Η ανθρωπότητα από απαρχής του χρόνου έχει αντιμετωπίσει σωρεία θανατηφόρων ασθενειών. Ασθένειες, που με τα χρόνια εξαφανίστηκαν και πλέον αποτελούν θολή ανάμνηση. Ωστόσο δεν πρέπει να ξεχνάμε πως την «χρυσή εποχή» τους μέτραγαν εκατομμύρια ανθρώπινα θύματα. Ευτυχώς όμως, η δύναμη του ανθρώπινου μυαλού και η επιστημονική έρευνα έβρισκε κάθε φορά λύσεις καταπολεμώντας τελικά τις θανατηφόρες ασθένειες. Κάπως έτσι γίνεται και σήμερα, που τα εμβόλια για τον covid έχουν ήδη καλύψει σημαντικό τμήμα του πληθυσμού. Πώς θα εξελιχθεί αυτή η πανδημία; Η ιστορία λέει, πως μάλλον θα έχει την τύχη των υπολοίπων. Σταδιακά θα εκλείψει ή θα καταλήξει να αντιμετωπίζεται όπως ένα απλό κρυωματάκι. Παρακάτω θα θυμηθούμε παρέα τις φριχτές ασθένειες που μάστιζαν το ανθρώπινο είδος και κατέληξαν… ιστορικά γεγονότα.
Έμπολα
Ο ΄Εμπολα είναι μια εξαιρετικά θανατηφόρα ασθένεια που προέρχεται από τη Δυτική Αφρική. Εντοπίστηκε το 1976 και η πιο πιθανή θεωρία για την εμφάνισή της είναι η μόλυνση μέσω του αίματος των ανθρώπων με κάποιο πρωτεύον θηλαστικό που έφερε τον ιό. Τα αρχικά συμπτώματα της ασθένειας μοιάζουν ήπια και περιλαμβάνουν πυρετό, πονοκέφαλο, μυαλγίες και ρίγη. Είναι δηλαδή παρόμοια με τα συμπτώματα μιας γρίπης. Στη συνέχεια ωστόσο τα συμπτώματα γίνονται αφόρητα και μπορεί να οδηγήσουν τον φορέα της ασθένειας σε θάνατο. Ο άρρωστος παρουσιάζει εσωτερική αιμορραγία με αποτέλεσμα να βήχει ή να κάνει εμετούς με αίμα. Ο τρόπος μετάδοσης του έμπολα από άνθρωπο σε άνθρωπο γίνεται μέσω ανταλλαγής σωματικών υγρών, κάτι που σημαίνει ότι ένα βήξιμο μπορεί να μεταδώσει τη νόσο. Τα ποσοστά θνησιμότητας από Εμπολα είναι εξαιρετικά υψηλά, περίπου 3 στα 4 θύματα της ασθένειας καταλήγουν. Το πιο πρόσφατο θανατηφόρο ξέσπασμα της ασθένειας έγινε μεταξύ 2013 – 2016 με 28.646 περιπτώσεις ασθενών από τους οποίους 11.323 κατέληξαν. Η πανδημία έπληξε το μεγαλύτερο μέρος της Δυτικής Αφρικής όπου το 59% των περιπτώσεων ασθενών, τελικά πέθαναν. Επιβλήθηκε καραντίνα, χρησιμοποιήθηκαν εμβόλια και τελικά η πανδημία εξασθένησε. Πλέον τα εμβόλια και οι θεραπείες καταστέλλουν την ασθένεια όποτε αυτή «ξυπνήσει».
https://youtu.be/sRv19gkZ4E0
AIDS
Σήμερα οι περισσότεροι γνωρίζουν για το AIDS και το πώς μεταδίδεται. Ωστόσο, στις αρχές του 1980 οπότε και εμφανίστηκε η ασθένεια ο κόσμος γνώριζε ελάχιστα για αυτήν. Η ασθένεια εντοπίστηκε για πρώτη φορά στο Λος Αντζελες, το Σαν Φρανσίσκο και τη Νέα Υόρκη το 1981, αλλά ορισμένοι επιστήμονες υποστηρίζουν πως υπήρχαν κρούσματα ήδη από το 1960. Μάλιστα έχουν βρεθεί ίχνη της ασθένειας σε πρωτεύοντα θηλαστικά πριν από το ΄60. Υπάρχουν αρκετοί μύθοι σχετικά με το AIDS συμπεριλαμβανομένης της θεωρίας του ασθενούς 0, αλλά γεγονός παραμένει ότι από την αρχή της κρίσης, το 1981, περισσότεροι από 700.000 ασθενείς έχουν πεθάνει μόνο στις ΗΠΑ. Ο ιός, «χτυπά» περισσότερο ομοφυλόφιλους, γι αυτό και ονομάστηκε –ατυχώς κατά τη γνώμη μου- «καρκίνος των ομοφυλόφιλων». Μεταδίδεται μέσω του αίματος και της σεξουαλικής επαφής. Σήμερα οι θεραπείες για το AIDS έχουν «εξισώσει» την ασθένεια με τις μακρόχρονες ασθένειες που αντιμετωπίζονται με φαρμακευτική αγωγή και ιατρική φροντίδα.
https://youtu.be/5g1ijpBI6Dk
SARS
Ο ιός SARS ή σοβαρό οξύ αναπνευστικό σύνδρομο ήταν μια επιδημία που εμφανίστηκε παγκοσμίως στις αρχές του 2000. Το πρώτο ξέσπασμα του ιού εντοπίστηκε στην Κίνα και σύντομα εξαπλώθηκε σε ολόκληρο τον κόσμο. Τα συμπτώματα της ασθένειας είναι πυρετός, πόνοι, διάρροια και πνευμονία. Ο ιός μεταδίδεται με σταγονίδια, με τον βήχα ή το φτέρνισμα. Χαρακτηρίστηκε από τα ΜΜΕ ως η πρώτη πανδημία του 21ου αιώνα. Οι επιστήμονες λένε πως σε σχέση με τον covid 19 o SARS είχε πολύ υψηλότερο ποσοστό θνησιμότητας με έναν στους δέκα ασθενείς να καταλήγουν. Τελικά η επιστημονική κοινότητα περιόρισε τον ιό.
https://youtu.be/fQCl2Y20DuQ
Η γρίπη των χοίρων ή αλλιώς H1N1
Πρόκειται για ιό ο οποίος προκάλεσε πανδημία που κράτησε για περίπου έναν χρόνο. Το συγκεκριμένο στέλεχος ιού της γρίπης είναι εκείνο που ευθύνεται για την ισπανική και τη ρωσική γρίπη. Πήρε το όνομά του επειδή έχει στο γενετικό υλικό του τον ιό των χοίρων της Ευρασίας. Η επικινδυνότητά του έγκειται στο ότι τα συμπτώματα που παρουσιάζουν οι ασθενείς μοιάζουν πολύ με εκείνα της απλής γρίπης και ο ΠΟΥ δεν υποπτεύθηκε από την αρχή ότι πρόκειται για θανατηφόρα μετάλλαξη. Οι ειδικοί εκτιμούν πως ο αριθμός όσων προσβλήθηκαν κυμαίνεται από 700 εκατομμύρια ως 1,4 δισεκατομμύρια.
https://youtu.be/0wK1127fHQ4
Χολέρα
Ίσως πολλοί δεν γνωρίζουν ότι πανδημία χολέρας συνεχίζει να μαστίζει περιοχές του κόσμου από το 1961 που επανεμφανίστηκε σε πολλά υποανάπτυκτα κράτη. Η χολέρα εξαπλώνεται κυρίως μέσω του μολυσμένου νερού. Αν η χολέρα δεν αντιμετωπιστεί άμεσα ο ασθενής μπορεί να καταλήξει μέσα σε λίγες ώρες Τα συμπτώματα περιλαμβάνουν διάρροια, εμετό και αφυδάτωση και ξεκινούν 2 ώρες με 5 ημέρες μετά την έκθεση. Το πιο πρόσφατο ξέσπασμα χολέρας στις ΗΠΑ έληξε το 1866 με έναν στους δέκα ασθενείς να καταλήγουν. Η πανδημία κατεστάλη με υπηρεσίες υγιεινής και καθαρό πόσιμο νερό στις πληγείσες περιοχές, αλλά και εμβόλια, όταν αυτό ήταν απαραίτητο.
https://youtu.be/jG1VNSCsP5Q
Τυφοειδής πυρετός
Ο τυφοειδής πυρετός είναι μια ασθένεια που μπορεί να μεταφερθεί και να εξαπλωθεί ακόμα και όταν ο φορέας δεν παρουσιάζει συμπτώματα. Τα πλέον συνηθισμένα συμπτώματα ωστόσο είναι ο υψηλός πυρετός, πονοκέφαλοι, δυσκοιλιότητα και πόνος στην κοιλιά. Η ασθένεια προκαλεί επίσης δερματικά ροζ εξανθήματα. Ο τυφοειδής πυρετός εμφανίστηκε στις ΗΠΑ το 1906 και συνδέεται με την ιστορία της μαγείρισσας Mary Mallon, γνωστότερης ως Typhoid Mary (τυφοειδής Μαίρη), η οποία ήταν ασυμπτωματική και «κόλλησε» περισσότερα από 50 άτομα με την ασθένεια, εξαιτίας της δουλειάς της. Μάλιστα οι επιστήμονες θεωρούν πως εκείνη έφερε τον τυφοειδή πυρετό στις ΗΠΑ από την Ιρλανδία, απ΄οπου ξεκίνησε αναζητώντας μια καλύτερη μοίρα. Όταν ανακαλύφθηκε πως η Μαίρη ήταν ασυμπτωματικός φορέας της ασθένειας, τέθηκε σε αναγκαστική απομόνωση για τα τελευταία τριάντα χρόνια της ζωής της. Η πανδημία έληξε μετά από την δημιουργία εμβολίου.
https://youtu.be/N1lKW2CYU68
Πανώλη ή αλλιώς “Μαύρος Θάνατος”
Η πανούκλα, βουβωνική πανώλη ή «μαύρος Θάνατος» είναι μια μολυσματική ασθένεια που προκαλείται από βακτήρια που βρίσκονται σε μικρά θηλαστικά και στους ψύλλους. Η ασθένεια μεταδίδεται από ζώο σε ζώο, αλλά φυσικά και από ζώο σε άνθρωπο. Οι άνθρωποι νοσούν από δάγκωμα μολυσμένων ψύλλων αλλά και μέσω επαφής με μολυσμένο άτομο μέσω της εισπνοής. Η πανούκλα είναι εξαιρετικά επικίνδυνη ασθένεια με τεράστια ποσοστά θνησιμότητας –αν ο ασθενής δεν λάβει έγκαιρα την κατάλληλη θεραπεία. Ήταν η ασθένεια που είχε ξεκληρίσει τις μεσαιωνικές ευρωπαϊκές πολιτείες –και όχι μόνο. Η πανούκλα είναι υπεύθυνη για πολλές και εκτεταμένες πανδημίες σε όλη τη διάρκεια της ιστορίας. Ο «Μαύρος Θάνατος» ένα από τα είδη πανούκλας προκάλεσε περισσότερα από 50 εκατομμύρια θανάτους στην Ευρώπη κατά τον 14ο αιώνα. Σήμερα η πανούκλα αντιμετωπίζεται με αντιβιοτικά και προληπτικά μέτρα. Έχει πλήξει κάθε ήπειρο, εκτός από την Ωκεανία, αλλά η Αφρική είχε τα περισσότερα κρούσματα από το 1990 οπότε η πανδημία επανεμφανίστηκε. Η Λαϊκή Δημοκρατία του Κονγκό, η Μαδαγασκάρη και το Περού είναι οι χώρες που, μετά την Αφρική, έχουν πληγεί περισσότερο από την ασθένεια.
Πολιομυελίτιδα
Η πολιομυελίτιδα ονομάζεται και «παιδική παράλυση» και εξαπλώνεται μέσω μολυσμένων περιττωμάτων και σπανιότερα μέσω μολυσμένου σάλιου. Η συντριπτική πλειονότητα των ασθενών δεν έχουν συμπτώματα, ενώ το ένα τέταρτο εμφανίζουν συμπτώματα που μοιάζουν με εκείνα της γρίπης. Ωστόσο, 1/200 περιπτώσεις ο ιός εισβάλει στο κεντρικό νευρικό σύστημα, με αποτέλεσμα να προκαλεί μυϊκή αδυναμία. Κάποιες φορές η αδυναμία εκτός από τα άκρα πλήττει και τους μυς του κεφαλιού, του λαιμού και του διαφράγματος. Η πρώτη επίσημη επιδημία πολυομυελίτιδας στις ΗΠΑ ξεκίνησε το 1894 και επηρέασε την δημόσια υγεία. Ανάμεσα σε εκείνους που ασθένησαν ήταν και ο Πρόεδρος Franklin Roosevelt, ο οποίος προσβλήθηκε βαριά από την αρρώστια. Στις ΗΠΑ η πολυομυελίτιδα παρουσίασε έξαρση μεταξύ 1916 και 1955. Τότε εγκρίθηκε και το εμβόλιο Salk, το οποίο έθεσε σε έλεγχο την ασθένεια, η οποία και τελικά εξασθένισε. Η πολυομελιτιδα εξαλείφθηκε από τις ΗΠΑ το 1994 και με τις προσπάθειες εμβολιασμού παγκοσμίως εξαλείφθηκε επίσης από πολλές χώρες του τρίτου κόσμου.
https://youtu.be/PfoxqghXxEs
Για περισσότερα, δείτε και τα:
https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_epidemics
www.livescience.com/worst-epidemics-and-pandemics-in-history.html
www.visualcapitalist.com/history-of-pandemics-deadliest
www.history.com/news/pandemics-end-plague-cholera-black-death-smallpox
www.who.int/health-topics/plague#tab=tab_1
https://listverse.com/2021/04/28/10-recent-near-pandemics-deadlier-than-covid
