«Δεν επέτρεψα ποτέ στο σχολείο να αναμειχθεί στην εκπαίδευσή μου».
Μαρκ Τουέην, 1835-1910, Αμερικανός συγγραφέας.
Τι θυμάστε από το σχολείο; Αλήθεια τώρα. Σταθείτε λίγο και αναλογιστείτε. Δώδεκα χρόνια υποχρεωτικής εκπαίδευσης. Τι θυμάστε; Το πιθανότερο είναι πως θυμάστε ελάχιστα. Και τούτο γιατί η γνώση είναι εκείνο που μας μένει όταν τελικά ξεχάσουμε όσα μάθαμε. Γιατί η εδραιωμένη γνώση έρχεται πρωτίστως από την εμπειρία. Στο σχολείο το «πρόγραμμα» που ακολουθούσαν οι δάσκαλοι αφορούσε πολύ συγκεκριμένους και πάντως καθόλου διευρυμένους τομείς. Γι αυτό και ήταν αρκετά τα παιδιά εκείνα που καθ΄ όλο το διάστημα της σχολικής τους ζωής έπαιρναν ελέγχους με βαθμολογίες που θύμιζαν… πολικές θερμοκρασίες. Παιδιά όμως, που μεγαλώνοντας «έλαμψαν» με την ευφυΐα και το έξοχα διαφορετικό μυαλό τους.
Από την εμπειρία μου έχω καταλήξει ότι υπάρχουν τριών είδη δάσκαλοι. Οι πρώτοι είναι οι «κασετοφωνάκηδες». Μπαίνουν, λένε το «ποίημα τους» (σ.σ: το μάθημα) και φεύγουν. Στην περίπτωση που υπάρχουν ερωτήσεις επί του μαθήματος, δίνουν μια τυποποιημένη «γενική» απάντηση και τέλος. Μετά είναι οι εκείνοι που έχουν το «θέσφατο». Ξέρουν τα πάντα, δεν σηκώνουν αντιρρήσεις και διαφορετικές γνώμες –καμιά φορά πετούν και μερικές από τις «ατάκες» που χρησιμοποιούν χρόνια και τις θεωρούν «άχαστες» και πολύ «ψαρωτικές» και αντίο. Και τέλος είναι οι ακομπλεξάριστοι. Εκείνοι που χαίρονται να διδάσκουν, είναι ανοιχτοί σε άλλες απόψεις, συνεχίζουν να διαβάζουν, να μαθαίνουν νέα πράγματα, διαφοροποιούν τα μαθήματά τους και λατρεύουν όταν τους ξεπερνούν οι μαθητές τους. Τους πρώτους και τους δεύτερους τους γνωρίσαμε (και συνεχίζουμε να τους συναντάμε) όλοι. Τους τελευταίους, όσοι είχαμε την τύχη να τους συναντήσουμε, δεν τους ξεχάσαμε ποτέ.
Βεβαίως δεν είναι μόνο οι δάσκαλοι. Ολόκληρος ο θεσμός του σχολείου είναι εξόχως καταπιεστικός και μάλλον απονεκρώνει, παρά δίνει φλόγα στο μυαλό. Ιδιαίτερα στα μυαλά εκείνα που λειτουργούν «εκτός πλαισίων», «εκτός αυστηρού εκπαιδευτικού συστήματος». Παρακάτω θα δούμε παρέα μερικές από τις περιπτώσεις μαθητών, που οι δάσκαλοί τους εκτιμούσαν πως ήταν «κουμπούρες», ωστόσο εκείνοι υπήρξαν από τους ευφυέστερους ανθρώπους που πέρασαν από τον πλανήτη…
Αλμπερτ Αϊνστάιν
Σας κάνει εντύπωση; Τον Αϊνστάιν οι δάσκαλοί του στο σχολείο τον θεωρούσαν άθλιο μαθητή αδυνατώντας να καταλάβουν το μέγεθος της ευφυΐας του. Κάποια στιγμή, και συγκεκριμένα ένα χρόνο προτού αποφοιτήσει, ο Αλμπερτ δεν άντεξε άλλο και σε συνεργασία με την οικογένειά του ζήτησε απαλλαγή από τα μαθήματα με την δικαιολογία «ιατρικού προβλήματος». Τότε, «ελεύθερος» από τα καταπιεστικά γρανάζια που δεν του επέτρεπαν να ερευνήσει περαιτέρω και να εκφραστεί επιστημονικά συνέγραψε την πρώτη εργασία του που αφορούσε στα μαγνητικά πεδία. Η αποχή από το σχολείο του έκανε καλό και στην ψυχολογία, αφού τελικά αποφάσισε να επιστρέψει στα θρανία και να πάρει το απολυτήριό του που θα του έδινε τη δυνατότητα να προχωρήσει τις σπουδές του στο Πανεπιστήμιο. Ε, τα υπόλοιπα τα γνωρίζετε…
Αβραάμ Λίνκολν
Οι γονείς του ήταν αγράμματοι αγρότες και θεωρούσαν πως τα παιδιά οφείλουν να δουλεύουν και να βοηθούν την οικογένεια. Έτσι ο μικρός Αβραάμ δεν είχε και πολλά περιθώρια για σχολική… καριέρα. Παρακολούθησε μαθήματα στο σχολείο μόνο 18 μήνες, αλλά επειδή λάτρευε το διάβασμα αποφάσισε να αναλάβει μόνος του την εκπαίδευσή του. Ο 16ος Πρόεδρος των ΗΠΑ διάβαζε ό,τι έπεφτε στα χέρια του τον ελεύθερο χρόνο του και τα κατάφερε εξαιρετικά καλά αν αναλογιστούμε ότι επί της Προεδρίας του κατήργησε τη δουλεία και έβγαλε τη χώρα από τη δίνη του Εμφυλίου.
Τόμας Εντισον
Η δασκάλα του τον έλεγε «κλούβιο». Του μίλαγε άσχημα και ταπεινωτικά στην τάξη και την ίδια εικόνα μετέφερε στη μητέρα του. Ο μικρός Τόμας Εντισον θα ήταν καταδικασμένος να μην προχωρήσει ποτέ και να καταλήξει όντως «κλούβιος» με τη δασκάλα που του έτυχε. Τα άστρα όμως είχαν αποφασίσει διαφορετικά. Διότι η μαμά του Τόμας δεν ήταν μια συμβατική μαμά. Αντί να αρχίσει να μαλώνει τον μικρό και να του φωνάζει γιατί δεν καταλαβαίνει τη δασκάλα, μετά από 3 μήνες τον πήρε από το σχολείο και αποφάσισε να του κάνει μαθήματα στο σπίτι. Εκεί ο μελλοντικός εφευρέτης διάβαζε κείμενα του Ρίτσαρντ Γκριν Πάρκερ σχετικά με τις αρχές της επιστημονικής φιλοσοφίας, του πειραματισμού και των φυσικών επιστημών. Γοητεύτηκε από τα διαβάσματά του, προόδευσε με ρυθμούς ταχύτητας φωτός και μεγαλώνοντας ανακάλυψε τον φωνογράφο και τον ηλεκτρικό λαμπτήρα. Μάλιστα ήταν ο δημιουργός του πρώτο εργοστασίου παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας που «φώτιζε» τη Νέα Υόρκη. Αναγνωρίζοντας την συνεισφορά της μητέρας του ο ‘Εντισον έγραφε «ο,τι είμαι το χρωστώ στη μητέρα μου. Ήταν τόσο αληθινή, τόσο σίγουρη για μένα και δεν μπορούσα να την απογοητεύσω».
Βενιαμίν Φραγκλίνος
Ήταν ο 15ος από τα 17 παιδιά ενός φτωχού κηροποιού. Το μέλλον του θα διαγραφόταν μάλλον ασήμαντο αν ο ίδιος δεν αγαπούσε πραγματικά τις επιστήμες. Πήγε σχολείο μόνο δυο χρόνια και η επίσημη «καριέρα» του ως μαθητής έληξε όταν ήταν δέκα χρονών. Ωστόσο ο μικρός Βενιαμίν λάτρευε το διάβασμα. Προσπαθούσε μόνος του, δεν άφηνε ανάγνωσμα για ανάγνωσμα και τελικά τα κατάφερε εξαιρετικά: ανάμεσα στις πολλές ιδιότητές του ήταν εκείνες του επιστήμονα, του πολιτικού, ενώ ήταν και ο εφευρέτης του αλεξικέραυνου!
Η λίστα των σπουδαίων ανθρώπων που δεν έκαναν καθόλου καλή «καριέρα» στο σχολείο όμως, δεν σταματά εδώ. Ο Γουόλτ Ντίσνει, η Εβίτα Περόν, ο Αντονι Κουίν, ο Φρανσουά Τριφό και πολλοί ακόμα άφησαν το σχολείο –ο καθένας για τους δικούς του λόγους- και διέπρεψαν στην πορεία.
Ο William Arthur Ward, 1921-1994, Αμερικανός συγγραφέας αυτοβοήθειας έλεγε: «Ο μέτριος δάσκαλος μιλάει. Ο καλός δάσκαλος εξηγεί. Ο εξαιρετικός δάσκαλος δείχνει. Ο μεγάλος δάσκαλος εμπνέει.»
Η εκπαίδευση μπορεί να είναι η πιο ενδιαφέρουσα περιπέτεια. Η ‘ η πιο ακαταμάχητη βαρεμάρα. Μπορεί να κάνει παιδιά να ανθίσουν ή να τα μαράνει προτού καλά καλά μεγαλώσουν. Και είναι πάντα στο χέρι του δασκάλου να κάνει τη διαφορά ή να επιλέξει την πεπατημένη. Διότι πολύ απλά, δεν υπάρχουν «κακοί μαθητές». Υπάρχουν αδιάφοροι εκπαιδευτικοί.
Διαβάστε ακόμα:
www.autodidactic.com/profiles/profiles.htm
http://en.wikipedia.org/wiki/Albert-Einstein
http://en.wikipedia.org/wiki/Thomas-Edison
http://en.wikipedia.org/wiki/Abraham-Lincoln
http://en.wikipedia.org/wiki/Benjamin-Franklin
