Προετοιμάζουμε σε ελάχιστα χρόνια έναν πλανήτη αφιλόξενο για πολλά είδη ζωής συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας. Και αυτό δεν είναι ιδεολογική ή φολκλορική πρόβλεψη αλλά επιστημονική διαπίστωση
«Δεν υπάρχει κοινωνία. Υπάρχουν άτομα ανδρών και γυναικών και υπάρχουν οικογένειες. Και καμιά κυβέρνηση δεν μπορεί να κάνει κάτι… οι άνθρωποι πρέπει να φροντίζουν πρώτα τους εαυτούς τους», είχε δηλώσει η Θάτσερ το 1987 σε μια κρίση νεοφιλελεύθερης τερατολογίας. Με την ίδια λογική θα μπορούσε κάποιος να πει ότι οι δεν υπάρχουν άνθρωποι αλλά μόρια, άτομα και στοιχειώδη σωματίδια αφού όλοι απαρτιζόμαστε από ύλη. Αλλά δεν είναι έτσι.
Εδώ και μερικές εβδομάδες ξεχάστηκε για λίγο ο νεοφιλελευθερισμός. Η πανδημία επανέφερε στη συλλογική μνήμη τις έννοιες της κοινωνίας, της δημόσιας υγείας, της αλληλεγγύης, της πρόνοιας. Ξεχάστηκαν οι ιδιωτικοποιήσεις των πάντων, οι περικοπές φόρων για τους πλούσιους και οι άρσεις περιβαλλοντικών και οικονομικών ελέγχων. Τώρα χειροκροτούμε τους εργαζόμενους στη δημόσια υγεία σε μια κρίση αμνησίας για αυτά που λέγαμε προ ολίγου καιρού. Έως πότε; Δυσάρεστα γεγονότα απωθούνται από τη μνήμη μόλις παρέλθουν. Με την αμνησία έρχεται και η σταδιακή επάνοδος στην προηγούμενη «κανονικότητα».
Στην εποχή της πανδημίας πολλοί επιδίδονται σε προβλέψεις για το αύριο της κοινωνίας. Προβλέψεις μπορούν να γίνονται με ασφάλεια σε ζητήματα που περιγράφονται ακριβώς όπως η κίνηση των πλανητών, ή αρκετά καλά όπως οι πληθυσμοί των ειδών ή τα καιρικά φαινόμενα. Στα κοινωνικά ζητήματα όμως οι προβλέψεις είναι τόσο ασφαλείς όσο μιας χαρτορίχτρας. Καθώς λέει ο ψυχολόγος και κάτοχος Νομπέλ, Daniel Kahneman, «Το ότι μεγάλα ιστορικά γεγονότα καθορίζονται από την τύχη είναι σοκαριστικό, αν και προφανώς αληθές… Η ιδέα ότι μακροχρόνιες εξελίξεις προβλέπονται είναι αστεία».
Στο μεταξύ την 1η Απριλίου ανακοινώθηκε η αναβολή της συνόδου του ΟΗΕ για το κλίμα από τον Νοέμβριο σε κάποια άλλη ημερομηνία το 2021. Η γενική γραμματέας για την κλιματική αλλαγή, Εσπινόζα δήλωσε: «Ο COVID-19 είναι η πλέον επείγουσα απειλή για την ανθρωπότητα σήμερα, αλλά δεν ξεχνούμε ότι η κλιματική αλλαγή είναι η μεγαλύτερη απειλή μακροχρονίως». Η αναβολή δίνει στα κράτη άλλοθι για αδράνεια και μας φέρνει πλησιέστερα σε ακραίους κινδύνους.
Στις 8 Απριλίου 2020 δημοσιεύθηκε ένα άρθρο στο κορυφαίο επιστημονικό περιοδικό Nature από τους Trisos, Merow και Pigot σύμφωνα με το οποίο, αν οι εκπομπές αερίων θερμοκηπίου συνεχίσουν να είναι υψηλές, πολλοί πληθυσμοί άγριων ειδών θα καταρρεύσουν πριν από το 2030. Και οι καταρρεύσεις θα συμβούν απότομα. Πρώτοι θα πληγούν οι ωκεανοί από την έλλειψη οξυγόνου που προκαλεί η άνοδος της θερμοκρασίας. Θα ακολουθήσουν οι τροπικοί καθώς τεράστιοι πληθυσμοί θα έχουν υπερβεί τα όρια ανοχής των υψηλών θερμοκρασιών. Το τι θα επακολουθήσει για τα υπόλοιπα είδη αλλά και το δικό μας είναι δυσοίωνο.
Προετοιμάζουμε σε ελάχιστα χρόνια έναν πλανήτη αφιλόξενο για πολλά είδη ζωής συμπεριλαμβανομένου και του δικού μας. Και αυτό δεν είναι ιδεολογική ή φολκλορική πρόβλεψη αλλά επιστημονική διαπίστωση.
Κάτι πρέπει ν’ αλλάξει πάραυτα αρχής γενομένης από τον νεοφιλελευθερισμό και το οικονομικό και παραγωγικό του μοντέλο. Η εξάρτηση από τα ορυκτά καύσιμα, η αυξανόμενη κατανάλωση και σπατάλη πόρων και η διαρκής οικονομική μεγέθυνση οδηγούν τον πολιτισμό σε μια κατεύθυνση: την κατάρρευση.
