Με χαρά πληροφορούμαστε τα τελευταία χρόνια για το γεγονός ότι κάποιοι κατάλαβαν την αξία ορεινών ή άλλων μονοπατιών για τον πολιτισμό και τον τουρισμό με πρωτεργάτη τον Δήμο Χανίων.
Η αρχή έγινε πριν τριάντα χρόνια όταν δημιουργήθηκε το ευρωπαϊκό μονοπάτι Ε4 και ανέλαβε ο Ορειβατικός Χανίων να το σηματοδοτήσει στον νομό Χανίων. Το παρέλαβε από το Καστέλι Κισσάμου – Λαφονήσι – Παλαιόχωρα – Σούγια από όπου χωρίστηκε σε παραθαλάσσιο και ορεινό, και το έφτασε στα όρια του Ρέθεμνους και στους δύο κλάδους του.
Πραγματοποιήθηκε ένα τιτάνιο και θαυμαστό έργο από τον Ορειβατικό με πρωτεργάτη τον Χρήστο Χουλιόπουλο και τους νέους στους οποίους ήταν μέντορας. Σηματοδότησαν 260 χιλιόμετρα και 110 ώρες πεζοπορίας σε ορισμένα σημεία πολύ κακοτράχαλα και επικίνδυνα, όπως Σούγια – Αγιά Ρουμέλη με το κουβάλημα και χρήση τετρακοσίων περίπου πασσάλων – σωλήνων ύψους 2,20 ο καθένας, για να είναι και μέσα στη γη 0,50 εκατοστά. Βιδώθηκαν σε ορισμένους από αυτούς πινακίδες καθοδηγητικές. Αυτή είναι η ιδεώδης και πραγματική σηματοδότηση. Στα δύσκολα σημεία, μακριά από ορεινούς δρόμους, κουβαλούσαν τσιμέντο και άμμο και σε μπιτονάκι νερό!!!
Στα δώδεκα, νομίζω, μονοπάτια του Αποκόρωνα, ίσως να είναι κάποιο με τίτλο Κούμοι – μιτάτα, γιατί σε εκδήλωση στο Τεχνικό Επιμελητήριο με προσέγγισαν, ίσως από την εταιρεία που έχει αναλάβει το έργο, και μου είπαν ότι από το ομώνυμο βιβλίο μου πήραν στοιχεία. Τώρα, αν η εφαρμογή της σήμανσης δεν ήταν ό,τι καλύτερο, δεν φταίει ούτε ο δήμαρχος ούτε οι άλλοι παράγοντες, πλην αυτών που την ανέλαβαν χωρίς να έχουν, όπως αποδείχτηκε, στοιχειώδη κατανόηση για το έργο. Είναι πρωτοφανές τα σημάδια να γίνονται σε πέτρες… χάμω στο χώμα και ο πεζοπόρος να ψάχνει με το βλέμμα πάντα χάμω για να οδεύσει σωστά. Εξάλλου μπορεί τα χαλίκια αυτά να παρασυρθούν από βροχή ή να καλυφθούν από χόρτα, όπως και τα σημάδια σε καλάμια κ.λπ.
Τα σημάδια πρέπει να είναι στο ύψος του βλέμματος του πεζοπόρου και τα περισσότερα σε ειδικούς πασσάλους, όχι μισού μέτρου αλλά ελάχιστο δύο, για να έχουν γερή βάση στο έδαφος. Και ιδίως σε διασταυρώσεις να είναι ξεκάθαρα. Το πλέον θαυμαστό και άξιο συγχαρητηρίων είναι η αποτύπωση των μονοπατιών σε έντυπους και ηλεκτρονικούς χάρτες, ως τώρα οι μόνοι χάρτες ορεινών κυρίως μονοπατιών ήταν από τον οργανισμό “Ανάβασις” που για τα Χανιά έχουν δύο χάρτες κλίμακας 25.000.
Σίγουρα όλα αυτά θα έχουν διορθωθεί και με χαρά πληροφορηθήκαμε ότι θα συντηρούνται τα μονοπάτια και η σήμανση σε τακτά διαστήματα. Παλαιότερα μονοπάτια με ξύλινα “καγκελάκια” που σάπιζαν σε λίγα χρόνια και τα κλαδιά έκλειναν τα μονοπάτια δεν υπήρχε μέριμνα αποκατάστασης.
Τα καλντερίμια
Υπάρχουν όμως και κάποια θαυμαστά καλντερίμια, ίσως εκατοντάδων χρόνων, που χρειάζεται σύντομα συντήρηση τους, αφού δεν υπάρχει πλέον περίπτωση τέτοιων έργων που φτιπάχτηκαν με πρωτόγονα μέσα αλλά σαν τέλειες κατασκευές. Αυτό που συνέδεε την Ανώπολη με την Αράδαινα και τον Άη Γιάννη Σφακίων. Το άλλο από εκεί, πλησίον του από τον Αη Γιάννη για Σελούδα με συνέχεια για Αγιά Ρουμέλη, απ’ όπου κατέβαζαν στους νερόμυλους για άλεσμα τα στάρια.
Τμήματα του καλντεριμιού της χώρας Σφακίων – Ανώπολης, ιδίως στην έξοδο του φαραγγιού και σε αρκετά άλλα σημεία. Το σωζόμενο τμήμα από Ζαχαριανά στα Μεγάλα Χωράφια ως κάτω στον νέο κεντρικό δρόμο απ’ όπου έφερναν οι αγωγιάτες με τα ζώα τους τα προϊόντα τους από Σφακιά και Αποκόρωνα στην πόλη μας. Και επίσης ένα θαυμαστό τμήμα του, μάλλον βενετσιάνικου, μονοπατιού στα 1800 μ. υψόμετρο στα Αμμουτσερά Ανώπολης και δίπλα στης Λαγκωνιάς τον ντάφκο που συνέδεε τα Σφακιά με τα Χανιά.
