Στη χάρη Της Παναγίας έχουν δοθεί εκατοντάδες προσωνύμια σε ναούς, εξωκλήσια, μοναστήρια και εικονοστάσια, μεταξύ αυτών και στον εορταζόμενο περικαλλή ενοριακό ναό της Παναγίας της Μυρτιδιώτισσας στη Σπηλιά της πρώην επαρχίας Κισάμου καθώς και στο εξωκλήσι Της που βρίσκεται στο νοτιοανατολικό τμήμα του κόλπου της Κισάμου στην τοποθεσία Χώνη Νοπηγιών συγκεντρώνοντας τόσο την παραμονή όσο και το πρωί του Σαββάτου αρκετούς προσκυνητές.
ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΕΙΚΟΝΑΣ ΤΗΣ ΠΑΝΑΓΙΑΣ ΤΗΣ ΜΥΡΤΙΔΙΩΤΙΣΣΑΣ
Έτσι ονομάζεται η εικόνα της Παναγίας που βρέθηκε στα Κύθηρα πιθανώς τον 14ο αιώνα και φέρει το προσωνύμιο Μυρτιδιώτισσα, επειδή σύμφωνα με την παράδοση βρήκε την εικόνα της ένας βοσκός σε μια τοποθεσία γεμάτη με μυρτιές στα Κήθυρα. Η εικόνα φυλάσσεται στην Ιερά Μονή Μυρτιδίων στα Κύθηρα.
Εκείνα τα χρόνια σαν σήμερα 24 Σεπτεμβρίου ακριβώς (40) σαράντα ημέρες μετά την Κοίμηση της Θεοτόκου εμφανίστηκε η Παναγία στον βοσκό και του είπε να ψάξει για την εικόνα που είχε έρθει σε εκείνο το μέρος πολλά χρόνια πριν. Ο βοσκός έπεσε στο έδαφος, γεμάτος δέος, προσευχόμενος προς την Θεοτόκο. Μόλις σηκώθηκε και γύρισε, είδε την εικόνα στα κλαδιά μιας μυρτιάς. Κλαίγοντας από χαρά, έφερε την εικόνα σπίτι του και είπε σε όλους τους φίλους και συγγενείς την ιστορία της ανεύρεσης της εικόνας…
Κατά μυστήριο τρόπο η εικόνα της Παναγίας επέστρεφε στο σημείο με τις μυρτιές που είχε ανευρεθεί γεγονός που θεωρήθηκε θέλημα της Παναγίας και έτσι κτίστηκε εκεί αρχικά μια μικρή εκκλησιά η οποία ονομάσθηκε Μυρτιδιώτισσα
