίσεις. Πρώτος ο Όρσον Ουέλες το 1948, με τον ίδιο στον πρωταγωνιστικό ρόλο, ίσως στην πιο ενδιαφέρουσα μεταφορά, για να ακολουθήσουν: η ελεύθερη διασκευή του Ακίρα Κουροσάβα το 1957 (Θάνατος του αίματος), η εκδοχή του Ρομάν Πολάνσκι το 1971, με τον Τζον Φιντς, ενώ αρκετοί ακόμα σκηνοθέτες, προσπάθησαν να προσεγγίσουν το έργο, άλλοτε τοποθετώντας το μύθο στην εποχή του κι άλλοτε μεταφέροντάς τον ως αλληγορία της σύγχρονης εποχής (Γκόφρι Ράιτ, 2006 με τον Σαμ Γουόρθινγκτον). Σειρά έχει η εκδοχή του Κένεθ Μπράνα για το 2016, ενός από τους κατεξοχήν μεταφορείς του Σαιξπηρικού έργου στο σινεμά.
Καταλαβαίνεται λοιπόν, ότι ο ίδιος μύθος, ως θέαμα, αλλά και οι αλληγορικές του συνιστώσες, πάντοτε προκαλούν το ενδιαφέρον όχι μόνον του εμπορικού βιομηχανικού κινηματογράφου, αλλά και του ποιοτικού.
Στην περίπτωση του Αυστραλού Τζ. Κερζέλ, η ιστορία εκτυλίσσεται εκκωφαντικά, με όλα τα σύγχρονα χολιγουντιανά εργαλεία. Πολυκάμερες λήψεις, πειστική αναπαράσταση μαχών μέσα από αίμα, καπνό και στάχτες, πόνο και απειλή, μουντοί φωτισμοί, φιλτραρισμένοι ήχοι, λυρική μουσική και ασφαλώς μερικά από τα πρωτοκλασάτα ονόματα επί σκηνής, ως τα ατού της παραγωγής. Η πρόθεση του Κερζέλ, είναι καθαρή. Σε όλη τη διάρκεια της ταινίας, προσπαθεί να εγκλωβίσει το ύφος από την αυθεντική γραφή και λόγο του Σαίξπηρ –και μέχρι ένα σημείο και αποσπασματικά, το καταφέρνει, όπως π.χ. τη στιγμή του μονολόγου της Λαίδης Μάκβεθ, από την συγκλονιστική Μ. Κοτιγιάρ- ωστόσο, παρασυρμένος από το μέγεθος της φιλοδοξίας του Μάκβεθ, φιλοδοξεί και ο ίδιος σε μια άνευ ορίων υπερπαραγωγή, αλλοιώνοντας στιγμές από την ποιητική ιδιοφυία του έργου. Η απλοποίηση του αυστηρού Σαιξπηρικού λόγου και η υποχρεωτική –εκ των κινηματογραφικών συνθηκών- αφαίρεση κάποιων δομικών στοιχείων της πλοκής, σίγουρα μειώνουν τη δύναμη της θεατρικότητας. Παρά λοιπόν, το εκούσιο στραβοπάτημα, η ταινία του Κερζέλ, παραμένει πιστή σε ότι αφορά τη λογοτεχνική μεταφορά, του πολυδιαβασμένου έργου.
Θα μου πείτε τι νόημα έχει η μεταφορά ενός θεατρικού έργου στο πανί, αν δεν ανοίγει η κάμερα, αν δεν αποτυπώνονται οι χώροι, αν δεν εμπλουτίζονται οπτικά οι κρυφές πτυχές των πολυδιάστατων χαρακτήρων;. Ίσως και να μην έχει.
ΑΝΙΕΡΗ ΣΥΜΦΩΝΙΑ
(2015 ΕΓΧ 122’)
Αστυνομική, βασισμένη στο βιβλίο των Ντικ Λερ και Τζέραρντ Ο’ Νιλ: «Black Mass: Whitey Bulger, the FBI, and a Devil’s Deal»
Σκην.: Σκοτ Κούπερ Μουσ.: Tom Holkenborg (Junkie XL) Ηθ: Τζόνι Ντεπ, Τζόελ Έντγκερντον, Μπένεντικτ Κάμπερμπατς, Σιένα Μίλερ, Πίτερ Σάρσγκααρντ, Ντακότα Τζόνσον, Κέβιν Μπέικον
Δώσε χώρο του χωριάτη… για να ανέβει… στο κρεβάτι…
Νότια Βοστόνη, δεκαετία του’70. Ο πράκτορας του FBI, Τζον Κόνολι, πείθει τον Ιρλανδό μαφιόζο, Τζέιμς Γουάιτι Μπάλτζερ, ώστε να συνεργαστεί με το FBI, ενάντια σε ένα κοινό στόχο: την ιταλική μαφία. Σύντομα όμως, χάνεται κάθε έλεγχος, αφού επιτρέπεται πλέον στον Γουάιτι, να διεισδύει με ευκολία στους κύκλους της έννομης τάξης, με αποτέλεσμα να αποκτήσει γρήγορα τον έλεγχο και να γίνει ένας από τους πιο αδίστακτους και διαβόητους γκάνγκστερ στην ιστορία της Βοστόνης, μέχρι τη σύλληψή του το 2011.
Η σχέση του Τζον Κόνολι, και των αδερφών Τζέιμς και Μπίλι Μπάλτζερ, κρατάει από τότε που είναι ακόμη παιδιά και μεγαλώνουν στο Σάουθι, στη φτωχογειτονιά της Νότιας Βοστόνης,. Όσο ο Κόνολι αναρριχάται στις τάξεις του FBI πολεμώντας τη Νεοϋορκέζικη μαφία, τόσο ο Γουάιτι Μπάλτζερ κτίζει το δικό του όνομα, μεταξύ των συμμοριών της Βοστόνης. Αποτέλεσμα; Ο δεύτερος αναδεικνύεται σε αρχηγό της συμμορίας «Winter Hill», ενώ πολύ σύντομα –εξαιτίας της δράσης του- οι μισοί στην Βοστόνη τον τρέμουν και οι άλλοι μισοί τον θαυμάζουν, ως τον ‘Ρομπέν των Δασών’.
Η ταινία είναι βασισμένη σε πραγματικά γεγονότα, κάτι που την καθιστά εξαιρετικά συναρπαστική. Ωστόσο, αναπόφευκτα, κάποιοι χαρακτήρες εμπλουτίζονται με δημιουργικές «προσμείξεις» μυθοπλασίας, ενώ σε κάποιες περιπτώσεις ο χρόνος ‘συμπιέζεται’, χάνοντας την ήδη μεγάλη, τεταμένη χρονική απόσταση.
Στην αρχή της ταινίας, ο Γουάιτι Μπάλτζερ και η συμμορία του, δεν βρίσκονται ακόμη στο ραντάρ του FBI. Η ιταλική μαφία, είναι εκείνη που έχει το πάνω χέρι στη Βοστόνη. Ο Τζενάρο Ανγκουίλο και τα μέλη της συμμορίας του, είναι εκείνοι που εκπροσωπούν το οργανωμένο έγκλημα στην πόλη. Ο Μπάλτζερ και η Ιρλανδό-αμερικανική του συμμορία, θεωρούνται απλά μικροαπατεώνες. Όταν Κόνολι γυρίζει στην Βοστόνη, καταλαβαίνει ότι για να ανέβει στην κορυφή της ιεραρχίας του FBI πρέπει να κυνηγήσει την Cosa Nostra και για να πετύχει το στόχο του, απαιτείται η βοήθεια του Γουάιτι Μπάλτζερ, που συμφωνεί να παρέχει στον Κόνολι πληροφορίες, να γίνει δηλαδή, «σύνδεσμος” του FBI. Στο FBI, ωστόσο, είναι επιφυλακτικοί με τη συνεργασία αυτή και δυστυχώς αποδεικνύεται ότι οι ανησυχίες τους είναι βάσιμες.
Στο βάθος της ταινίας, ο χαρακτήρας του Γουάιτι Μπάλτζερ, φαντάζει ως ένα ολοκληρωμένο πορτρέτο, με ισοδύναμα επεξεργασμένες όλες του τις πτυχές. Ένας χαρακτήρες με περισσότερα ελαττώματα παρά προτερήματα. Ένας μανιακός, κτηνώδης, αδίστακτος δολοφόνος, αλλά ταυτόχρονα και ένας άνθρωπος με ιδιαίτερες ευαισθησίες. Γοητευτικός, αλλά ταυτόχρονα και κάποιος που, εν ριπή οφθαλμού, μπορεί να δολοφονήσει χωρίς οίκτο. Κατά βάση, λοιπόν, ένας συμπαθητικός χαρακτήρας, με μια έντονη και φαύλη πλευρά. Ρόλος ζωής για τον Τζόνι Ντεπ, που αν και μακιγιαρισμένος με αρκετά γραμμάρια σιλικόνης στο πρόσωπο, καταφέρνει να διατηρήσει την υποκριτική του σε υψηλά επίπεδα, αποδίδοντας με ιδιαίτερη επιτυχία το συνολικό εύρος της αμφιλεγόμενης αυτής προσωπικότητας του υποκόσμου.
